ادبیات بومی لرستان و قابلیت پویایی شعر

به گزارش ایرنا، کارشناسان حوزه ادب و شعر لرستان معتقدند که ظرفیت‌های فراوان و شگرفی در گویش‌های مختلف لری در منطقه لرستان وجود دارد که موجب ترغیب شاعران و نویسندگان می‌شود، علاوه بر بار موسیقیایی که در زبان لکی و در گویش لری در شهرهای مختلف لرستان وجود دارد می‌توان به صورت‌ها و ساخت‌های دیگر این زبان و گویش نیز اشاره کرد که از قابلیت‌های ادبیات استان است.

موسیقی لرستان را اگر پویاترین حوزه هنر و فرهنگ این استان بدانیم می توان از قدرت آن بهره گرفت تا به اوج گرفتن کلام و ادبیات بومی این دیار کمک کند، سرود «دایه دایه» که به کلام و زبان لری سروده شده را بسیاری در خاطر دارند آنجا که در همراهی با موسیقی لری قرار می گیرد و آنگاه فراتر از فهم لغات و اصطلاحات با قشر عظیمی از مردم ارتباط می گیرد و با جان آنان در می آمیزد.

ادبیات بخش‌های مختلفی دارد که بنا بر گفته اهالی شعر و ادب لرستان، ادبیان بومی این دیار در حیطه شعر پویاتر است، به عبارتی در حوزه داستان آثار کمتری وجود دارد و در بخش نقد آثار نیز ادبیات استان با همین کمینه مواجه است اما از دهه هفتاد که شاعران سرزمین بی کتاب (لرستان) دست به چاپ شعر زده اند نقد ادبی نیز تا حدودی شکل گرفت.

با توجه به اینکه نقد مستمر و توانمند یکی از عناصر تقویت ادبیات به شمار می رود فراهم کردن بستر نقد و نشست ادبی توسط مسوولان مرتبط فرهنگی می تواند فرصتی برای خروج از انفعال حاکم بر ادبیات لرستان و شروعی برای پویایی پیشین آن باشد، اهالی شعر و ادب لرستان بر این باورند که متولیان فرهنگی می‌بایست بستری را فراهم کنند که پای منتقدان به عرصه بررسی ادبیات بومی با دید انتقادی باز شود تا همین خود مجالی برای پویایی ادبیات این دیار باشد تا از انفعالی که شایسته آن نیست بیرون آید.

با در نظر گرفتن اینکه ادبیات بومی هر استان نمادی از فرهنگ آن منطقه است در کنار ادبیات قدرت رسانه ها با محوریت صدا وسیمای محلی است که با همراهی ادبیات بومی می توان پویایی زمینه های فرهنگی اصیل هر منطقه را به دنبال داشته باشد که بنا بر گفته اهالی شعر و ادب از این نظر در لرستان کاستی هایی وجود دارد که ضرورت توجه بیشتری را می طلبد.

شعر و ادبیات لرستان در گذشته جایگاه والایی داشته است

رییس انجمن شعر و ادب بروجرد می گوید: شعر و ادبیات لرستان در گذشته به واسطه حضور و زادگاه بزرگان شعر و ادبیات ایران در جایگاه والایی قرار داشته و اکنون نیز به برکت حضور شاعران و نویسندگان ارزشمند پیشکسوت و جوانان مستعد جایگاه مطلوبی در ادبیات ایران دارد، گاهی عدم دسترسی عمومی هنرمندان به ویژه در حوزه شعر و ادب به رسانه های ملی، استانی و همچنین عدم ارتباط مستمر هنرمندان با مسوولان فرهنگ و هنر کشور و استان شرایط بروز و نمایش هنر این هنرمندان و نویسندگان را کندتر می کند که در نتیجه این رویکرد شاهد کاهش تولید آثار فاخر از جانب هنرمندان هستیم.

میثم جعفری با تاکید بر رفع مشکلات هنرمندان اظهار داشت: در سالیان گذشته تلاش های زیادی از سوی مسوولان در جهت حمایت هنرمندان از جمله بیمه هنرمندان و کارت هنر صورت گرفته که قابل تقدیر است اما نکته قابل تامل کمبود امکانات برای برگزاری جلسات متنوع ادبی در سراسر استان می باشد.

رییس انجمن شعر و ادب بروجرد با بیان اینکه اکنون شرایط به نحوی است که شاعران و نویسندگان شهرستانی کمتر از امکانات و بودجه های کشور بهره مند می شوند، بیان کرد: با تمام مشکلاتی که وجود دارد، جلسات و انجمن های ادبی متعددی در سطح استان برگزار می شود که بروجرد هم یکی از این شهرستان ها است که در آن جلساتی با کیفیت ها، سلیقه ها و حتی نگرش های مختلفی آزادانه در حال فعالیت هستند و از دل این‌ انجمن های فعال نیز ظرفیت ها و استعدادهای خوبی کشف شده است.

وی در خصوص گویش های مختلف زبانی که در سطح استان وجود دارد، یادآور شد: متاسفانه ظرفیت های شعر بومی به صورت گسترده مورد توجه خاصی واقع نشدند و بزرگان شعر بومی را یکی پس از دیگری از دست دادیم و آن‌گونه که شایسته بود مورد حمایت قرار نگرفتند، لازم‌ بود با تشکیل کارگاه های شعر محلی و گویشی جلوی از بین رفتن این سبک شعری را گرفت.
رییس انجمن شعر و ادب بروجرد افزود: با این‌ وجود به تازگی شرایطی فراهم‌شده تا بتوان ظرفیت ها رو شناسایی کرد و با پرورش و تشکیل کلاس های شعر گویشی این ظرفیت را مجدد احیا نمود که امر همراهی ویژه از جانب مسوولان مربوطه را می طلبد.

جعفری با اشاره به راه اندازی فرهنگسراها و خانه های شعر و ادبیات و به طور کلی افزودن نهادهای فرهنگی جدید به بدنه فرهنگی در بروجرد گفت: این شهرستان، ظرفیت های بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و هنر دارد که می تواند، علاوه بر ادارات موجود، دارای چندین نهاد فرهنگی و هنری دیگر باشد.

ادبی نویسان کسانی هستند که بسیار ظریف به همه چیز می‌نگرند و هر ادبیاتی را متناسب با فرهنگ آن مرز و بوم شکل می‌دهند در حوزه ادبیات بومی لرستان هم ادبیات نویسان لر می‌توانند برخی اندیشه های نادرست نسبت به فرهنگ لرستان را تغییر دهند و آن روح اصیل فرهنگی این دیار را بیشتر معرفی کنند اما این مهم تنها با حمایت هایی که از هنرمندان و شاعران محلی امکان پذیر است، اصلی که بسیاری از اهالی ادبیات لرستان بر نبود آن تاکید دارند.

شاعران لرستان اشعار بسیاری در قالب‌های مختلف دارند

در این خصوص شاعر پیشکوست لرستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: متاسفانه آنچنان که باید به شاعران و نویسندگان لرنویس بها داده نمی‌شود که تداوم این مسیر موجب کم کاری، ناامیدی و مایوس شدن شاعران لرستانی می‌شود.

عزیز نادری که به گویش های لری، بروجردی و زبان فارسی اشعار زیادی سروده است، اظهار داشت: عدم توجه مسوولان صدا و سیما و اداره فرهنگ و ارشاد لرستان از مهم ترین دلایل منفعل شدن اهالی شعر و ادب استانی است، برای نمونه اگر در مراسمی شاعری غیر از لر حضور داشته باشد به وجود و حضور او اهمیت زیادی می دهند حتی اگر در حد شاعران لر نباشد و این مسئله باعث سرخوردگی و گوشه گیری شاعران ما شده است، تنها راه نهایی خروج ادبیات لرستان از این انفعال و بن بست، مجاب شدن مسوولان ارشاد و صدا و سیما به تشویق اهالی ادب قوم لر است.
وی ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۲ سال است که در شهر خرم آباد تحت عنوان مرکز استان لرستان هیچ گونه انجمن ادبی فعال نیست و این امر باعث شده شاعران به صورت انفرادی فعالیت داشته باشند که همین فعالیت انفرادی، موجب افت کیفیت هنری آن ها به ویژه شاعران جوان خواهد شد.

وی بیان کرد: در حوزه اشعار لری، شاعران لر زبان مطرحی در چند دهه گذشته ظهور کردند که اشعار بسیار زیادی را در قالب‌ها و مضامین مختلف سروده اند که در حقیقت این آثار تاثیر بسزایی در ادبیات بومی لرستان گذاشته و ترانه‌های لری از آن یکنواختی سابق درآمده اند که در این حوزه می‌توان به شاعرانی همچون عزیز نادری، حشمت الله خالقی و عابدین میرزایی اشاره کرد.

این شاعر و نویسنده پیشکسوت لرستانی یادآور شد: هر چند نبود رسم الخط بومی در ارائه ادبیات لرستان بی نقش نیست اما خوشبختانه در همین شرایط آثار متعددی از نظر کمی و کیفی سروده شده است و در صورتی که رسم الخط مدونی وجود داشته باشد می توان این آثار را با سهولت بیشتری در جامعه ترویج داد.

وی گفت: شاعران زیادی در عرصه ادبیات در مناطق لر زبان فعالیت می‌کنند، به طوری که می‌توان گفت در هر کدام از این مناطق چندین شاعر مطرح داریم که اثاری ارزشمند دارند از جمله این افراد می توان در گویش بروجردی به زنده یاد احمد حجتی اشاره کرد و در شهر الشتر شاعرانی چون رضا حسنوند(شوریده لرستاتی) و شاعران جوانی مانند اقای مومنی و اقای امیری و درگویش بالاگریوه علی مرتضایی فعالیت داشته اند و به طور کلی در تمامی مناطق لر زبان شاعرانی مطرح هستند که وجود انها باعث فخر و مباهات قوم بزرگ لر است.

نداشتن رسم الخط از جمله مشکلاتی است که اهالی ادب و شعر لرستان در مورد ادبیات بومی این استان بر آن تاکید دارند به این صورت که برخی از صامت‌ها به رسم الخط فارسی مبدل نمی‌شوند هرچند تمهیداتی در این حیطه در حال شکل گیری است ولی همچنان یکی از مشکلات مطرح شده در حوزه ادبیات بومی لرستان به شمار می رود.

در این خصوص می توان یادآور شد که یکی از بزرگترین آسیب‌هایی که گویش شناسی ایرانی از آن رنج می‌برد کمبود منابعی است که اطلاعات کافی در ‌مورد پیشینه این گویش‌ها در اختیار می‌گذارند، عدم وجود نظام نوشتاری به اکثر زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی، در کنار سنت رایج انتقال شفاهی آداب و سنن محلی در طول تاریخ باعث شده برخی کهن‌ترین اقوام ایرانی (مانند قوم لر) علی‌رغم حضور دیرپای خود در پهنه ایران، فاقد تاریخ مدون و منظمی از سیر تکوین و تحول زبان‌های خود باشند.

شعر و ادبیات بومی عاملی برای بازگشت به فرهنگ اصیل هر جامعه است

شاعر اهل لرستان که پیش تر رییس انجمن ادبی استان را هم برعهده داشته است در این خصوص می گوید: مشکل نداشتن رسم الخط باعث می شود که ما خودمان نیز نوشته های یکدیگر را نمی توانیم به درستی و به راحتی بیان کنیم چه برسد به دیگران که به گویش های لری تسلط ندارند، البته گویش بروجردی چون نزدیکی بیشتری با زبان فارسی دارد برای کسی که لری نمی داند قابل فهم تر است.

علی مرتضایی افزود: ترجمه (ترجمه شعر) در بسیاری موارد نمی تواند همان باشد که شاعر گفته است همانطور که ترجمه شعر بزرگان ما به زبانهای خارجی زیبایی و ارزش شعری را تماماً منتقل نمی کند.

این شاعر لرستانی با اشاره به گویش های متعدد لری گفت: هر کسی در گویش خود راحت تر و بهتر می تواند شعر بسراید و منظور خود را راحت تر منتقل نماید، بنابراین پویایی بستگی به میزان آگاهی شاعر و ادیب از موضوع و توانایی در سرودن و ارائه کردم شاعر و ادیب دارد.

مرتضایی با تاکید بر اینکه شعر و ادبیات بومی می تواند عاملی برای بازگشت به فرهنگ اصیل هر جامعه باشد، گفت: فرهنگ اصیل ما متأسفانه امروزه در تمام کشور ضربه خورده و وضعیت مطلوبی ندارد، بسیاری از زیر ساخت های فرهنگی ما تخریب شده و اصالت خود را از دست داده است، برای بازسازی آن بزرگان در کل کشور و نیز در لرستان باید فرهنگ والای انسانی را که فرهنگ اصیل ماست بازسازی کنند.

آنچه از گفته های اهل ادب و شعر لرستان بر می آید این است که ضمن تاکید بر غنای ارزشمند ادبیات بومی این دیار و شناساندن و معرفی بیشتر آثار موجود، ابتدا باید مشکلات اساسی و دلایل انفعال را بررسی کرد و با توجه خاص مسوولان حوزه فرهنگی که محوریت آن ارج و منزلت بخشیدن به شعرا و نویسندگان این دیار است در گام های بعدی تمهیداتی اندیشید تا این حوزه به پویایی و ترقی که شایسته آن است برسد.