تامین اجتماعی در دولت سیزدهم؛ از بسط بیمه مشاغل آزاد تا پوشش خدمات ناباروری

گروه جامعه ایرنا -  یکسال از سپردن سکان اداره کشور به دولت سیزدهم می‌گذرد، دولتی که به ریاست آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و با شعار «دولت مردمی، ایران قوی» کار خود را آغاز کرد و به اذعان بسیاری از کارشناسان و ناظران، در تاریخ دولت‌های پس از انقلاب، هیچ دولتی به‌اندازه دولت سیزدهم و آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده.

وضعیت بد شاخص‌های کلان اقتصادی، کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا و بسیاری دیگر از چالش‌ها که ماحصل سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات نادرست‌ سال‌های پیش از ۱۴۰۰ بود شرایطی را رقم زد که به گفته آیت‌الله رئیسی در اولین حضور وی در جلسه هیات دولت که با وزرای دولت قبل برگزار شد، نخستین چالش پرداخت حقوق مردادماه بود!

با اینحال گرچه چالش‌ها بسیار زیاد بوده و هست، اما با همت مسئولان دولت سیزدهم اعم از رئیس جمهور، وزرا و سایر ارکان دستگاه اجرایی، طی یکسال گذشته علاوه بر رفع بسیاری از چالش‌های گذشته و تلاش برای ریل‌گذاری صحیح برای حرکت به سوی شرایط بهتر، اقدامات ارزشمندی نیز در حوزه‌های مختلف عملکردی صورت گرفته است که به نظر می‌رسد با گذشت یک سال از استقرار دولت اکنون نوبت به بازخوانی آن رسیده است.

در این گزارش به مهمترین اهداف، دستاوردها و برنامه‌های مهم و اجرایی سازمان تامین اجتماعی در دولت سیزدهم خواهیم پرداخت. 

۳ قلمرو «حمایتی، بیمه‌ای و امدادی» به عنوان وظایف و تعهدات نظام جامع تامین اجتماعی کشور تعریف شده است و امروزه این نهاد بیمه‌گر گستره وسیعی از جامعه مستمری‌بگیران، بازنشستگان، ازکارافتادگان، بیماران صعب‌العلاج و خاص، کارگران و... را تحت مقررات حمایتی قرار داده است.

خدماتی که در دولت سیزدهم با تدوین برخی از برنامه‌های تحولی، توسعه یافت و با افزایش پوشش گستره جمعیتی، توانست دریافت مستمری، استفاده از امکانات بهداشتی، درمانی، مراقبت‌های پزشکی را به عنوان یک حق همگانی برای بخش اعظمی از جامعه فراهم کند.

طرح "بیمه فراگیر خانواده ایرانی" یکی از این اقدامات حمایتی سازمان تامین اجتماعی بود که در این دولت توانست گروه‌های مغفول مانده از بیمه‌های اجتماعی اعم از دانشجویان و زنان خانه‌دار را هم تحت حمایت این نهاد بیمه‌گر قرار دهد.

بیمه دانشجویی تامین اجتماعی ذیل طرح «بیمه فراگیر خانواده ایرانی» با سه نرخ ١٢ درصد، ١۴ و ١٨ درصد ارائه می‌شود و دانشجویان با پرداخت به ترتیب ۵١٨، ۶٠۴ و ٧٧٧ هزار تومان می‌توانند تحت پوشش بیمه‌های سازمان تأمین اجتماعی قرار گیرند.

نرخ پرداخت حق بیمه ۱۴ درصد (۱۲درصد سهم بیمه‌شده + ۲درصد کمک دولت)، تعهدات بازنشستگی و فوت بعد از این دوره (بازنشستگی) را شامل می‌شود. نرخ پرداخت حق بیمه ۱۶ درصد نیز که در حقیقت شامل ۱۴ درصد سهم بیمه‌شده به‌علاوه ۲درصد کمک دولت است، تعهدات بازنشستگی، فوت، قبل و بعد از بازنشستگی را دربرخواهد گرفت. کامل‌ترین نرخ پرداخت حق بیمه (۲۰ درصد) نیز که شامل ۱۸ درصد سهم بیمه‌شده به همراه ۲درصد کمک دولت است، تعهدات مربوط به بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

این ۳ نرخ همچنین برای زنان خانه‌دار نیز ارائه می‌شود و جمعیت زنان خانه‌دار غیرمشمول نظام حمایتی را تحت پوشش مقررات بازنشستگی و ازکارافتادگی و... با توجه به انتخاب نرخ قرار می‌دهد.

در راستای بسط و توسعه گستره جمعیتی تحت پوشش این سازمان همچنین تفاهمنامه‌های متعددی نیز در زمینه بیمه دانشجویان دوره‌های دستیاری و دکترای تخصصی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی، تفاهمنامه بیمه نمایندگان فروش بیمه، تفاهمنامه‌های بیمه اعضای صندوق ذخیره بسیجیان و بیمه اعضای مراکز روانشناسی و مشاوره کشور در قالب بیمه‌های توافقی نیز منعقد شد.

اجرای کامل قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست با حمایت از خانواده و تشویق به فرزندآوری، پرداخت کمک‌هزینه بارداری به صورت ماهیانه با هدف حمایت از مادران باردار، پرداخت غیرحضوری کمک‌هزینه پروتز و اروتز، عملیاتی کردن سامانه غیرحضوری و جامع کمیسیون‌های پزشکی و صرفه‌جویی ۳۵ درصدی نسبت به قبل در مصارف صندوق بیمه بیکاری از طریق پایش مقرری‌بگیران بیمه بیکاری نیز از اقدامات اثربخش حمایتی این نهاد طی ماه‌های اخیر است که در کارنامه دولت مردمی سیزدهم به ثبت خواهد رسید.

همچنین افزایش سه درصدی تعداد بیمه‌شدگان با ماهیت اختیاری در راستای گسترش چتر بیمه‌ای، راه‌اندازی کارگزاری‌های خاص حقیقی بازرسی از دفاتر قانونی، انجام فرایند بازرسی از کارگاه‌ها توسط کارگزاری‌های رسمی، برون‌سپاری فرایند پیگیری وصول مطالبات سازمان توسط کارگزاری‌های رسمی تأمین ‌اجتماعی، ایجاد حساب کاربری مخاطبان، خدمات غیرحضوری سابقه پرداخت حق بیمه و نامنویسی و استعلام وضعیت بیمه شده و سرویس استحقاق درمان در چارچوب ارتقاء خدمات درمانی تأمین‌اجتماعی نیز اقدامات ۸ ماهه اخیر این نهاد بیمه‌گر در این دوره به شمار می‌رود.
رشد پرداختی صندوق بیمه بیکاری، اشتغال مجدد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، بهره‌مندی ۱۶۱ هزار نفر از مزایای بیمه بیکاری، رشد ۵۵ درصدی وصول حق بیمه بیکاری از بیمه‌پردازان، رشد ۱۳ درصدی وصول حق بیمه تأمین ‌اجتماعی، افزایش ۴۴۱ درصدی هزینه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفت.

رشد (۲۷ درصدی) پرداختی صندوق بیمه بیکاری، اشتغال مجدد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری (که علاوه بر کاهش پرداختی از محل صندوق بیمه بیکاری، رشد تعداد بیمه‌شدگان و بیمه‌پردازان و متعاقبا افزایش میزان منابع از طریق بیمه‌پردازی را به دنبال داشت)، بهره‌مندی ۱۶۱ هزار نفر از مزایای بیمه بیکاری، رشد ۵۵ درصدی وصول حق بیمه بیکاری از بیمه‌پردازان، رشد ۱۳ درصدی وصول حق بیمه تأمین ‌اجتماعی (که در حقیقت به مفهوم افزایش منابع این سازمان از محل وصول حق بیمه است)، افزایش ۴۴۱ درصدی هزینه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین‌ اجتماعی (که در ۲ مرحله به انجام رسیده است) نیز در راستای حمایت از جامعه بازنشستگان، مستمری‌بگیران، بیکاران و آسیب‌دیدگان از کرونا در این دولت توسط سازمان تامین اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.

براساس مواد ۹۶ و۱۱۱ قانون تامین اجتماعی و طبق مصوبه شورای عالی کار، حداقل دریافتی کارگران در سال ۱۴۰۱ به ۵.۵۸۰.۰۰۰ تومان در ماه رسید و میزان دریافتی بازنشستگان، از کارافتادگان و مجموع مستمری بازماندگان سازمان تامین اجتماعی نیز با رعایت قوانین مربوطه و لحاظ مصوبه شورای عالی کار، معادل حداقل حقوق و دستمزد کارگران شاغل تعیین و با افزایش ۵۷/۴ درصدی همراه شد (به نحوی که از ۵.۵۸۰.۰۰۰ تومان کمتر نباشد)

مستمری از کارافتادگان جزئی و مستمری جمعیتی که به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه برقرار شده است، به همان نسبت و مبتنی بر مصوبه نام‌برده افزایش یافته است.

با توجه به حکم قانون بودجه سال ۱۴۰۱ (مصوب مجلس شورای اسلامی) در خصوص صندوق‌های مختلف بازنشستگی مبنی بر رشد ۱۰ درصدی حقوق بازنشستگان و در راستای هماهنگ‌سازی پرداخت حقوق در کلیه صندوق‌های بازنشستگی، برای این گروه از مشمولین که دارای دریافتی بیش از حداقل باشند، افزایش ۱۰ درصدی اعمال می شود. همچنین به منظور کمک به معیشت مستمری‌بگیران بالاتر از حداقل، علاوه بر ۱۰ درصد مذکور، مبلغ ۶۵۰ هزار تومان (تا سقف دریافتی ماهانه ۱۰ میلیون تومان) به صورت ماهانه پرداخت خواهد شد.

باتوجه به آخرین آمار تورم در کشور نیز (۳۸٫۷ درصد) حقوق بازنشستگان حداقل‌بگیر هم برای سال جاری ۵۷٫۴ درصد افزایش یافته است؛ که ۲۰ واحد درصد بالاتر از تورم است.

افزایش تعرفه خدمات پرستاری

"افزایش تعرفه خدمات پرستاری" نیز به عنوان یکی دیگر از مهمترین اقدامات حمایتی دولت سیزدهم که به گفته مسئولین سازمان تامین اجتماعی از ابتدای سال جاری محاسبه و مابه‌التفاوت آن به پرستاران همکار سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود؛ نیز در راستای حمایت از مدافعان سلامت و قهرمانان مبارزه با بحران کرونا به مرحله انجام رسید.

"اجرایی شدن افزایش فوق‌العاده ویژه پرستاران" نیز در این راستا که بی‌شک می‌تواند زمینه‌ساز رضایتمندی این قشر برای ارائه خدمات مطلوب به جامعه تحت‌پوشش تأمین اجتماعی را فراهم آورد؛ از دیگر طرح‌ها وبرنامه‌های راهبردی و ارزشمند دولتی در جهت حمایت از کادر بهداشت و درمان کشور است.

پوشش خدمات ناباروری

مصوبه هیات وزیران درباره «قرار گرفتن خدمات نازایی و ناباروری تحت پوشش بیمه‌های پایه» که دوم شهریورماه ۱۴۰۰ ابلاغ شد نیز یکی دیگر از اقدامات حمایتی دولت به همت این سازمان عمومی بود که یکی از مهمترین دغدغه‌های جمعیت نابارور را مرتفع کرد و می‌تواند گامی در جهت حمایت از طرح جوانی جمعیت ایران باشد.

براساس این مصوبه، ٩٠ درصد از هزینه‌های درمان ناباروری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی براساس تعرفه عمومی غیردولتی پرداخت می‌شود و همه زنان زیر ۴۵ سال که یک سال پس از تصمیم به فرزندآوری، نتوانسته باشند باردار شوند، می‌توانند از خدمات این حوزه استفاده کنند.

خدمات این حوزه هر دو تا سه سال قابل تمدید بوده و دولت مکلف به پوشش ۹۰ درصدی کل هزینه‌های سه دوره کامل یکی از روش‌های کمک باروری (آی. سی. اِس. آی) و (آی. وی. اِف) برای هر زوج نابارور و پوشش هزینه‌های دارویی و پاراکلینیک و سایر روش‌های درمان ناباروری است.
دولت مکلف به پوشش ۹۰ درصدی کل هزینه‌های سه دوره کامل یکی از روش‌های کمک باروری (آی. سی. اِس. آی) و (آی. وی. اِف) برای هر زوج نابارور و پوشش هزینه‌های دارویی و پاراکلینیک و سایر روش‌های درمان ناباروری است

ثبت ۷۲۲۲ پرونده درمان ناباروری

اکنون نیز بیش از ۷۵ مرکز درمان ناباروری در سطح کشور به زوج‌های نابارور ارائه خدمات داشته و سازمان بیمه سلامت در راستای حمایت از سیاست‌های جمعیتی کشور موظف است که از زوج‌های نابارور حمایت کند. در حال حاضر هفت هزار و ۲۲۲ پرونده ناباروری نیز در سازمان تامین اجتماعی (از آغاز این طرح تاکنون) به ثبت رسیده است.

در سال ۱۴۰۰ همچنین حدود ۲۹ میلیون آزمایش، یک میلیون و ۳۵۰ هزار فیزیوتراپی، ۵۲۵ هزار سونوگرافی و ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار رادیوگرافی در مراکز درمانی ملکی تأمین‌اجتماعی انجام شده است.

افزایش ۲۰۰ تخت عادی در سال ۱۴۰۱، افزایش ۵۰ تخت ویژه، خرید ۱۴ دستگاه سی‌تی‌اسکن جدید، جایگزینی چهار دستگاه سی‌تی‌اسکن، خرید یک دستگاه سی‌تی‌آنژیو، خرید ۶ دستگاه ام‌آرآی، جایگزینی ۲ دستگاه سنگ‌شکن و خرید یک دستگاه آنژیوگرافی قلب در سال ۱۴۰۱ نیز از اقدامات مهم این سازمان در این دوره در راستای توسعه تجهیزات درمانی تأمین‌اجتماعی است.

ارتقاء ۱۰ مرکز درمانی در سال ۱۴۰۱ و توسعه ۵۲۹ تخت بیمارستانی در پروژه‌های سطح‌بندی نیز در دولت سیزدهم طی یک سال اخیر رقم خورده است.

اجرای هتلینگ ۴۲ بیمارستان ملکی تأمین‌اجتماعی، پیگیری بازبینی تشکیلات بلوک‌های زایمان بر مبنای سیستم (LDR)، عقد تفاهمنامه با وزارت بهداشت جهت تخصیص پزشکان «ضریب کا» به مراکز ملکی خصوصاً در مناطق محروم، تشکیل کمیته اعتباربخشی در اداره کل درمان مستقیم، برنامه عملیاتی استانداردسازی بخش اورژانس و هدفمند کردن برنامه‌های آموزشی در حوزه آزمایشگاه از جمله اقدامات حوزه درمان مستقیم در سازمان تأمین‌اجتماعی در این دوران بوده است.

پیگیری و تحقق همزمان نظام ارجاع، نسخه الکترونیک، تشکیل کمیسیون‌های پزشکی بدوی، ساماندهی شوراهای پزشکی، برنامه اصلاح فضای فیزیکی ادارات شوراها و کمیسیون‌های پزشکی برخی از استان‌ها و ساماندهی نظارت‌های استانی از طریق سامانه نیز در راستای تعامل با ذی‌نفعان سازمانی انجام گرفته است.

برخی فعالیت‌های صورت گرفته در خصوص اجرای طرح های درمانی نیز در قالب تدوین برنامه و بودجه توسعه عمرانی سال ۱۴۰۱ مراکز درمانی، برگزاری جلسات کمیته طرح های درمانی، پاسخگویی به مکاتبات و درخواست‌های نمایندگان در حوزه عمرانی و تهیه گزارش وضعیت افتتاح طرح های درمان از جمله فعالیت‌های حوزه درمان تأمین‌اجتماعی طی ۶ ماهه اخیر است.

توسعه ظرفیت‌های ارائه خدمات درمانی در مراکز درمانی ملکی، استقرار برنامه ارتقای هتلینگ، ساماندهی اورژانس، بهسازی ناوگان حمل‌ ونقل بیمار، ارتقای سلامت غذایی، استقرار برنامه نظام ارجاع داخلی و تشکیل پرونده جهت بیماری های مزمن، ارتقای سلامت محیط کار کارکنان، استقرار سامانه پذیرش و پردازش الکترونیک اسناد پزشکی، طراحی و تدوین شیوه‌نامه رتبه‌بندی مراکز طرف قرارداد و برنامه‌ریزی جهت یکسان‌سازی تعرفه‌ها از طریق شورای‌عالی بیمه نیز برخی دیگر از اقدامات انجام شده و در حال انجام معاونت بیمه‌ای سازمان تأمین‌اجتماعی در هشت ماه اخیر بوده است.
پیش‌بینی خدمات نوین درمانی به سالمندان با توجه به تغییرات جمعیتی نیز در قالب هدف‌گذاری و سیاست‌های درمانی تأمین‌اجتماعی بی‌شک به عنوان یکی از اقدامات راهبردی در کارنامه دولت سیزدهم به ثبت می‌رسد.

پیشرفت ۹۵ درصدی برنامه تحولی در استقرار کلینیک‌های دیابت و فشار خون با استفاده از ظرفیت‌های مراکز درمانی ملکی و ارائه خدمات رایگان در قالب آموزش، درمان توسط پزشک، ارائه دارو، خدمات پرستاری و خدمات کارشناس تغذیه به بیماران نیز از دیگر اقدامات مهم این حوزه در سازمان تأمین‌اجتماعی است؛ ارائه برخی خدمات مانند داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک و شماری از خدمات دندانپزشکی در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی به صورت رایگان ارائه می‌شود.

پیش‌بینی خدمات نوین درمانی به سالمندان با توجه به تغییرات جمعیتی نیز در قالب هدف‌گذاری و سیاست‌های درمانی تأمین‌اجتماعی بی‌شک به عنوان یکی از اقدامات راهبردی در کارنامه دولت سیزدهم به ثبت می‌رسد.
 

حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج

براساس مصوبه شورای عالی بیمه، ۴۷ قلم داروی بیماران خاص، مزمن و صعب‌العلاج نیز در این دوره تحت پوشش بیمه قرار گرفت. بر این اساس، بیمه‌شدگان (بیماران تحت حمایت تأمین‌اجتماعی) از این پس، ۴۷ قلم از این داروها را با حمایت بیمه‌ای دریافت خواهند کرد.

این اقدام ارزشمند بی‌شک در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت کاهش هزینه‌ها از دوش بیماران، انجام گرفته و بخش قابل‌توجهی از دغدغه بیماران را کاهش خواهد داد. برخی بیماران همچون مبتلایان به اوتیسم گاه به خدمات مراکز درمانی غیردولتی نیاز می‌یابند؛ این‌گونه خدمات نیز اکنون تحت پوشش بیمه قرار گرفته و این اقدامات بی‌تردید زمینه کاهش مشکلات بیماران را فراهم خواهد آورد.

این نگاه حمایتی در دولت سیزدهم به‌ویژه در رابطه با قشر بیماران، سالمندان و کودکان خواهد توانست تعهدات و وظایف این سازمان حمایت‌گر بیمه‌ای را در ۲ قسم بیمه و درمان جامه عمل بپوشاند و قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین‌اجتماعی مصوب سال ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامی را به منظور پایداری منابع و حفظ و ارتقای ارزش ذخایر و خدمت‌رسانی به جامعه هدف اجرایی کند.