گرد و غبار پدیده ای که در چند سال اخیر کشور را با مشکلات زیادی مواجه کرده است، خشکسالی، کاهش منابع آبی، کم بارشی و مدیریت نادرست منابع آب دلایل اصلی بروز این پدیده است به طوری که بررسی ها نشان می دهد حدود ۳۴.۶ میلیون هکتار کانون غبار خیز داخلی داریم اما در این میان بیشترین مشکل کشور ما از کانون های خارجی است که مساحتی حدود ۳۰۰ میلیون هکتار دارد که قسمت عمده آن از کشورهای اطراف همراه با جریانات جوی به سمت کشور ما گسیل می شود و مشکلات زیادی را به همراه می آورد. در واقع از شمال شرق کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان، پاکستان و از سمت جنوب، جنوب غرب و غرب کشورهای عراق، سوریه، عربستان و اردن هستند که با توجه به فصل‌های مختلف گرد و غبار آنها به سمت کشور ما می‌آید.
در مجموع ٨ کانون گرد و غبار در خاورمیانه شناسایی شده است، کانون اول در عربستان، کانون دوم در امارات، کانون سوم شمال عربستان، کانون چهارم جنوب عراق، کانون پنجم شمال عراق، کانون ۶ ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و کانون ٧ و ٨ افغانستان و پاکستان و بخشی هم در ایران است. این کانون ها بخش‌های مختلف کشور را تحت تاثیر پدیده گرد و غبار قرار می‌دهد و مشکلات زیادی به وجود می‌آورد و حالا تبعات آن به پایتخت هم کشیده شده است و ۱۳ تیرماه تهران به علت غلظت گرد و غبار تهران تعطیل شد.
با توجه به اهمیت موضوع و وخامت اوضاع، در راستای همگرایی منطقه ای برای مقابله با این پدیده، شانزدهم خردادماه امسال، گردهمایی محیط زیست و دیپلماسی منطقه‌ای با حضور سفرای کشورهای همسایه در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد که در ادامه تلاش های دیپلماتیک برای مدیریت منطقه‌ای این پدیده و دیگر چالش‌های زیست محیطی، ایران پیشنهاد داد تا نشست وزرای محیط زیست کشورهای همجوار با حضور مقامات بلندپایه کشوری، وزرای محیط زیست کشورهای منطقه، نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی مرتبط و اعضای ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار در ایران برگزار شود که این اجلاس در ۲۱ تیرماه با حضور رییس جمهور ایران و وزراء و مقامات ارشد ۱۱ کشور غرب آسیا با شعار «همکاری‌های محیط زیستی برای آینده‌ای بهتر» با هدف بررسی راه‌حل‌های رفع مشکلات محیط زیستی منطقه بویژه معضل گرد و غبار در تهران برگزار شد.
در این اجلاس رییس جمهوری به شرکت کنندگان تاکید کرد که به محیط زیست به دور از تعارفات معمول نگاه شود، همچنین همسایگان حق همسایگان خود و تکلیف خود نسبت به آنها را به جای آورند، همچنین رییس سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد که در چند سال اخیر بسیاری از کشورهای همجوار در زمینه منابع آبی خود هر کاری دوست داشتند انجام دادند و این اقدام، کشورهای پایین دست را دچار مشکل کرد؛ در این اجلاس تاکید جدی بر این بود که هر کشوری دیگر نمی‌تواند هر کاری دوست دارد در کشور خود انجام دهد و حتما باید کشورهای همجوار خودش را ببیند.
مساله محیط زیست را به دور از نگاه‌های سیاسی و تعارفات معمول دیپلماتیک ببینید
رییس جمهوری ایران در مراسم افتتاحیه این نشست منطقه‌ای تاکیدکرد: باید به ضرورت محیط زیست توجه شود و از همگان می خواهم به دور از تعارفات معمول، دیپلماتیک و سیاسی برای حفظ آن تدبیر کنند.
آیت الله رئیسی گفت: حفظ اکوسیستم و محیط زیست که امروز دغدغه همه مردم و همه کشورها به ویژه کشورهای منطقه است، یک اولویت اجتناب ناپذیر است. اگر محیط زیست برای مردم امن و آرام نباشد، توسعه یافتگی درست در جای خودش قرار نمی‌گیرد و حتی به تهدید برای سلامت انسان ها تبدیل می شود.
از رئیس سازمان محیط‌زیست، کشورهای شرکت‌کننده و صاحب‌نظران در این جمع می‌خواهم این مساله را به دور از نگاه‌های سیاسی و تعارفات معمول دیپلماتیک ببینند و تدبیر و دنبال کنند، زیرا تعارفات معمول مانع این می‌شود که کار به نتیجه شایسته برسدوی خاطر نشان کرد: زیاده‌خواهی نظام سلطه، تروریست و محروم شدن دولت‌ها و ملت‌های منطقه از عرصه دانش و فناوری در تصمیم گیری سبب بروز چالش‌های زیست محیطی شده است. از سویی رویکرد برتری طلبانه دولت‌های غربی در قرن‌های گذشته، دست‌اندازی بدون حد و مرز بر منابع طبیعی به خصوص در کشورهای تحت استعمار و تولید انواع آلاینده‌ها در نقاط مختلف جهان برای رسیدن به توسعه اقتصادی کنونی یکی از عوامل اصلی مشکلات زیست محیطی بوده است، بنابراین این انتظار وجود دارد که آنها مسئولیت بیشتری در این زمینه بر عهده بگیرند، نه اینکه این موضوع تبدیل به مسیر جدیدی برای استعمار در مسیر فناوری شود و استعمار نو را رقم بزند.
وی ادامه داد: من از رئیس سازمان محیط زیست و کشورهای شرکت‌کننده و صاحب‌نظران در این جمع می‌خواهم این مساله را به دور از نگاه‌های سیاسی و تعارفات معمول دیپلماتیک ببینند و تدبیر و دنبال کنند، زیرا تعارفات معمول مانع این می‌شود که کار به نتیجه شایسته برسد.
آیت الله رئیسی تاکید کرد که یکی از ابعاد اساسی در نوع ارتباطات ما با همسایگان و در سیاست خارجی ایران رعایت حق همسایگی است و این مساله یکی از حقوق همسایگی است که باید همسایگان نسب به یکدیگر رعایت کنند وقتی سخن از حق است در کنار آن تکلیف هم است بر این اساس حق همسایگی و رعایت محیط زیست یکی از حقوق همسایگی است و باید توجه شود که سیاست همسایگی و حق آن ایجاب می کند.
رئیسی گفت: بنابراین پیشنهادات جمهوری اسلامی ایران شامل تاسیس یک سازوکار و سازمان در قالب اتحادیه منطقه‌ای، ایجاد صندوق مالی به عنوان پشتوانه مالی اقدامات اجرایی، لزوم انجام نوعی از تقسیم کار بین کشورهای عضو و تشکیل دبیرخانه این اتحادیه به منظور پیگیری مجدانه مصوبات است چرا که اگر دبیرخانه نباشد، مصوبات این تشکیلات آنچنان که شایسته است، دنبال و اجرا نمی‌شود.
نشست وزرای محیط‌زیستی پیش درآمد گسترش روابط در همه زمینه‌ها است
پیش از سخنان رییس جمهوری، معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: مسئله محیط زیست یک مسئله فراگیر و فرامرزی است، با توجه به اهمیت موضوع، نشست وزرای محیط زیست منطقه، پیش درآمدی بر گسترش روابط در همه زمینه‌ها است.
علی سلاجقه دیپلماسی محیط زیست را پیش درآمدی بر دیپلماسی سیاسی بین کشورها عنوان کرد و افزود: آنچه که امروز وزرای کشورهای دوست و برادر را در اینجا گرد هم آورده است، تأکیدات رئیس جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اولویت ارتباط با کشورهای دوست و همسایه و نیز بحث محیط زیست است.
معاون رئیس جمهوری با تاکید بر اینکه متأسفانه امروزه مخاطرات محیط زیستی به نحو چشمگیری افزایش یافته و زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: پسماند، گرد و خاک و پساب‌ها از جمله این چالش‌های زیست محیطی است که پیرو تکلیف رئیس‌جمهور به وزیر امور خارجه و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر حل مشکل گرد و غبار در منطقه، مذاکرات دو و چندجانبه‌ای با مسئولان محیط زیست کشورهای همجوار و اسلامی صورت گرفت که منجر به ایجاد همگرایی و هم‌سویی بین این کشورها شد و اتفاق نظر بر حل مشکل گرد و غبار به وجود آمد.
وی درباره نتایج این اجلاس گفت: پس از اجلاس وزیران محیط زیست کشورهای شرکت کننده در نشست های حاشیه ای توافق کردند که یک سازمان منطقه ای زیست محیطی ایجاد شود، همچنین تبادلات کارشناسی، برنامه‌ریزی و بهره‌گیری از روش‌های علمی دانش بنیان برای اجرای طرح‌های مهار کانون‌های ریزگرد از مهمترین توافقات صورت گرفته در این اجلاس بود.
در این اجلاس بهره گیری از روش های علمی و دانش بنیان در مهار و کنترل کانون های ریزگرد و به اشتراک گذاشتن آن با کشورهای همجوار و تاکید بر کنترل صحیح آبهای سطحی تاکید شد
سلاجقه افزود: ماحصل این نشست توافق برای ایجاد یک سازمان زیست محیطی منطقه ای برای حل معضلاتی مانند گرد و غبار و کنترل و مهار این پدیده، پیشنهاد تشکیل سازمان منطقه ای محیط زیست، ایجاد یک دبیرخانه دائمی، اجرایی شدن این مباحث و پروژه ها و ایجاد یک صندوق مالی به عنوان پشتوانه مالی اقدامات اجرایی بود.
بسیاری از کشورها بدون اینکه کشورهای پایین دست و میانه را ببیند بر روی منابع آبی خود هر کاری دوست داشتند انجام دادند که این روند شدیدا کشورهای پایین دست را تحت تاثیر قرار داده است، در این اجلاس تاکید جدی بر این بود که هر کشوری دیگر نمی تواند هر کاری دوست دارد در کشور خود انجام دهد و حتما باید کشورهای همجوار خودش را ببیندمعاون رییس جمهوری ادامه داد: همچنین در این اجلاس برنامه عمل زیرمنطقه ای در زمینه گرد و غبار را مبتنی بر داده های میدانی زمینی و جوی خود و کشورهای همسایه ارائه کردیم، همچنین در حاشیه این اجلاس سازمان محیط زیست توافقاتی دو جانبه در زمینه مهار زمین های خشک شده ای که کانون ریزگردها شده اند با کشورهای عراق و امارات متحده عربی امضا کرده است.
سلاجقه بهره گیری از روش های علمی و دانش بنیان در مهار و کنترل کانون های ریزگرد و به اشتراک گذاشتن آن با کشورهای همجوار را یکی دیگر از نتایج این اجلاس عنوان کرد و گفت: کنترل آبهای سطحی در حوزه سرزمینی برخی کشورهای همسایه بدون در نظر گرفتن ملاحظات منطقه ای و فرا ملی می تواند اثرات مخرب زیست محیطی داشته باشد که البته در این اجلاس بر این موضوع تاکید شد.
وی تاکید کرد: بسیاری از کشورها بدون اینکه کشورهای پایین دست و میانه را ببینند بر روی منابع آبی خود هر کاری دوست داشتند انجام دادند که این روند شدیدا کشورهای پایین دست را تحت تاثیر قرار داده است، در این اجلاس تاکید جدی بر این بود که هر کشوری دیگر نمی تواند هر کاری دوست دارد در کشور خود انجام دهد و حتما باید کشورهای همجوار خودش را ببیند.
امضای یادداشت تفاهم ایران و عراق برای مقابله با توفان‌های گرد و غبار
امضای یادداشت تفاهم همکاری برای مقابله با توفان‌های گرد و غبار میان رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران و وزیر محیط زیست عراق یکی از دستاوردهای این اجلاس بود که سلاجقه در این مراسم با اشاره به روابط حسنه دو کشور ایران و عراق، بر لزوم تبادل تجربیات زیست محیطی دو کشور تاکید کرد و گفت: موضوع توفان‌های گرد و غبار، کشورهای ما را تحت الشعاع قرار داده و برای شهروندان ما مشکلات جدی به وجود آورده است که باید با مشارکت یکدیگر بر این معضل غلبه کنیم.
سلاجقه با اشاره به طرح ایجاد پارک صلح و دوستی بین دو کشور که اجرای آن با ظهور گروه داعش متوقف ماند، از تمایل ایران برای ایجاد و توسعه این پارک خبر داد و تاکید کرد: آمادگی داریم روابط خود را با عراق در همه زمینه‌ها از جمله موضوعات زیست محیطی ارتقا دهیم.
همکاری برای مدیریت توفان های گرد و غبار و پدیده بیابان‌زایی
در ادامه این دیدار، جاسم عبدالعزیز حمدی؛ وزیر محیط زیست عراق با تشکر از میزبانی خوب ایران برای نشست منطقه ای وزرای محیط زیست، گفت: پس از سفر سلاجقه به بغداد، باب جدید همکاری‌های محیط زیستی بین دو کشور ایران و عراق گشوده شد.
وی با بیان اینکه حضور رییس جمهوری اسلامی ایران در نشست منطقه ای وزرای محیط زیست نشان از اهمیت بالای موضوعات محیط زیستی برای مسوولان ارشد ایرانی دارد، تاکید کرد: ما از همه نتایج و تصمیماتی که در این نشست حاصل شد، حمایت می کنیم چون بستر مناسبی برای همکاری بین کشورها به وجود می آورد.
وزیر محیط زیست عراق خواستار همکاری با کشورمان در بحث تربیت کارشناسان و کادرسازی برای مدیریت چالش‌های زیست محیطی شد
امضای تفاهم‌نامه همکاری محیط‌زیستی میان ایران و امارات
یکی دیگر از دستاوردهای این اجلاس امضای تفاهم نامه همکاری های محیط زیستی ایران و امارات متحده عربی است که میان رییس سازمان حفاظت محیط زیست و وزیر تغییر اقلیم و محیط زیست امارات متحده عربی به امضا رسید.
علی سلاجقه در مراسم امضای این تفاهم نامه گفت: محیط زیست یک میثاق منطقه ای بین کشورها است که می تواند آنها را به هم نزدیک کند.
ایران و امارات تجارب خوبی درباره مدیریت چالش های زیست محیطی دارند که می توانند این تجربیات را با یکدیگر به اشتراک بگذارندوی با اشاره به روابط دیرینه و اشتراکات فراوان فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دو کشور دوست و برادر ایران و امارات متحده عربی، اظهار داشت: نشست منطقه ای وزرای محیط زیست نشان داد که کشورهای دوست و برادر و مسلمان می توانند در خیلی از مسایل با یکدیگر همکاری کرده و مشکلاتشان را بدون حضور بیگانگان حل و فصل کنند و روابط خود را ارتقا دهند.
به گفته معاون رییس جمهور، دو کشور ایران و امارات تجارب خوبی درباره مدیریت چالش های زیست محیطی دارند که می توانند این تجربیات را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست با انتقاد از تحریم های ظالمانه غرب علیه کشورمان، گفت: هرچند این تحریم ها ما را از یک سری همکاری های بین المللی باز داشت اما تلاش کردیم با تکیه بر جوانان غیور، باهوش و دانشمند خود در قالب شرکت های دانش بنیان، خیلی از مشکلاتمان را حل کنیم و آماده ارایه خدمت به کشورهای دوست و برادر هم هستیم.
تبادل تجربیات زیست محیطی میان ایران و امارات
همچنین مریم المهیری، وزیر تغییر اقلیم و محیط زیست امارات متحده عربی با اشاره به برخی از مهم ترین مخاطرات زیست محیطی و تاثیرات مخرب آن بر کشورهای منطقه، گفت: ما می توانیم تجارب و راه حل های خود را برای مدیریت چالش های زیست محیطی با یکدیگر به اشتراک بگذاریم و به تبادل دستاوردهای علمی و تحقیقاتی خود در این زمینه بپردازیم.
نظر شما