به گزارش ایرنا، مسکن یکی از مهمترین مباحث اقتصادی و اجتماعی است که با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی به عنوان یک عامل مهم در کیفیت زندگی خانوارها تلقی می شود و تامین آن از دغدغه‌های مهم جوامع مختلف بشری بشمار می‌آید.
با توجه به اهمیت و جایگاه این موضوع، آمار مربوط به ساخت و ساز و صدور پروانه های ساختمانی در شهرهای مختلف از جمله کلانشهرها همواره مورد توجه کارشناسان و برنامه ریزان شهری بوده است تا بر اساس آن به تحلیل وضعیت موجود و نیازسنجی متناسب با آن بپردازند.
پروانه ساختمان یا شناسنامه فنی ساختمان دفترچه‌ای است که شهرداری‌ها صادر و در اختیار مالک قرار می‌دهند؛ این شناسنامه فنی شامل اطلاعاتی از قبیل مساحت زیر بنا، تعداد طبقات، مشخصات متقاضی صدور پروانه و کروکی زمین است.
آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان درباره صدور پروانه های ساختمانی در کلانشهر اصفهان از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ نشان می دهد که صدور پروانه های ساختمانی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ روند کاهشی داشته است اما در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با افزایش قیمت مسکن و روی آوردن سازندگان به ساخت و ساز، تعداد پروانه‌های ساختمانی نیز افزایش یافت.
پروانه های ساختمانی صادر شده در سال ۱۳۹۲ معادل ۹ هزار و ۳۸۹ پروانه بوده که در یک روند نزولی به سه هزار و ۳۶۶ پروانه در سال ۱۳۹۷ می رسد اما پس از آن روند افزایشی به خود می گیرد و به پنج هزار و ۸۴۳ پروانه در سال ۱۳۹۹ می رسد با این حال آمار صدور پروانه های ساختمانی نشان می دهد که این آمار در سال ۱۴۰۰ مجددا نزولی شده و با کاهش ۲۸.۵ درصدی به چهار هزار و ۱۷۵ پروانه رسیده است.
بررسی تعداد واحدهای مسکونی در پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده شهر اصفهان نیز نشان می دهد که بیشترین و کمترین تعداد واحد مسکونی در پروانه‌های احداث ساختمان به ترتیب در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۵ با ۳۸ هزار و ۵۶ و ۱۳ هزار و ۳۱ واحد مسکونی است.
تعداد واحدهای مسکونی در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز به ترتیب ۲۵ هزار و ۵۸۵ و ۱۸ هزار و ۸۱ واحد بوده است که نشان‌دهنده کاهش ۲۹ درصدی واحدهای مسکونی در سال گذشته نسبت به ۱۳۹۹ است.
کاهش زیربنای واحدهای مسکونی در اصفهان
بررسی مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده در شهر اصفهان در سال های اخیر نشان می دهد که بیشترین و کمترین مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان به ترتیب مربوط به سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۵ با ۶ میلیون و ۶۷۴ هزار و ۶۵۱ و ۲ میلیون و ۳۱۶ هزار و ۷۹۲ مترمربع است.
همچنین در سال ۱۴۰۰ تعداد چهار هزار و ۱۷۵ پروانه احداث ساختمان با ۱۸ هزار و ۸۱ واحد مسکونی و متوسط زیربنای ۲۰۱ متر مربع صادر شده است که این تعداد در مقایسه با سال ۱۳۹۹ گویای کاهش ۹ درصدی متراژ واحدهای مسکونی است.
بیشترین ساخت‌وسازها در منطقه ۸ اصفهان
نتایج به‌دست آمده از تحلیل نتایج طرح پروانه های ساختمانی در اصفهان نشان می‌دهد که بیشترین تعداد صدور پروانه‌ها در مناطق پانزده‌گانه کلانشهر اصفهان در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ مربوط به منطقه هشت و کمترین تعداد مربوط به منطقه ۱۱ است.
همچنین بیشترین سهم درصد صدور پروانه‌ها در سال ۱۴۰۰ مربوط به منطقه هشت اصفهان با سهم ۱۳.۴ درصد و پس از آن منطقه‌های ۱۵ و چهار با ۱۰.۶ و ۱۰.۱ درصد است.
بین مناطق بیشترین سهم در مساحت زیربنای پروانه ساختمانی مربوط به منطقه هشت با ۱۲.۹ درصد و پس از آن مناطق چهار و ۱۰ با سهم ۹.۶ درصد و همچنین بیشترین سهم از نظر تعداد واحد مسکونی به ترتیب مربوط به مناطق هشت و ۱۰ با ۱۴.۷ و ۹.۸ درصد است.
منطقه هشت اصفهان در نیمه غربی این کلانشهر واقع است و با مساحت ۲ هزار هکتار از شمال به محور خیابان بهارستان از تقاطع امام خمینی (ره) تا تقاطع خیابان کاوه، از شرق به محور بزرگراه کاوه از تقاطع خیابان بهارستان تا میدان شهدا، از جنوب به محور خیابان فروغی از میدان شهدا تا میدان جمهوری اسلامی و از غرب به محور خیابان امام خمینی از میدان جمهوری اسلامی تا تقاطع خیابان بهارستان محدود می‌شود.
کارشناس آمارهای ثبتی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان درباره نتایج طرح پروانه های ساختمانی در شهر اصفهان اظهار داشت: در سال ۱۳۹۲ معادل ۹ هزار و ۳۸۹ پروانه ساختمانی در اصفهان صادر شد اما عواملی مانند رُکود بازار مسکن و افزایش هزینه دریافت پروانه ساختمانی موجب شد تا در سال ۱۳۹۳ با کاهش ۳۴ درصدی نسبت به سال قبل آن در صدور پروانه‌های ساختمانی مواجه شویم.
فرزانه شریفیان در گفت و گو با ایرنا افزود: از سال ۱۳۹۳ به بعد این روند کاهشی ادامه یافت تا اینکه از سال ۱۳۹۸ روند افزایش به خود گرفت و در سال ۱۳۹۹ به اوج خود رسید اما در سال ۱۴۰۰ با توجه به عواملی مانند نوسان فضای کلی اقتصاد و سرایت آن به بازار مسکن، کاهش قدرت خرید، تاثیر تحریم‌های ظالمانه و افزایش قیمت مصالح ساختمانی صدور پروانه های ساختمانی نسبت به سال ۱۳۹۹ کاهش ۲۸.۵ درصدی یافت.
این کارشناس آمار با اشاره به اینکه در این بازه زمانی در برخی از فصل ها با توجه به عواملی مانند اجرای طرح‌های تشویقی توسط شهرداری‌ها، میزان ساخت و ساز و صدور پروانه‌های ساختمانی افزایش نسبی یافت، ادامه داد: تابستان ۱۳۹۹ برای هشت هزار و ۸۰۴ واحد مسکونی در شهر اصفهان مجوز ساخت صادر شد که این میزان در مقایسه با فصل مشابه سال قبل آن ۹۵.۴ درصد افزایش یافت.
وی خاطرنشان کرد: ساخت و ساز در تابستان ۱۳۹۹ با استناد به تعداد پروانه‌های صادر شده در این فصل برای ساخت مسکن در همه شهرهای کشور نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۸ افزایش چشمگیری داشت.
شریفیان تصریح کرد: با وجودی‌که متوسط قیمت مصالح ساختمانی در سال ۱۳۹۹ تقریبا ۲ برابر شد و میانگین قیمت مسکن نیز ۶۰ درصد رشد کرد اما عواملی مانند بهبود و ثبات در وضعیت بازار زمین و مصالح ساختمانی و بازارهای وابسته به بازار ساخت و ساز و رونق معاملات مسکن به ایجاد انگیزه برای سازندگان بمنظور ساخت واحدهای مسکونی بیشتر و کسب سود بالاتر منجر شد.
این کارشناس آمار با بیان اینکه در زمستان سال ۱۴۰۰ تعداد یکهزار و ۴۱ پروانه احداث ساختمان با چهار هزار و ۳۲۴ واحد مسکونی و متوسط مساحت زیربنای ۱۹۳ مترمربع در اصفهان صادر شد، گفت: این آمار نسبت به فصل مشابه سال ۱۳۹۹ کاهش داشت که از جمله دلایل آن می توان به نرخ مصالح و زمین و رُکود معاملات مسکن که از سال ۱۳۹۹ آغاز شد و بر سال ۱۴۰۰ اثر گذاشت، اشاره کرد.
یک فعال حوزه خدمات مهندسی و ساخت و ساز در اصفهان نیز در گفت و گو با ایرنا درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز در این کلانشهر اظهار داشت: مهمترین عاملی که بر این موضوع تاثیر می گذارد، مباحث اقتصادی خُرد و کلان کشور است.
علی محجوب اضافه کرد: ما با تورم سالانه در اقتصاد کشور مواجه هستیم به‌همین دلیل مردم و بازار در صنف های مختلف از جمله مسکن عادت هایی در چگونگی مواجهه با این تورم پیدا کرده اند که بصورت سنت درآمده است.
نایب رییس سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان ادامه داد: طبق این عادت و رویه، زمانی که بازار دچار رُکود پس از تورم می شود، تمایل مردم به خرید ملک و زمین و اقدام برای گرفتن پروانه ساختمانی کاهش می یابد اما زمانی که تورم و جهش قیمت ها شروع می شود، این درخواست و مطالبه بین مردم، انبوه سازان و بنگاه های اقتصادی بوجود می آید که برای خرید یا ساخت مسکن اقدام کنند.
وی با بیان اینکه این اتفاق ممکن است هر چند سال یک بار بیفتد، خاطرنشان کرد: در سال ۹۷ با افزایش ناگهانی نرخ دلار و جهش های تورمی مواجه شدیم اما پس از آن تا سال ۹۸ و ۹۹ بازار مسکن، رشد آرامی داشت و دچار جهش نشد به‌همین دلیل مردم، انبوه سازان و بنگاه های اقتصادی به خرید و ساخت مسکن روی آوردند و رونق در بازار ایجاد شد بطوری که در سال ۹۹ شاهد اوج آمار بودیم.
محجوب ادامه داد: اما بلافاصله پس از آن شاهد اُفت آمار در سال ۱۴۰۰ بودیم زیرا بازار مسکن در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ دچار جهش قیمت و رُکود بر این بازار حاکم شد و خرید و فروش ها بسیار کاهش یافت.
وی با اشاره به اینکه صدور پروانه های ساختمانی نیز از سال ۱۴۰۰ کاهش یافت و امسال نیز بدلیل تداوم رُکود بازار مسکن، همچنان کاهشی است، تاکید کرد: بازار مسکن در زمان حاضر ظرفیتی برای افزایش قیمت ندارد.
این عضو نظام مهندسی ساختمان اصفهان ادامه داد: ممکن است در صورت پیدایش محرک های اقتصادی مانند افزایش سقف تسهیلات بانکی یا تغییرات در بازار مسکن، اتفاق های جدیدی در این عرصه بیفتد.
محجوب همچنین با بیان اینکه تا ۳۰ سال گذشته، بیشتر خانه ها در اصفهان ۲ طبقه و ویلایی بود و به ندرت مجتمع های مسکونی بزرگ و بلند مرتبه می دیدیم، گفت: پس از جنگ تحمیلی و آغاز موج سازندگی، ساخت مجموعه های آپارتمانی در اصفهان اتفاق افتاد و شهرداری ها با فروش تراکم به درآمدزایی می پرداختند.
وی با بیان اینکه این اتفاق در برخی مناطق شهر اصفهان دیرتر یا زودتر رخ داد، خاطرنشان کرد: بعنوان مثال در منطقه ۶ این اتفاق به وفور افتاد و امروز در خیابان هایی مانند مرداویج و ملاصدرا، کمتر خانه های ویلایی به چشم می خورد و از طرفی در منطقه هشت مانند "خانه اصفهان" نیز اکثر خانه ها به مجتمع های بزرگ مسکونی تبدیل شده اند و تراکم ساختمانی در آن بالا رفته است.
به گفته وی، هنوز در منطقه هشت اصفهان، خانه های ویلایی مستعد ساخت و ساز و زمین های بکر وجود دارد که می توان از آنها برای ساخت و ساز استفاده کرد، از طرفی قیمت زمین و مسکن در این منطقه به گرانی مناطقی مانند چهار، پنج و ۶ نیست به‌همین دلیل این قبیل مناطق نسبت به سایر منطقه ها، بیشتر مستعد سرمایه گذاری برای ساخت و ساز هستند.
محجوب با بیان اینکه انبوه سازان مسکن بدنبال حرکت اقتصادی مناسب هستند، توضیح داد: آنها تمایل دارند که با سرمایه گذای کمتر به فروش مناسب و سود منطقی برسند به‌همین دلیل مناطقی مانند هشت اصفهان و خیابان هایی مانند جابر انصاری و رزمندگان برای این اقدامات مناسبتر بنظر می آید.
وی با اشاره به اینکه منطقه ۱۲ نیز پس از منطقه هشت هنوز برای ساخت و ساز، جای کار دارد، تصریح کرد: در برخی مناطق شهری نیز انگیزه زیادی برای ساخت و ساز وجود ندارد.
محجوب با بیان اینکه در برخی مناطق مانند مجموعه شهید کشوری نیز با انبوه آپارتمان های خالی مواجه هستیم، افزود: برخی از سازندگان واحدهای مسکونی پس از ساخت و ساز، درصدی از واحدها را به‌دلیل حفظ ارزش ناشی از تورم، خالی نگه می دارند که برای رفع چنین مسائلی نیاز به یک تحول اقتصادی در بازار مسکن داریم.
کلانشهر اصفهان حدود ۲ میلیون نفر جمعیت دارد و مرکز استان اصفهان و پر جمعیت ترین شهر آن است.
نظر شما