جنگ اوکراین چگونه آمریکا را به بزرگترین صادر کننده گاز جهان تبدیل کرد؟

مقام های اروپایی می دانند که فصل زمستان برایشان زودتر از زمانی که فکر می‌کنند فرا می‌رسد و آن‌ها باید از هم‌اکنون فکری به حال تامین انرژی خود کنند زیرا روسیه در چند ماه اخیر انتقال گاز از خطوط لوله مختلف به سمت اروپا را کاهش داده است. کشورهای قاره سبز حال گاز طبیعی مایع (ال.ان.جی) را بهترین جایگزین قابل دسترس می‌دانند.

 حدود دو هفته قبل شرکت گازپروم به بهانه تعمیرات دوره‌ای برنامه ریزی شده به مدت ۱۰ روز انتقال گاز به اروپا از خط لوله نورداستریم۱ را متوقف کرد.  هنوز چند روزی از راه اندازی خط لوله نگذشت که مسکو اعلام کرد خرابی یکی از توربین های کمپرسور که شرکت زیمنس باید آن را تعمیر می‌کرد موجب شده است تا میزان فشار گاز در لوله حداکثر به ۲۰ درصد برسد و احتمال توقف صادرات زیاد است.

تحلیلگران تاکید دارند نوسانات در جریان انتقال گاز روسیه به سمت اروپا دلایل فنی ندارد و مسکو در مورد مشکلات بزرگنمایی می‌کند. دلیل اصلی سیاسی است و کاخ کرملین می‌خواهد با کم کردن جریان فشار گاز مانع از پر شدن انبارهای ذخیره گاز در نقاط مختلف اروپا شود که به صورت عمده در زیر زمین قرار دارند. تاکنون این ترفند مسکو جواب داده است و گفته می‌شود در شرایط فعلی، این مخازن به اندازه سال‌های قبل گاز ندارند و کشورهای اروپایی قادر به پر کردن آن‌ها نمی‌شوند.

همین هراس‌ها موجب شده است تا از چند روز قبل کمیسیون اروپایی پیشنهاد سهمیه‌بندی گاز و صرفه‌جویی ۱۵ درصدی مصرف تا زمستان آینده را به کشورهای عضو اتحادیه ابلاغ کند.

به اعتقاد تحلیلگران، کاخ کرملین می‌خواهد با کم کردن جریان فشار گاز مانع از پر شدن انبارهای ذخیره گاز در نقاط مختلف اروپا شود که به صورت عمده در زیر زمین قرار دارند

افزایش سرسام‌آور قیمت گاز

کشورهای اروپایی با تداوم جنگ اوکراین چنین وضعیتی را پیش بینی می‌کردند به همین دلیل سعی داشتند منابع جایگزینی را پیدا کنند. ساخت خطوط لوله جدید زمان بر و غیرقابل انجام بود به همین دلیل اصلی‌ترین گزینه را خرید گاز مایع طبیعی (LNG) دیدند. از آنجاکه مایع سازی گاز طبیعی موجب می‌شود تا حجم آن ۶۰۰ برابر کاهش یابد و با کشتی از نقاط دوردست منتقل شود، این کالا گزینه مطلوبی برای کوتاه‌مدت بود. با اینحال محدودیت در تاسیسات و ظرفیت تولید گاز مایع جهان و حتی نبود کشتی برای انتقال و کمبود ایستگاه‌های دریافت گاز در اروپا از جمله مشکلات بود.

از طرف دیگر هجوم شرکت‌ها و دولت‌های اروپایی به بازار گاز مایع جهان باعث افزایش شدید قیمت گاز شد زیرا ظرفیت عرضه تغییری نیافت اما تقاضا به شدت بالا رفت.

قیمت گاز اروپا در سال جاری نسبت به ابتدای ۲۰۲۲ حدود چهار برابر شد. به نوشته «راشا تودی» در ابتدای سال یعنی قبل از آغاز جنگ اوکراین، قیمت گاز طبیعی حدود ۶۴۰ دلار در هر هزار متر مکعب یا ۶۰ دلار در هر مگاوات ساعت بود. در اوایل مارس اما قیمت گاز یک رکورد تاریخی را به ثبت رساند و به ۳۹۰۰ دلار رسید اما کاهش یافت.

چند روز قبل، معاملات گازی TTF در هلند برای مدت کوتاهی از ۲۵۰۰ دلار در هر هزار متر مکعب یا ۲۳۵ یورو (۲۳۹ دلار) در هر مگاوات ساعت گذشت.

گاز مایع راه حل سریع و در دسترس

روسیه قبل از شروع جنگ در اوکراین ۴۰ درصد نیاز گازی اتحادیه اروپا را تامین می‌کرد. از ماه مارس ۲۰۲۲ اروپا عزم خود را جزم کرد تا واردات گاز از روسیه را در مدت یک سال به حدود ۱۰ درصد برساند. از زمانی برقراری تحریم‌ها علیه مسکو، دولت‌های اروپایی و از جمله آلمان برای تامین گاز از منابع دیگر تلاش کردند و از یک سو به سمت نروژ و هلند و از طرف دیگر به قطر و ایالات متحده نزدیک شدند.

در این راستا، اروپا با نزدیک شدن زمستان برای مقابله با بحران انرژی سعی می‌کند تا در زیرساخت‌های LNG سرمایه گذاری کند. به نوشته پایگاه خبری تحلیلی «یورواکتیو»، جریان گاز از روسیه طی ماه‌های گذشته به طور پیوسته کاهش یافته است و به ۳۱ درصد از واردات اتحادیه اروپا در آوریل امسال کاهش یافته است که از ۴۵ درصد در مدت مشابه سال گذشته کمتر است. به همین دلیل اتحادیه اروپا قصد دارد تا ماه نوامبر آینده ذخایر گازی خود را به میزان ۸۰ درصد پر کند. بسیاری از کشورها اکنون برای پر کردن این انبارها روی افزایش واردات LNG روی ایالات متحده و قطر حساب می‌کنند.

اما افزایش واردات همچنین مستلزم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جدید LNG است، زیرا اروپا در حال حرکت برای کربن‌زدایی و کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی است.

اتحادیه اروپا قصد دارد تا ماه نوامبر ذخایر گازی خود را به میزان ۸۰ درصد پر کند به همین دلیل برای پر کردن این انبارها روی افزایش واردات LNG روی ایالات متحده و قطر حساب می‌کند

«الکس بارنز» در موسسه مطالعات انرژی آکسفورد اعتقاد دارد: هزینه هنگفت این سرمایه‌گذاری در مقابل آسیب‌های کمبود گاز در زمستان ناچیز است. برخی دیگر اما می‌گویند که بحران گاز باید به عنوان نقطه عطفی در نحوه محاسبه هزینه‌های زیرساختی در نظر گرفته شود.
«توماش پروزا» فرستاده ویژه وزارت بازرگانی و صنعت چک معتقد است: زیرساخت‌هایی که امنیت را ایجاد می‌کرد اما ارزش تجاری نداشت، تاکنون ساخته نشد. اکنون باید دگرگون شویم و روی امنیت سرمایه گذاری کنیم.

همین دیدگاه در آلمان هم طنین اندازه شده است. طی ماه‌های گذشته، دولت آلمان میلیاردها دلار را برای خرید پایانه‌های شناور LNG قبل از فصل زمستان هزینه کرده است و قوانین اضطراری را برای سرعت بخشیدن به ایجاد زیرساخت‌های جدید واردات گاز تصویب کرده است. طبق پیش‌بینی آژانس شبکه فدرال، بدون واردات LNG، آلمان به طور حتم در زمستان آینده با کمبود گاز مواجه شود.

سوخت فسیلی و اعتراض حامیان محیط زیست

در همین حال، حامیان محیط زیست هم نسبت به مخاطرات افزایش سرمایه‌گذاری در LNG هشدار داده اند و می‌گویند زیرساخت‌های جدید، اروپا را برای سال‌های آینده درگیر سوخت‌های فسیلی خواهد کرد و خطر افزایش ذرات معلق، آلودگی هوا و عملی نشدن وعده‌های آب و هوایی را به همراه دارد.

چندی قبل مقاله‌ای در نشریه Nature Energy منتشر شد، این موضوع را مورد بررسی قرار داد و یادآور شد که گاز طبیعی یک سوخت فسیلی است که تأثیر آب‌وهوایی آن به شدت دست‌کم‌گرفته شده است و اهداف کربن‌زدایی را مخدوش می‌کند.

گویا برای حل مسائل زیست محیطی هم راه‌هایی اندیشیده شده است. کمیسیون اروپا و مدیران صنعت گاز امیدوارند در آینده برای رسیدگی به مسائل در بلندمدت، بتوان زیرساخت‌های LNG را برای هیدروژن تغییر داد.

کمیسیون اروپا در طرح اضطراری REPowerEU سرمایه‌گذاری‌هایی بین ۲۸ تا ۳۸ میلیارد یورو را برای احداث خطوط لوله داخلی اتحادیه و متناسب‌سازی آن برای گاز و هیدروژن در نظر گرفته است

«پیتر ون آرتسن» عضو هیئت مدیره سازمان زیرساخت گاز اروپا، اعتقاد دارد به طور فزاینده‌ای در اروپا، دولت‌ها، اپراتورهای زیرساخت و صنعت به دنبال هیدروژن به عنوان راه حلی برای دستیابی به اهداف اقلیمی ۲۰۵۰ هستند. چشم‌انداز بهره‌برداری از لوله‌های گاز این است که بتوان در آینده از آن‌ها برای واردات هیدروژن هم استفاده کرد.

نماینده چک نیز تاکید دارد باید مطمئن شد که هر چیزی که اکنون برای گاز ساخته می‌شود در آینده در حوزه انرژی هیدروژنی هم کاربرد دارد.

کمیسیون اروپا در طرح اضطراری REPowerEU سرمایه‌گذاری‌هایی بین ۲۸ تا ۳۸ میلیارد یورو را برای احداث خطوط لوله داخلی اتحادیه و متناسب‌سازی برای گاز و هیدروژن در نظر گرفته است. گروهی متشکل از یازده شرکت زیرساخت گازی اروپا از ۹ کشور عضو اتحادیه اروپا چند هفته قبل طرحی را برای ایجاد یک شبکه خط لوله هیدروژن به طول تقریبا ۲۳۰۰۰ کیلومتر تا سال ۲۰۴۰ ارائه کردند که به موازات شبکه گاز طبیعی استفاده می‌شود.

با این حال، کارشناسان سوالاتی را در مورد هزینه تبدیل پایانه‌های LNG به هیدروژن مطرح کرده اند. «آرنو بوکس» مدیر ارشد تجاری در اپراتور پایانه LNG Flyxus می‌گوید: تبدیل یک پایانه LNG به هیدروژن مایع یک چالش فنی است و از نظر اقتصادی پایدار چندان محتمل نیست.

البته برخی نیز انتظار دارند به جای هیدروژن، آمونیاک نقش کلیدی را در تبدیل پایانه‌های LNG به انرژی پاک داشته باشد. آمونیاک یک ماده شیمیایی است که به طور سنتی در صنعت کود استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند به عنوان حاملی برای ذخیره یا انتقال هیدروژن یا به عنوان سوخت جایگزین حمل و نقل به تنهایی مورد استفاده قرار گیرد.

کارشناسان می‌گویند لوله‌ها و مخازن مورد استفاده برای LNG می‌توانند با آمونیاک کار کنند. هزینه بهسازی آن‌ها نیز حدود ۱۵ درصد قیمت ساخت یک پایانه جدید LNG است.

 رونق بازار گاز مایع جهان

در بازاری که در آن کشورهای ایالات متحده، قطر و استرالیا به عنوان تامین کننده برتر LNG برترشناخته می‌شوند دو اتفاق مهم رخ داده است: آمریکا به مهمترین صادرکننده گاز مایع تبدیل شده است و اروپا به عنوان مهمترین مقصد محموله‌های این کالا از آسیا پیشی گرفت.

نیمه اول سال ۲۰۲۲ جهان شاهد تبدیل شدن آمریکا به بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) بود. این توسعه این هفته توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) هم با استناد به اطلاعات بازار LNG CEDIGAZ مورد تایید قرار گرفت.

مجموع جریان تولید گاز مایع ایالات متحده در این دوره به طور متوسط ​​۱۱.۲ میلیارد فوت مکعب در روز بوده است که به گفته EIA افزایش ۱۲ درصدی را در ۶ ماه گذشته نسبت به سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد. EIA سه عامل کلیدی را در پشت این اتفاق برشمرد: ظرفیت جدید LNG، قیمت بالای گاز در خارج از کشور و افزایش تقاضای جهانی.

ایالات متحده از اواخر سال ۲۰۲۱ به ظرفیت اسمی خود در تولید گاز مایع افزود و توانست با استفاده از نیاز اروپا، به مهمترین صادرکننده این کالا در بازار جهانی تبدیل شود

اروپا به عنوان منبع اصلی جذب گاز مورد توجه ایالات متحده تقرار گرفت زیرا بسیاری از کشورهای این قاره به دنبال جایگزین بلندمدتی برای عرضه گاز روسیه هستند.

گزارش EIA تصریح دارد که ایالات متحده از اواخر سال ۲۰۲۱ به ظرفیت اسمی خود افزوده است. این افزایش به صورت خاص در تأسیسات جدید و موجود در تگزاس و لوئیزیانا صورت گرفت و ظرفیت LNG ایالات متحده را به طور متوسط ​​به ۱۱.۴ Bcf/D (میلیارد فوت مکعب در روز) افزایش داد و ظرفیت اوج کوتاه مدت را حتی به ۱۳.۹ Bcf/D رساند.

این امر ایالات متحده را از استرالیا و قطر که طبق برآورد EIA حداکثر ظرفیت تولید  LNG آن‌ها به ترتیب ۱۱.۴ و ۱۰.۴ Bcf/D است، جلوتر قرار داد. هشتمین تاسیسات LNG آمریکا که قرار است در سال ۲۰۲۴ راه اندازی شود، ظرفیت اوج تولید روزانه ایالات متحده را به ۱۶.۳ Bcf/D افزایش می‌دهد.

EIA خاطرنشان کرد که در طول ۵ ماه اول سال جاری، ۷۱ درصد از صادرات LNG ایالات متحده، یا ۸.۲ Bcf/D، به بنادر بریتانیا و اتحادیه اروپا ارسال شده است. این رقم نیمی از کل تقاضای مجموع انگلستان و اتحادیه اروپا را نشان می‌دهد.

انگلستان و اتحادیه اروپا واردات گاز را در سال جاری ۶۳ درصد افزایش دادند زیرا به دنبال جایگزینی سهم ۱۴ درصدی روسیه در صورت افزایش تحریم‌ها و کاهش واردات از نورد استریم هستند. انگلستان و اتحادیه اروپا پس از دو کشور  فوق، از ابتدای سال تاکنون ۱۵ درصد از گاز وارداتی خود را در سال تا کنون از قطر و ۱۷ درصد را از آفریقا تامین کرده اند.

البته در حالی که سرعت صادرات آمریکا خوب و رو به افزایش بود اما آتش سوزی و قطعی متعاقب آن در تاسیسات Freeport LNG در ماه ژوئن، توانایی ایالات متحده برای افزایش محموله‌ها به سمت اروپا را محدود کرد. به همین دلیل و طبق برآورد  EIA مجموع صادرات LNG ایالات متحده در ژوئن ۱۱ درصد کاهش یافت و انتظار نمی رود تا ماه اکتبر مشکل به طور کامل حل شود.

همانطور که اروپا، صادرات LNG ایالات متحده را جذب می‌کند آسیا محموله‌های کمتری سفارش می‌دهد. EIA می‌گوید در۴ ماه اول سال ۲۰۲۲، صادرات LNG ایالات متحده به آسیا در مقایسه با همین دوره در سال قبل ۵۱ درصد کاهش یافته است. حجم این کاهش از ۴.۶ Bcf/D به ۲.۳ Bcf/D بوده است.

منبع

https://jpt.spe.org/us-takes-lng-export-crown-as-cargoes-shift-from-asia-to-europe

https://www.euractiv.com/section/energy/news/europe-urged-to-invest-in-lng-infrastructure-as-winter-gas-crisis-looms/

https://www.theguardian.com/world/۲۰۲۲/jul/۲۱/how-reliant-is-germany-and-europe-russian-gas-nord-stream

https://www.rt.com/business/۵۵۹۶۹۱-eu-gas-prices-soar/