راه تازه دانشمندان برای رصد جهان‌ خارج از منظومه شمسی

به گزارش  گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه خبری «ساینس الرت» ، دانشمندان در سال‌های اخیر هزاران سیاره خارج از منظومه خورشیدی را شناسایی کرده‌اند.

بسیاری از این سیارات با شیوه گذرش (transit method) شناسایی شده‌اند که طبق آن یک تلکسوپ اپتیکال میزان نور ستاره‌ها را در طول زمان ارزیابی می‌کند. اگر نور ستاره کم بشود می‌تواند به این معنی باشد که یک سیاره از جلوی آن ستاره گذر کرده و جلوی نور ستاره را تا حدی گرفته است.

شیوه گذرش یک ابزار نیرومند برای شناسایی سیارات است اما محدودیت‌هایی دارد. محدودیت اصلی همین است که حتما باید سیاره‌ای از جلوی ستاره خودش عبور کند تا با کم و زیاد شدن نور ستاره متوجه آن سیاره بشویم. این شیوه همچنین بر تلسکوپ‌های اپتیکال متکی است.

اما یک شیوه جدید به ستاره شناسان اجازه می‌دهد تا با استفاده از تلکسوپ‌های رادیویی، سیارات خارج از منظومه شمسی را شناسایی کنند.  

مشاهده سیارات خارج از منظومه خورشیدی در طول موج رادیویی آسان نیست. بسیاری از سیارات نور رادیویی زیادی ساطع نمی‌کنند. نور رادیویی ناشی از ستارگان نیز می‌تواند بر اثر عواملی مانند شعله‌های ستاره‌ای (stellar flares) متفاوت باشد.

اما سیارات گازی بزرگ مانند «مشتری» می‌توانند از لحاظ نور رادیویی روشن باشند البته این به علت خود سیاره نیست بلکه ناشی از میدان مغناطیسی قوی آن است. ذرات باردار از بادهای ستاره‌ای با میدان مغناطیسی تعامل می‌کنند و نور رادیویی ساطع می‌کنند.

سیاره مشتری از لحاظ نور رادیویی تا حدی روشن است که با یک تلکسوپ رادیویی دست‌ساز هم می‌توان آن را مشاهده کرد. اما سیگنال‌های رادیویی روشنی از سیاره‌ای شبیه به مشتری در مدار یک ستاره دیگر (بجز خورشید) مشاهده نشده است. 

محققان در مطالعه جدید این مساله را بررسی کردند که چنین نوری به شکلی خواهد بود. این محققان مدل تحقیقی خود را بر هیدرودینامیک مغناطیسی (magnetohydrodynamics ) یا MHD استوار کردند که این مساله توصیف می‌کند که میدان‌های مغناطیسی و گازهای یونیزه شده چطور بر هم اثر می‌گذارند.

محققان سپس این مدل را در مورد منظومه سیاره‌ای به نام «اچ دی 189733» به کار گرفتند. این منظومه نیز جهانی به اندازه سیاره مشتری دارد.

محققان این مساله را شبیه سازی کردند که بادهای ستاره‌ای در این منظومه چگونه با میدان مغناطیسی سیاره یاد شده تعامل می‌کند و محاسبه کردند که سیگنال رادیویی سیاره چه خواهد بود.

این ستاره‌شناسان با بررسی این پدیده به نتایج جالبی در این خصوص رسیدند که می‌تواند به شناخت ستاره‌شناسان از منظومه‌هایی خارج از منظومه شمسی یاری برساند.