تراس شرق ستیز

او که به شرق ستیزی در سیاست خارجی کشورش شهره است، دیروز در یک گفت و  گوی تلفنی با جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا درباره موضوعات مختلفی از جمله ایران گفت وگو کرد و مدعی شد که باید از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری کرد.

بیانیه شب گذشته کاخ سفید آمریکا در این ارتباط حاکی است که (خانم) لیز تراس در نخستین گفت‌وگوی تلفنی با بایدن پس از راهیابی اش به ساختمان شماره ۱۰ داونینگ استریت لندن (دفتر نخست وزیر انگلیس) همچنان بر ادعای قبلی خود علیه ملت ایران اصرار دارد.

دو طرف همچنین درباره موضوعاتی چون مقابله با بحران‌های جهانی (که دستیابی به سلاح هسته‌ای ایران نیز یکی از این چالش ها معرفی شد)، امنیت انرژی و حمایت از اوکراین و چالش‌های ناشی از چین گفت وگو کردند.

اگرچه لندن در دوره دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا و هم بایدن همراهی، همسویی و حمایت جدی‌تری از سیاست‌های شرق ستیزانه به ویژه ایران ستیزی واشنگتن داشته است، اما به اعتقاد کارشناسان این سیاست در دوره خانم تراس به شکل پررنگ‌تری در قبال ایران، روسیه چین و هر مسئله دیگری پی خواهد گرفت؛ چون لندن به واشنگتن برای پرکردن خلأ اتحادیه اروپا نیاز دارد.

به اعتقاد آنان تراس هم با همان فرمان بوریس جانسون در حوزه سیاست خارجی در قبال موضوعاتی چون تهران (برجام)، مسکو بر سر بحران اوکراین و چین به ویژه بحران آفرینی در جنوب و شرق آسیا و پرونده تایوان‌ عمل خواهد کرد چرا که در واقع وزیر امور خارجه دولت او بود؛ یعنی عملا سیاست خارجی دولت جانسون توسط وی درخصوص برجام و ایران اعمال شده است.

به همین دلیل تحلیلگران پیش بینی می کنند دولت تراس در سیاست خارجی بر همان خطی حرکت کند که جانسون با کمک ترامپ ریل گذاری کرده بود و این سیاست در پرونده ها برگزیت و همچنین برجام و به تازگی نیز در خصوص جنگ اوکراین و یا حمایت از تایوان مشهود است.

جانسون، پس از رسوایی‌های اخیر کابینه و در نتیجه کناره‌گیری ۵۰ وزیر و نماینده پارلمان از همکاری با او، سرانجام ۱۶ تیر ماه رسماً مجبور به استعفا از مقام نخست‌وزیری شد و تراس ۴۷ ساله در حزب محافظه کار رییس شد و لذا نخست وزیری کشور نیز تا برگزاری انتخابات سراسری ۲۰۲۴ به عهده او خواهد بود.

ایران و برجام

ضدیت نخست وزیر جدید انگلیس با ایران در روز نخست کارش در تماس تلفنی او با رئیس جمهوری آمریکا آشکار شد و در عین حال در دوره فعالیت اش به عنوان وزیر خارجه بریتانیا نیز بارها هشدار داده بود که در صورت فروپاشی برجام، همه گزینه‌ها روی میز خواهد بود.

در شناخت رویکرد نخست وزیر جدید انگلیس نسبت به ایران همین بس که پیش‌تر "جان بولتون" مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا نیز در یادداشتی در "وال استریت ژورنال" به او توصیه کرده بود که در نخستین گفت‌وگوی تلفنی با بایدن از او بخواهد برجام را کنار بگذارد و بگوید که همه گزینه‌ها روی میز است.

مشاور امنیت ملی سابق آمریکا با اعلام اینکه تراس نسبت به پیشینیان خود موضع منفی‌تری در مورد برجام دارد، گفت تراس می‌تواند در شرایط "خلاء رهبری در واشنگتن، همان نخست‌وزیری باشد که آمریکا نیاز دارد و در این میان، انگلیس قاطع نقشی ضروری برای منافع غرب دارد."

بولتون با یادآوری اینکه لندن به‌عنوان یکی از اعضای مذاکرات برجام نقشی کلیدی دارد، گفت: "نشانه‌هایی وجود دارد که [ثابت می کند] خانم تراس نسبت به دولت‌های قبلی بریتانیا موضع منفی‌تری در مورد این توافق نافرجام دارد."

بولتون اشاره می کند به اینکه حتی برخی طرفداران سرسخت تراس مثل روزنامه محافظه‌کار دیلی تلگرافِ لندن نیز که مخالف قوی برجام هستند و هفته گذشته در سرمقاله‌ای نوشته شده بودند نخست‌وزیر بعدی هر کسی باشد باید برجام را محکوم کند.

بولتون یادآوری کرد که انگلیس با توجه به خروج از اتحادیه اروپا دیگر به همراه فرانسه و آلمان بخشی از گروه «EU-۳» در برجام نیست و «‌می‌تواند نقشی حقیقتا مستقل ایفا کند.

قابل توجه اینکه موضع گیری بایدن تفاوت چندانی با این سیاستمدار جمهوریخواه ضد خودش ندارد، چرا که بایدن و تراس در حالی ادعای سلاح هسته‌ای درباره ایران را مطرح کرده اند که تاکنون به دفعات متوالی آژانس بین المللی انرژی اتمی صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تائید کرده است.

در هر حال سیاست خانم تراس تاکنون در برابر ایران منفی بوده است. مثلا اگرچه او در ماجرای تسویه طلب ۴۰۰ میلیون پوندی ایران نتوانست کارشکنی کند، اما نقشی مخرب در جریان مذاکرات رفع تحریم‌ها ایفا کرد.

او در بحبوحه گفت‌وگوهای وین با برگزاری دو نشست سیاسی در سطح وزرای امور خارجه کشورهای عضو گروه هفت و شورای خلیج‌ فارس و همچنین اظهار نظرها و نوشتارها سعی بلیغی داشت که به فضاسازی منفی علیه گفت‌وگوها بپردازد.

تراس بهمن سال گذشته در سخنانی غیرسازنده و متناقض با آنچه در روند مذاکرات می‌گذشت، مدعی شد که گفت‌وگوها در حال نزدیک شدن به بن‌بستی خطرناک است.

او در آخرین مناظره انتخاباتی هم ضمن تکرار اتهامات علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و حمایت از رژیم صهیونیستی، ادعا کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، اولویت نخست دولت وی جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی است.

نخست وزیر جدید انگلیس در رابطه با جمهوری اسلامی ایران با بی‌پروایی تمام، بدون هیچ تأملی از سیاست مخرب و هرج‌ و مرج‌طلب رژیم صهیونیستی و ارباب بزرگ تر یعنی آمریکا تبعیت می‌کند.

"یائیر لاپید، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی سابق و نخست وزیر موقت فعلی این رژیم تیر ماه گذشته در صفحه توئیترش از گفت‌وگو با لیز تراس، خبر داده و ضمن دوست خطاب کردن وی نوشته بود: با لیز تراس، وزیر امور خارجه (وقت) انگلیس صحبت و از او بابت موضع مصمم انگلیس علیه ایران قدردانی کردم.

از سوی دیگر سیاستگذاران انگلیس در راستای سیاست دیرینه «تفرقه بینداز و حکومت کن» خود و با این تصور که جانشین طبیعی و مشروع آمریکا در منطقه خاورمیانه، هیچ بازیگری جز انگلیس نمی‌تواند باشد، درصدد هستند تا بازی چندگانه‌ای را در قالب مذاکرات برجام اجرایی کند.

در همین حال لازم به ذکر است که تراس روز گذشته "جیمز کلورلی" را که پیشتر معاون وزیر خارجه در امور خاورمیانه بود، به سمت وزیر خارجه این کشور انتخاب کرد.

در هر حال در شرایطی که آمریکا مشغول ادامه گفت وگوهای وین با اعضای باقی مانده در توافق هسته‌ای است، اتهام زنی‌ها علیه ایران احتمالاً به پیچیده‌تر شدن و افزایش بی اعتمادی در این دور از گفت وگوها منجر خواهد شد و در عمل دستیابی به توافق را دشوارتر از گذشته خواهد کرد.

بنابراین بسیاری از تحلیلگران با توجه اظهارات دو شب گذشته نخست وزیر جدید انگلیس در قبال ایران معتقدند که انگلیس از این پس به شکل پررنگ‌تری از آلمان و فرانسه در سیاست‌های ضدایرانی با آمریکا همراهی خواهد کرد.

اما گروهی دیگر از آنها نیز پیش بینی می کنند که با توجه به سیاست همیشگی انگلیس در قبال ایران، این سیاست با تغییرات رهبران آن معمولا دستخوش تغییراتی قابل توجه نخواهد شد و تبلیغ درباره «تهدید ایران هسته ای» یکی از بهترین گزینه ها برای مسئولان جدید است تا به بهانه آن، شکست های اقتصادی احتمالی خود در جهت حل مشکلات داخلی را توجیه کنند.

تراس در شرایطی دولت را تحویل گرفته است که رسیدگی به مشکلات اقتصادی کشور اصلی‌ترین چالش او بشمار می‌رود. تورم از میانگین ۲ درصد به ۱۰.۱ درصد رسیده و در مسیر صعود به ۱۵ درصد قرار دارد. بهای انرژی از ماه آینده ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت و بانک مرکزی انگلیس درباره خطر رکود اقتصادی هشدار داده است.

روزنامه انگلیسی گاردین روز جمعه گزارش داد که اعتصاب برنامه ریزی شده بیش از ۴۰ هزار کارگر شبکه ریلی و بیش از ۱۲ شرکت قطار هفته آینده برگزار خواهد شد و اولین اعتصاب ملی در نوع خود از سال ۱۹۹۵ خواهد بود.

گزارش ها حاکی است که تراس با وجود کسری سنگین بودجه دولت گزینه‌های زیادی برای مقابله با چالش‌های اقتصادی ندارد و قرار است روز پنجشنبه نخستین برنامه اقتصادی دولت را اعلام کند. به همین دلیل تحلیلگران همگامی او با رئیس جمهوری آمریکا در مقابله با برجام را نوعی فرار او به جلو برای شانه خالی کردن از زیر بار سوء مدیریت های اقتصادی آینده می دانند.

این در حالیست که همگان می دانند با افتضاحی که سیاستمداران هم حزبی تراس در داخل به بار آوردند و به ویژه مشکلات اقتصادی شان که برای رای دهندگان شان اهمیت زیادی دارد، موضوع ایران و پرونده استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای تهران ارتباطی به مسائل داخلی انگلیس ندارد.

روسیه و اوکراین

تراس روز دوشنبه بعد از پیروزی در رهبری حزب حاکم محافظه‌کار به عنوان نخست‌وزیر جدید کشورش صراحتاً بر موضع جنگ‌طلبانه خود در قبال روسیه تاکید کرده و بارها خواستار کمک نظامی به اوکراین شده است. او همچنین بر تشدید تحریم‌ها علیه روسیه اصرار دارد.

شرق ستیزی خانم تراس بر رهبران شرق به خوبی آشکار است به گونه ای که دفتر نخست وزیری انگلیس دیروز اعلام کرد که او روز سه شنبه بلافاصله پس از تایید رسمی در این سمت با «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهوری اوکراین به صورت تلفنی رایزنی و حمایت بی دریع و همه جانبه دولت خود را از اوکراین اعلام کرده است.

به همین دلیل، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه امروز در مجمع اقتصادی در «ولادی‌وستوک»  گفت روشی که بریتانیا رهبران خود را انتخاب می‌کند، اصلاً دموکراتیک نیست، یعنی مردم انگلیس در سیاست کشورشان مشارکت نمی‌کنند، در این مورد (هم) در تغییر دولت (مشارکت نداشتند). نخبگان حاکم در آنجا ترتیبات خود را دارند.

به گزارش رویترز، به رغم اقبال ۵۷.۴ درصد از اعضای حزب محافظه‌کار به تراس برای تصدی سمت نخست‌وزیری، نظرسنجی‌ها از نارضایتی مردم این کشور از این انتخاب حکایت دارد.

یک نظرسنجی جدید در انگلیس نشان داده که نیمی از مردم از انتخاب تراس به نخست‌وزیری انگلیس ناراضی بوده و ۶۷ درصد نیز به کابینه او اعتماد ندارند.

به گزارش «رویترز»، پیش‌تر "دیمیتری پسکوف" سخنگوی پوتین نیز در واکنش به اظهارات قبلی تراس علیه روسیه در سمت وزیر خارجه گفته بود که مسکو انتظار بهبود فوری روابط با لندن در دوره نخست‌وزیری وی با توجه به اظهارات ضد روسی او را ندارد.

وی گفت: "ظاهراً نامزدهای نخست‌وزیری انگلیس در رقابت برای جانشینی جانسون در لفاظی ضد روسی و این که چه اقدامات بیشتری علیه روسیه انجام دهند، با هم رقابت کردند. فکر نمی‌کنم بتوان به چیزی مثبت امیدوار بود."

با این وجود، انگلیس در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین حامیان اوکراین محسوب می‌شود و بوریس جانسون سه بار در طول جنگ در اوکراین به این کشور سفر کرد.

به همین دلیل در موضوع جنگ اوکراین شاهد دو جبهه کاملا متضاد هستیم که در یک طرف آن ائتلاف "واشنگتن- لندن" قرار دارد که به دنبال تداوم و تشدید و به نوعی فرسایشی‌کردن جنگ اوکراین با هدف زمین‌گیر کردن روسیه است. در طرف مقابل هم سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و ایتالیا در یک جبهه واحد در مقابل انگلیس و آمریکا قرار دارند و سعی می‌کنند به هر نحوی که شده، شرایط را برای تعدیل و فروکش‌کردن جنگ در اوکراین هموار کنند تا عواقب و تأثیرات مخرب کمتری روی اروپا داشته باشد.

چین و تایوان

در درک سیاست شرق ستیزانه نخست وزیر جدید انگلیس به ویژه ضدیت او با منافع چین، باز هم بد نیست به اظهارات جان بولتون اشاره کرد که گفت: همراهی لیز تراس با آمریکا «آغازی خوب» برای دولت او خواهد بود.

این سیاستمدار جمهوریخواه آمریکا در ضمن تراس را به‌دلیل دوری از مواضع اتحادیه اروپا ستود و گفت: به نظر می‌رسد او قصد مقابله با چین در حوزه اقیانوس‌های هند و آرام را دارد و مایل است که روسیه و چین را "خطر" و نه فقط "رقیب" بداند.

به همین دلیل هم بود که شاهدیم که لندن در موضوع تشنج آفرینی آمریکا در دریای جنوبی چین با پیمان "آکواس" در کنار واشنگتن ایستاد و پروژه فروش زیردریایی هسته‌ای به استرالیا با هدف مهار چین را کلید زد؛ تا جایی که روابط پاریس و لندن در برهه‌ای به‌شدت تیره و تار شد و حتی وزیر خارجه سابق فرانسه، این اقدام انگلیس در تصویب پیمان آکواس را نوعی خنجر از پشت و خیانت انگلیسی‌ها به فرانسه تعبیر کرد.

همراهی انگلیس با آمریکا در جنوب شرق آسیا بارها مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی قرار گرفت تا جایی که آنها بارها توصیه اکید کردند که بهبود روابط لندن با پکن می تواند به آنها کمک کند تا حدی فشار اقتصادی دخل را کاهش دهند و یا آسیب رساندن به روابط چین و انگلیس، در نهایت به اقتصاد بریتانیا آسیب بیشتری وارد می کند.

تحلیلگران معتقدند تشویق به چین هراسی در انگلیس تحت القائات آمریکا و اجازه به مردم برای باور این که انگلیس باید چین را مقصر بداند و در زمینه چین ستیزی تلاش کند، به ویژه در شرایط فعلی که آنها نگران مسائل داخلی هستند، کاملا بیهوده است.

دوشنبه گذشته بعد از اظهارات ضد چینی تراس و رقیب او (ریشی سوناک)، ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس مطبوعاتی معمول در پاسخ به پرسش رسانه‌ها درباره اظهارات تند سوناک علیه چین، گفت که درباره انتخابات رهبری حزب محافظه‌کار انگلیس که یک امر داخلی در این کشور است، اظهار نظر نخواهد کرد.

"کوی هونگجیان" مدیر بخش مطالعات اروپایی در موسسه مطالعات بین‌المللی چین نیز روز دوشنبه به روزنامه "گلوبال تایمز" چین گفت که برای این دو نامزد، در این مرحله، مهم جلب حمایت نه تنها نخبگان، بلکه اعضای اصلی حزب محافظه کار است که ممکن است در مورد سیاست خارجی چندان درک درستی نداشته باشند.

تحلیلگران چینی می گویند که انگلیس در حال حاضر با مشکلات اقتصادی جدی مواجه است و اگر روابط خود با چین را بدتر کند و روابط تجاری دو جانبه را تحت تاثیر قرار دهد، قطعا انگلیس آسیب بیشتری خواهد دید، بنابراین در طول انتخابات، سیاستمداران می توانند برای کسب رای هر چه می خواهند بگویند.

"یین ژیگوانگ" استاد دانشکده روابط بین‌الملل و روابط عمومی دانشگاه فودان نیز روز دوشنبه به گلوبال تایمز گفت: «سیاست سختگیرانه در برابر چین، راهبردی برای سیاستمداران آمریکایی و انگلیسی جهت سرپوش گذاشتن بر مشکل نظام مند در داخل کشورشان، بی عدالتی و اصلاحات ناموفق است.

وی افزود، آنها از این سیاست برای بسیج کردن نیروهای برای هدف قرار دادن به اصطلاح یک تهدید خارجی است. این استراتژی با انتقال قدرت در حزب محافظه کار تغییر نخواهد کرد و صرفاً به دلیل فشارهای اقتصادی متزلزل نخواهد شد.