به گزارش خبرنگار ایرنا، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد زمینه‌ساز رشد و پویایی جوانان و نوجوانان در مناطق شهری و روستایی است و تخصصی کردن این کانون‌ها زمینه‌ساز تحقق اهداف و جذب مخاطبان به سمت فعالیت کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد خواهد شد.
به گفته مسوولان فرهنگی، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد به دلیل ارتباط روزمره با اقشار مختلف مردم به خصوص نسل جوان می‌تواند در راستای بسیاری از اهداف مورد نیاز جامعه که مورد تاکید مقام معظم رهبری است، نقش آفرینی کند.
استان قزوین با بیش از ۳۸۰ کانون فرهنگی و هنری، زمینه‌ساز جذب جوانان و نوجوانان در سطح شهر و روستا در فعالیت‌های فرهنگی و مسجدی شده و حتی در ایام شیوع ویروس کرونا این کانون‌ها توانسته‌اند اقدامات گسترده‌ای را در خدمت به جامعه هدف خود با بهره‌گیری از فضای مجازی انجام دهند.
خبرنگار ایرنا با توجه به اهمیت و کارکردهای کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با محمد حسین باغبانها مدیر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان قزوین در مورد مسائل و مشکلات و برنامه‌های پیش رو این نهاد فرهنگی به گفت و گو نشسته است.
وی با تاکید بر اینکه مسجد باید محور ارتقای سرمایه اجتماعی نظام و انقلاب باشد، افزود: واقعیت این است مساجد ما در جذب جوانان ضعف جدی دارند، چرا که ساختار مسجد به صورت سنتی است و در آن به جوانان کمتر بها داده شده و باید محبوبیت مساجد را در نزد جوانان بالا ببریم و مسجد باید محور رشد مردم باشد.
ایرنا. در مورد تعداد کانون‌های فرهنگی مساجد در استان قزوین و اعضای آنها توضیح دهید؟
در حال حاضر در استان قزوین ۳۸۰ کانون فرهنگی و هنری مسجد وجود دارد که ۶۰ درصد این کانون‌ها در روستاها مستقر بوده و ۳۰ درصد آنها دارای فعالیت‌های فرهنگی و هنری درخور و شایسته است.
کانون‌های فرهنگی و هنری در استان قزوین از ۲۴ سال پیش راه اندازی شد که هر ساله بر تعداد این کانون‌ها افزوده می‌شود.
بسیاری از کانون‌های استانی به ویژه در روستاها به دلیل مهاجرت فعال نیستند و در بسیاری از مساجد روستایی نماز جماعت برگزار نمی‌شود و این کانون‌ها غیرفعال شده‌اند و در فضاهای شهری نیز برخی مساجد فعال و برخی دیگر غیرفعال هستند.
فقط ۳۰ درصد کانون‌های فرهنگی مساجد فعال هستند و تعداد کانون‌های مؤثر و جدی اندک است.
مهمترین ویژگی کانون‌ها این است که در بخش‌های مختلف استان و در بسیاری از شهرها و روستاهای کوچک پراکنده شده‌اند و همین موضوع سبب مهاجرت معکوس به این مناطق شده است که به طور میانگین از ۲۰ تا ۲۰۰ نفر در این کانون‌ها فعالیت می‌کنند.
ایرنا. فعالیت کانون مساجد را از لحاظ کمی و کیفی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در اسفندماه سال ۷۱ تشکیل شدند که پس از پایگاه‌های بسیج به‌عنوان دومین پتانسیل مردمی کشور به شمار می‌روند.
استان قزوین نیز به تناسب جمعیت از کمیت خوبی در حوزه کانون ها برخوردار است و پایگاه‌های بسیج کانون‌های فرهنگی مساجد نیز از شبکه منسجم و دقیقی برخوردار بوده اما متاسفانه از لحاظ کیفیت به دلایل مختلفی دچار افت و خیز شده است.
در اوایل سال ۱۳۸۰ اوج فعالیت کانون‌ها را شاهد بودیم به طوری که سرمایه‌گذاری جدی از سوی کانون‌های مساجد انجام شد و بسیاری از کانون مساجد به کتابخانه، کامپیوتر و تجهیزات بیشتری مجهز شدند اما از سال ۱۳۹۰ توجه به کانون‌های مساجد کاهش یافت.
ما برای تحقق رشد کیفی کانون‌های مساجد برنامه ریزی‌های لازم را انجام داده‌ایم و همچنین قصد داریم کانون‌های مساجدی را که در سال‌های گذشته به هر دلیلی تعطیل شده‌اند مجدداً به عرصه فعالیت بازگردانیم.
یکی از موارد در نظر گرفته شده تأسیس مدرسه تشکیلاتی است تا مجموعه منسجم و توانمندی در ارائه کارهای فرهنگی باشد و بتواند در حوزه تربیتی و آموزشی ورود پیدا کند.
در حال حاضر تأسیس مدرسه تشکیلاتی طی تفاهم نامه‌ای با جبهه فرهنگی انقلاب منعقد شده و طی ۲ ماه آینده مجموعه‌های توانمندی که می‌توانند آینده مجموعه فرهنگی خود را تأمین و تضمین کنند در استان فعال خواهد شد.
تلاش ما این است که فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد را توسعه داده و با آموزش به افراد فعال در مساجد روستایی و شهری حیطه فعالیت‌های آنان را مشخص کنیم تا در کنار فعالیت‌های عبادی، برنامه‌ها را به سمت مسائلی که با روح و شرایط جامعه و فرهنگ تنیده شده است همسو کنیم.
ایرنا. رسالت اصلی مساجد و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در گام دوم انقلاب اسلامی و جهاد تبیین چیست؟
طبق بیانیه گام دوم، انقلاب اسلامی با چند چالش اساسی مواجه بوده که اولین مورد صف بندی دشمنان انقلاب یعنی آمریکا و دولت‌های غربی علیه انقلاب و ملت ایران است که برای این موضوع به صورت جدی برنامه ریزی کرده اند.
با توجه به اینکه انقلاب اسلامی یک پدیده نوظهور است متاسفانه امروزه شاهد الگوی دقیقی برای حل مسائل موجود در انقلاب اسلامی و ناکارآمدی‌ها نیستیم.
کانون مسجد در حوزه معنویت و اخلاق می‌تواند برای حل مشکلات مؤثر باشد زیرا ایجاد شعور معنوی و وجدان اخلاقی در مسجد بسیار حائز اهمیت است.
همچنین مسجد می‌تواند در حوزه عدالت و مبارزه با فساد مطالبه گر باشد و جوانان ما از طریق این حوزه نسبت به ترمیم الگوهای ناکارآمد در حال رشد در انقلاب اسلامی مطالبه گر باشند و جامعه را به سمت اجرای عدالت و مبارزه با فساد بسیار جدی‌تر حرکت دهند.
مسجد ترویج دهنده یک سبک زندگی مناسب، مقابله کننده با سبک زندگی غربی و باز تعریف کننده الگوهای زندگی برای جوانان و عامل ایجاد همبستگی و امید در برابر چالش‌های موجود در جامعه است و از محورهای جهاد تبیین به شمار می‌رود زیرا فرصت‌های مختلفی در این حوزه وجود دارد.
فضای مسجد را باید به فضایی تبدیل کنیم تا شبهات ذهنی جوانان درباره این مکان تغییر کند و حتی بتوانند در مسجد به پاسخ سوال‌های مختلف خود دست پیداکنند.
حلقه‌هایی که در مساجد وجود دارد و فعالیت‌هایی که در این مکان انجام می‌شود باید در راستای تبیین معنویت، اخلاق، عدالت طلبی و آرمان‌های انقلاب اسلامی باشد بنابراین زمانی که زمینه معنوی برای جوانان فراهم شود و مسیر صحیح را برای آنها تبیین کنیم پذیرش معنویت برای آنان آسان‌تر خواهد بود.
در گام دوم انقلاب باید مساجد در حوزه‌هایی نظیر گفتمان‌سازی، تربیت و سبک زندگی اسلامی و همراهی با محرومین وارد میدان شوند و علاوه بر آن معنویت و امید را به جامعه تزریق کنند؛ فراموش نکنیم مساجد انسان‌ساز هستند بنابراین باید به پایگاه‌ها و هسته‌های فرهنگی اجتماع تبدیل شوند.
ایرنا. مساجد در تحقق شعار سال با عنوان تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟
یکی از کارکردهای مساجد، کارکرد اقتصادی است و از صدر اسلام تاکنون شاهد بوده‌ایم که مساجد در بحث اشتغال و کارآفرینی همواره نقش اثربخشی ایفا کرده‌اند و از مهمترین موارد آنها استفاده از شبکه مساجد است؛ کانون‌های فرهنگی مساجد یک شبکه منسجم متشکل از جوانان و اقشار مختلف مردم است که در راستای رشد دانش بنیان مؤثر خواهد بود.
فرهنگ سازی در مساجد باید با سرعت و با انگیزهای دینی و با حمایت از تولیدات دانش بنیان به صورت جدی شکل گیرد تا مردم از کالاها و محصولاتی که در کشور تولید می‌شود و ریشه در تقویت اقتصاد ایران دارد استفاده کنند.
در حال حاضر در مساجد نیز آموزش‌های کارآفرینی و آموزش باغداری، کشاورزی و آبیاری نوین در مناطق روستایی ارایه می شود.
پرورش دام و طیور در فیزیک مسجد وجود ندارد اما مدیریت مساجد در حال انجام پیگیری‌های لازم در این حوزه هستند تا با روش و تصمیم درست این موضوع نیز انجام شود.
همچنین در بسیاری از مساجد صندوق قرض‌الحسنه وجود دارد که با سرمایه‌های اولیه زمینه اشتغال‌زایی برای جوانان را فراهم کرده‌اند.
ایرنا. مهمترین آسیب در حوزه فرهنگ و هنر که مساجد می توانند از طریق کانون‌های فرهنگی به آن ورود کنند چیست؟
کانون‌ها فرهنگی مساجد به منظور کاهش آسیب‌ها در حوزه فرهنگ و هنر ایجاد شده‌اند تا چالش‌ها را مرتفع کنند؛ مهمترین چالش در این حوزه آشنایی اندک متخصصان و هنرمندان با مسائل دینی است؛ ما به دنبال این هستیم که در مسجد هنرمندی تربیت کنیم که متعهد به مسائل دینی باشد.
در بحث فرهنگی به همین صورت است و برای حل بسیاری از چالش‌های فرهنگی کشور نیز می‌توانیم به حوزه مسجد بپردازیم.
عمل جدی که در کانون فرهنگی و هنری مساجد می‌توان انجام داد اجرای طرح‌های تربیتی برای نوجوان و جوانان است که در فضای جامعه و مدرسه در مواجه با آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی و فضای مجازی قرار دارند.
اگر این طرح‌های تربیتی با جدیت بیشتر اجرایی شود نوجوانان با حضور در فضای مساجد یاد خواهند گرفت در مسیر دین از مهارت‌های خود برای حفظ تعهد استفاده کنند و برای جامعه مفید باشند.
ایرنا. مهمترین چالشی که امروز کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با آن مواجه هستند و باید برای رفع آن اقدام لازم صورت گیرد چیست؟
مهمترین چالشی که کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با آن مواجه هستند نداشتن هماهنگی ارکان مسجد با یکدیگر است، متاسفانه شاهد هستیم که ساختارهای سنتی و نگاه‌های غلط در برخی از مساجد ریشه دوانده است و از حضور جوانان و نوجوانان به دلیل نگه نداشتن حرمت مسجد و حتی از ورود بانوان با فرزندان کوچک جلوگیری می‌شود که این رفتارها از مشکلات بسیار جدی در این حوزه است.
همچنین ساختار هیات امنای مساجد اسیر نگاه سنتی است بلکه باید از همه اقشار برای فضای مدیریتی و تصمیم گیری در مساجد استفاده شود.
ایرنا. نظر شما در مورد اهمیت بازگشت به کارکردهای اصلی مساجد چیست؟
در گذشته شهر قزوین، به محله‌های مختلفی تقسیم شده بود و مسجد محور اصلی محله به شمار می‌رفت و در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی نیز همین ساختار موجب حضور مردم در صحنه‌های مختلف بود به طوری که بیش از ۹۵ درصد شهدای هشت سال دفاع مقدس از فعالان حوزه مسجد هستند.
تمامی این موارد نشان دهنده کارکردهای جدی مسجد است و باید به نقش محوری مسجد توجه ویژه‌ای صورت گیرد تا مساجد، محلی برای حل مشکلات نیازمندان باشند.
در سال‌های اخیر به ویژه پس از شیوع کرونا به مساجد به عنوان محل مواسات و کمک‌های مؤمنانه و جایگاهی برای حل مشکلات جوانان و تأمین جهیزیه توجه شد.
همچنین در بحث تحصیل و پاسخ به شبهات جوانان نیز حلقه‌های درسی برای ارتقای تحصیلی دانش آموزان در برخی از مساجد دایر است.
متاسفانه در قزوین مسجد صرفاً برای اقامه نماز است اما باید در فاصله بین نمازها از این فضا برای توسعه کارکردهای فرهنگی بیشتر استفاده شود.
در گذشته مساجد و امام جماعت آن محور محله بودند و بیشتر مسائل و مشکلات آن محله به دست و محوریت امام مسجد که عمدتاً علامه و مجتهد بودند حل می‌شد، در واقع برتری مساجد در قزوین نه به خاطر بزرگی و عمارتشان بلکه به دلیل وجود امام جماعتی بوده که در آن نماز می‌خوانده است.
ایرنا. حضور جوانان و نوجوانان در مساجد و اهمیت آن به چه نحوی باید باشد و برای پرداخت به این موضوع باید چه کارهایی انجام داد؟
باید برای حضور جوانان در مسجد تعریف ویژه‌ای داشته باشیم و یک فرصت ویژه برای حضور آنان فراهم کنیم و بنابر تاکیدات مقام معظم رهبری این موضوع را براساس مدل تربیتی و معنوی اقناع کننده جوانان پیش ببریم.
راهکار جذب جوانان به مساجد تنها با گذاشتن میز تنیس روی میز، بازی و سرگرمی نیست چرا که بعد از مدتی آن سرگرمی‌ها جذابیت خود را از دست خواهد داد، بلکه راه تسلط بر جوانها راهیابی به دلشان است، ما باید شیرینی معنویت را به آنان بچشانیم.
کلام آخر:
مسجد فقط محل برپایی نماز و عبادت نیست، بلکه پایگاه و سنگر فرهنگی محله، شهر و کشور است و باید محل حضور و تربیت نسل جوان و نوجوان باشد و کانون‌های فرهنگی و هنری می‌توانند با برنامه ریزی‌های دقیق و مدون برای اجرای فعالیت‌های فرهنگیِ جذاب و هدفمند و جذب جوانان اقدام کنند.
نظر شما