رییس سازمان محیط زیست هفته گذشته به مناسبت هفته دولت میهمان ایرنا بود. وقتی گفتند علی سلاجقه می خواهد بیاید، توی سرمان پراز سوالات و دغدغه های محیط زیستی بود که از او بپرسیم. اما گفت و گو با سلاجقه یک مشکلی داشت و دارد و اینکه هرمشکل محیط زیستی یکسرش به دستگاه های دیگر مربوط می‌شود.
مساله پسماند و بازیافت آن از جمله مسائل بین بخشی است و اتفاقا پای همیشه ثابت شهرداری ها به میان می آید.
اما هر چه که هست دلیل نمی شود از رییس سازمان حفاظت محیط زیست سوالی نپرسیم و در عین حال جوابی نشنویم. او از سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان ناظر کارگروه مدیریت پسماند کشور یاد می کند؛ دیگر آنکه این کارگروه در سازمان مورد نظر هر هفته تشکیل می شود.
بنابراین هم پسماند مهم است که اگر مهم نبود یک کارگروه برای آن ایجاد نمی کردند و هم جایی که آن را نگاهداری می کنند یعنی دپو. دپو چیست؟ دپو واژه ای فرانسوی و به معنای انبار کالا است و در فارسی هم معادل "انبار " است.
پیدا کردن دپو پسماند هم کار راحتی است. چیزی که زیاد است همین مکان است، وقتی می خواهیم نشانی آن در هر منطقه ای از کشور را بدهیم کار سختی نیست؛ آنقدر که حتی لازم نیست درباره‌اش حتی فکر کنیم که کجاست؛ مثل وقتی که سراغ دپو پسماندهای رشت را می گیریم و محلی ها منطقه سراوان را نشانمان می دهند.
یاد آوری می شود سراوان رشت جایی است که در زمان حاضر بیش از یک میلیون تن پسماند را به ارتفاع بیش از ۹۰ متر در خود جای داده است و معلوم نیست سنگینی وزن پسماندها و شیرابه های آن تا چه حد به آب های زیر زمینی راه یافته است.
حساب کرده اند که اگر یک پیمانکار هر روز و با ظرفیت روزانه بازیافت ۴۰۰ تن پسماند در سراوان کار کند و از همین امروز نیز هیچ زباله ای وارد سراوان نشود، هفت سال طول می کشد تا این منطقه عاری از زباله شود!
و اما در خصوص دپو پسماند و به ویژه در سراوان و اینکه سازمان حفاظت محیط زیست به رغم بین بخشی بودن حل مساله بازیافت آن چگونه می تواند ورود مثبت داشته باشد، قبل از هر چیزی می گوید: نمی خواهم توپ را زمین کسی بیاندازم اما مسوول اصلی پسماندها و بازیافت آنها، وزارت کشور، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور است.
سلاجقه به بحث سراوان که می رسد به زوجی در کرمانشاه اشاره می کند که از پسماند، کمپوست درست می کنند و قرار است در بازیافت زباله های سراوان از آنها کمک بگیرند.
خبر دیگری که سلاجقه از سراوان می دهد این است که اول، در سراوان دیگر هیچ پسماندی تخلیه نمی شود. دوم، اطراف آنجا خندقی برای تجمیع شیرابه احداث می شود تا پساب برای مصارف کشاورزی و صنعت تصفیه شود و سوم اینکه روی پسماند هم قرار است کشیده شود!
چگونه می توان از تجمع پسماند در دپو جلوگیری کرد یا حداقل آن را کاهش داد؟
تا اینجا معلوم شد وقتی از دپو سخن به میان می آید یعنی اینکه جایی است که بوی تعفن پسماندهای داخل آن، دنیا را برداشته است، پرسش این است می توان از تشکیل چنین جاهایی پیشگیری کرد؟ سلاجقه در این خصوص به الگویی موفق در کشور اشاره می کند و می گوید: یک الگوی موفق در کشور وجود دارد و آن مپ (مدیریت پسماند) مشهد مقدس است.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست در توضیح این اظهارات می افزاید: هر زمانی از شبانه روز در مشهد تماس بگیرید به صورت اسنپ به درب خانه ها مراجعه می شود و زباله را رایگان تحویل می گیرند.
نبود مخازن زباله در شهر مشهد از جمله حسن هایی است که سلاجقه برای این طرح عنوان می کند و اینکه دیگر" فرهنگ ناشایست زباله گردی" را هم نمی بینیم.
به گفته وی تمام زباله های جمع آوری شده در مپی که شهرداری مشهد در نظر گرفته است تفکیک و به محصولات با ارزش افزوده بالا تبدیل می شود که کف پوش و پارکت دوستدار محیط زیست از جمله این محصولات بار ارزش است. به عبارت دیگر پسماندی که مافیایی شده است به ثروت تمیزی تبدیل می شود.
برای پسماند شمال کشور چه تدابیری اندیشیده شده است؟
شمال کشور از جمله مناطقی که بیشتر در خصوص مساله پسماندها و دپو آنها با معضل مواجه است چرا که زمین در این خطه کم است و کار به جایی رسیده که دپو ها در دل جنگل ها که روزگاری ییلاق بود قرار گرفته است.
معاون رییس جمهور به دستور اکید رییس جمهور در پسماندهای سراوان و گوهر رود و زر جوب در استان گیلان اشاره می کند که در دستور کار سازمان حفاضت محیط زیست قرار دارد و امید است ساماندهی زباله های مجموعه شمال کشور به عنوان الگو در سراسر کشور قرار گیرد.
سلاجقه در همین راستا برای ساماندهی زباله های سه استان مازندران، گیلان و گلستان در قالب برنامه چهار ساله تکلیف شده است، گفت: در زمان حاضر دستگاه مسئول و همچنین روش دفن، زباله سوز، اعتبار و محل تامین اعتبار مشخص است.
وی می گوید: این بحث را همچنین به آرادکوه تهران هم تعمیم می دهیم. مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه از تأسیسات دفع و بازیافت پسماندهای شهر تهران است که در بخش کهریزک شهرستان ری استان تهران واقع شده‌است، هر روز به‌طور متوسط هشت هزار تن انواع پسماندهای مختلف وارد این سایت می شود. تهرانی‌ها هر ۲۴ روز حدود ۵۸ هزار تن و به اندازه وزن برج میلاد زباله تولید می‌کنند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره آینده آراد کوه و اینکه می‌تواند فضای مناسبی برای پرنده نگری باشد، می گوید: بخشی از بازیافت در این بخش از تهران به عنوان سوخت در اختیار کارخانه سیمان قرار می گیرد. ضمن اینکه در مجموع فضای پساب مجتمع آراد کوه برای مصرف صنعت، طراحی شده است.
وی اظهار می دارد: تا الان بحث بر سر این بود که پسماند صاحب ندارد و همه ادعای مالکیت آن را داشتند با این فرایندی که شهرداری مکلف به تجمیع پسماند شده و آن را به سرمایه گذار بازیافت تحویل می‌دهد امید است که وضعیت پسماند، سر و سامان یابد.
شاید برای مخاطب این سوال مطرح شود که چند درصد زباله ها در کشور بازیافت می شود؟ باید پاسخ داد: بین ۱۰ تا ۱۷ درصد آنها . این را حسن پسندیده مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست می گوید .
پسندیده در حالی از بازیافت ۱۰ تا ۱۷ درصدی زباله در ایران سخن می گوید که این نکته را هم خاطرنشان می کند که کشورهای پیشرفته و برخی جوامع در حال توسعه نزدیک به ۷۰ درصد زباله‌های خود را بازیافت می‌کنند و جالب اینکه همین مقام مسئول در حفاظت محیط زیست این نتیجه را می گیرد که "در مرحله اول تفکیک از مبداء مانده ایم ".
نظر شما