به گزارش اداره‌کل پژوهش و بررسی‌های خبری، ردپای تاریخی این سنت به قرن‌ها پیش و به نخستین حکومت‌های شیعی باز می‌گردد اما از زمان تاسیس حکومت صفویه که تشیع به مذهب رسمی کشور تبدیل شد، عزاداری برای شهدای عاشورا و بزرگداشت واقعه کربلا با وجود موانع و محدودیت‌ها در برخی از برهه‌های تاریخی به طور مستمر برگزار شده است. مراسم سوگواری در قالب‌های مرسوم و سنتی شامل برپایی تکایا و مجالس روضه‌خوانی و نوحه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیر زنی، اجرای تعزیه و ...انجام می‌شود.
مداحی نیز در این سیر تاریخی و بنا به ضرورت و شرایط هر دوران، شکل، محتوا و کارکرد خاصی پیدا کرده است. در دوران معاصر و مشخصا در جریان انقلاب اسلامی و پس از آن نیز این آیین دیرپا نقش موثری ایفا کرده است. به دلیل همین تاثیر و برد رسانه‌ای مداحی، علما و مراجع دینی همواره در مورد خطر بدعت‌گذاری، وهن به مذهب و تفرقه‌افکنی به فعالان این عرصه هشدار داده و در خصوص خلق آثار فاخر و اصیل با شکل مناسب و محتوای معتبر تاکید داشته‌اند.
اگر چه ارزیابی میزان توجه به این توصیه‌ها و پایبندی به اصول سفارش‌شده، مستلزم پایش مستمر و بررسی همه‌جانبه آثار منتشر شده مداحان کشور است اما به منظور گشودن باب پژوهشی در این عرصه، خبرگزاری جمهوری اسلامی اقدام به تحلیل کمی و آماری اشعار تعدادی از مداحان سرشناس تهران در دهه نخست محرم امسال پرداخته که امید است که این بررسی‌ها با طرح مباحث و نقطه نظرات تداوم و تعمیق یابد.
از میان مداحان فعال در شهر تهران که مطابق آخرین آمار غیررسمی بیش از ۷ هزار نفر هستند، ۱۳ نفر از مشهورترین‌های این حوزه انتخاب شدند. طبق جست‌وجوی پژوهشگر ایرنا از این تعداد، ۱۰ مداح دارای پایگاه اینترنتی اختصاصی هستند اما وبسایت فقط چهار نفر از آنها به‌روزرسانی شده و علاوه بر اینکه آرشیو دهه اول محرم امسال را منتشر کرده، متن اشعار را نیز در دسترس مخاطبان قرار داده‌اند.
در بخش نخست و دوم این سلسله گزارش‌ها به تحلیل مضمون مداحی‌های «محمود کریمی» و «محمدرضا طاهری» در دهه اول محرم ۱۴۰۱ پرداختیم و اکنون در بخش سوم، مضامین مداحی‌های «میثم مطیعی» تحلیل می‌شود.
میثم مطیعی معروف به «حاج میثم مطیعی» متولد ۱۳۶۳ خورشیدی، فارغ‌التحصیل دکتری علوم قرآن و حدیث از دانشگاه امام صادق(ع) بوده و نخستین مداحی‌های خود را از جلسات مذهبی آیت‌الله «مجتبی تهرانی» آغاز کرده است.
«پایگاه جامع مداحی دکتر حاج میثم مطیعی» منبع کسب اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش است.
در این پیمایش، اشعاری که این مداح مشهور در دهه اول ماه محرم ۱۴۰۱ و در هیات «آیین حسینی» خوانده، پس از گردآوری در دو بُعد مقوله‌ای و محوری دسته‌بندی و کدگذاری شده است.
سایت https://meysammotiee.ir در این بازه زمانی به طور کلی متن ۶۸ شعر فارسی را منتشر کرده است. این تعداد در چهار مقوله «روایی»، «اعتقادی» و «سیاسی» بخش‌بندی شده‌اند که محورهایی نیز ذیل آنها مطرح می‌شوند.
مسائل مربوط به اعتقادات دینی و باورهای مذهبی که در اشعار «اعتقادی» مطرح شده‌اند ۳۹.۱ درصد، قطعات دارای مضامین «روایی» که وقایع تاریخی را شرح و توضیح می‌دهند ۳۶.۲ درصد و اشعار دارای مضامین «سیاسی» که به مسائل سیاسی روز جامعه اشاره دارند ۲۴.۷ درصد از کل مجموعه شعرهای مورد بررسی را به خود اختصاص داده‌اند.
عمده‌ترین محور مطرح شده در شعرهای اعتقادی «عرض ارادت و توسل به اهل بیت(ع)» است. شعرهای روایی شامل محورهایی چون «ذکر مصائب و مظلومیت اهل بیت(ع) در واقعه کربلا»، شرح مصائب از زبان دختران امام حسین(ع)» و «شرح رشادت‌ها و جانفشانی‌های اهل بیت(ع) در کربلا» است.
در اشعار دارای مضامین سیاسی نیز پنج محور «تاکید بر ادامه راه شهدا و حاج قاسم»، «دعوت به راهپیمایی اربعین»، «آمادگی برای رزم در رکاب امام حسین(ع)»، «موعظه‌های اخلاقی و دینی به جوانان» و «عهد و پیمان با امام زمان(ع)» مطرح شده است.
عرض ارادت و توسل به اهل بیت(ع) به‌ویژه امام حسین(ع) با ۳۹.۱ درصد و «ذکر مصائب و مظلومیت اهل بیت(ع) در واقعه کربلا» و «شرح رشادت‌ها و جانفشانی‌های اهل بیت(ع) در کربلا» هر کدام با ۱۷.۱ درصد بیشترین فراوانی را در اشعار مداحی‌های میثم مطیعی در دهه اول محرم امسال به خود اختصاص داده‌اند.
منابع:
https://meysammotiee.ir
نظر شما