مواد غذایی مفید هنگام آلودگی هوا کدامند؟

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت ایرنا، آلودگی هوا به‌ویژه در فصول سرد سال موضوع جدیدی نیست و بسیاری از کلانشهرهای کشورهای مختلف همه ساله با این پدیده درگیر هستند؛ آلاینده‌های هوا علاوه بر اینکه سلامت مردم را به مخاطره می‌اندازد، هزینه‌های زیادی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به حوزه سلامت تحمیل می‌کند زیرا نیاز به خدمات مراقبتی و بهداشتی و فوریت‌های پزشکی را افزایش می‌دهد.

همچنین بار مالی زیادی به علت مرگ ومیرهای زودرس بر نظام بهداشت و درمان تحمیل می‌شود؛ به‌طوری که در صورت رخداد مرگ‌های زودرس، سال‌های زیادی از عمر افراد و نیروی کار یک کشور از دست می‌رود.

با توجه به اهمیت موضوع آلودگی‌ها، برخی از متخصصان تغذیه تاکید دارند با رعایت یک رژیم غذایی صحیح در این شرایط می‌توان آسیب‌پذیری سلامت بدن را در مقابل تنفس آلاینده‌های هوا در سطح قابل‌توجهی کاهش داد و با تقویت سیستم ایمنی و تنفسی تبعات مخرب آن را دفع کند.

احمد اسماعیل زاده مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه گفت: هر ساله با شروع فصل سرما با معضل آلودگی هوا به دلیل پدیده وارونگی هوا مواجهه هستیم. یافته‌های مطالعات حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا با طیف وسیعی از اثرات بر سیستم تنفسی و قلبی عروقی و افزایش مرگ و میر همراه است.

وی افزود: در حین تنفس ذرات معلق سمی هوا وارد بدن شده و به سطح ریه‌ها می‌چسبند و از اینرو التهاب را در بدن تحریک کرده و باعث کاهش آنتی‌اکسیدان‌های بدن به خصوص آنتی‌اکسیدان‌های مایع پوششی ریه می‌شوند که به دنبال آن سلول‌های مختلف تخریب شده و خطر ابتلا به سرطان به خصوص سرطان ریه افزایش می‌یابد.

اسماعیل زاده اظهار داشت: دریافت غذاها و مواد مغذی که التهاب را کاهش می‌دهند در کنار دریافت مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های غذایی می‌توانند به کاهش اثرات مخرب ناشی از استنشاق ریزگردها کمک کنند. مصرف بالای هویج، کدو حلوایی، گوجه فرنگی، زرد آلو، آلو، طالبی، موز، انبه اکیدا توصیه می‌شود. این میوه‌ها و سبزی‌ها دارای بتاکاروتن بالا (که در بدن تبدیل به ویتامین A می شود) هستند که به بدن کمک می‌کند تا اثرات مضر ناشی از ریزگردها کاهش یابد.

وی تصریح کرد: میوه و سبزیجات غنی از ویتامین C مانند پرتقال، لیمو ترش، نارنج، نارنگی، توت فرنگی، سیب، خربزه، طالبی، انار و سبزیجات سبز تیره همچون اسفناج و سبزی خوردن، انواع فلفل از جمله فلفل دلمه‌ای، شلغم، لبو و پیاز را نیز در روزهای آلودگی هوا مصرف کنید.

به گفته اسماعیل‌زاده، مصرف جوانه‌ها و آجیل‌های گیاهی را در روزهای آلودگی هوا در اولویت قرار دهید. انواع جوانه‌ها، مغزهای آجیلی و تخم آفتابگردان حاوی ویتامین E بالایی هستند که می‌تواند به کاهش التهاب در بدن و مقابله با اثرات مضر آلودگی هوا بر سلامت کمک کند.

مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به این که یافته‌های تحقیقاتی حاکی از آن است که مصرف این سبزیجات اثرات منفی سموم استنشاق شده بر ریه را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهند، گفت: مصرف پیاز و سیر را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید. این غذاها حاوی ماده‌ای هستند که به تقویت ریه‌ها و کاهش خلط در ریه کمک می‌کنند. مکمل ویتامین D نیز مصرف کنید. ویتامین D به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی نقش مهمی در مقابله با اثرات آلودگی هوا دارد.

اسماعیل زاده با بیان اینکه از وضعیت ویتامین D بدن خود با یک آزمایش ساده خون می‌توانید آگاه شوید و در صورت کمبود حتما با مشورت با کارشناسان یا متخصصان تغذیه از مکمل ویتامین D استفاده کنید، اظهار داشت: در تهیه غذاهای خود حتما از زردچوبه استفاده کنید. این ادویه دارای کورکومین است که باعث بهبود عملکرد ریوی می شود.

منصور رضایی متخصص تغذیه نیز مصرف برخی مواد غذایی را باعث تقویت سیستم ایمنی، تنفسی، گوارشی و قلبی و کاهش آسیب‌های ناشی از آلاینده‌ ها در بدن عنوان کرد.

وی افزود: کودکان، سالمندان، مادران باردارو شیرده و بیماران قلبی ریوی از گروه‌ های در معرض خطر در آلودگی هوا هستند که بیشتر از سایر افراد آسیب می‌بینند، با استفاده از تدابیر تغذیه‌ای می‌توان اثرات مضر آلودگی هوا را در آنها تا حدی کاهش داد.

رضایی با اشاره به عوارض نامطلوب آلاینده‌های موجود در هوا بر سلول‌های بدن گفت: در حالت عادی سیستم دفاعی بدن توسط اندام‌های دفعی مانند کلیه، روده، ریه و پوست با کمک برخی مواد مغذی سلول‌ها را از آسیب‌های بیرونی محافظت می‌کند. با افزایش میزان آلاینده‌ها، بدن نمی‌تواند با این اثرات مبارزه کند و ساختمان و عملکرد سلول‌های بدن توسط رادیکال‌های آزاد تخریب می‌شود.

در طبخ و فرآوری غذاها از روغن‌های گیاهی استفاده شود

رضایی با اشاره به روغن‌های گیاهی نظیر کلزا، سویا، آفتابگردان و جوانه گندم به عنوان منبع غنی این ویتامین توصیه کرد: در طبخ و فرآوری غذاها حتما از انواع روغن‌های خوراکی گیاهی استفاده شود، گرچه روغن ماهی، روغن زیتون و انواع مغزها به عنوان منابع خوب این ویتامین به شمار می‌آیند اما نباید بیش از نیاز مصرف شوند زیرا منجر به اضافه وزن یا چاقی می‌شوند.

وی، سبزی‌ها و میوه‌های تازه را منبع غنی غذایی ویتامین C برشمرد و افزود: این ویتامین به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان باعث افزایش مقاومتبدن نسبت به عفونت‌ها و افزایش جذب آهن و اسید فولیک در بدن می‌شود و نسبت به حرارت، نور و محیط قلیایی بسیار حساس است.

به گفته این متخصص تغذیه، مهمترین منابع ویتامین C شامل مرکبات، فلفل سبز، کلم بروکلی، گل کلم، کلم برگ، گوجه فرنگی، سبزیجات برگی شکل سبز(سبزی خوردن)، اسفناج، کیوی، کدو حلوایی و سیب زمینی است و برای حفظ ویتامین‌های موجود باید میوه‌ها و سبزیها تا حد امکان به صورت خام و تازه مصرف شوند.

در آلودگی هوا روزانه حداقل ۳ واحد سبزی و ۲ واحد میوه مصرف کنید

این متخصص علوم تغذیه و رژیم درمانی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری تاکید کرد: افراد در برنامه غذایی روزانه خود به ویژه در شرایط آلودگی هوا حتما از سبزی‌ها و میوه‌های فصل استفاده کرده و روزانه سه تا پنج واحد از گروه سبزی‌ها و دو تا چهار واحد از گروه میوه‌ها را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

به گفته رضایی، هر واحد میوه معادل یک عدد میوه متوسط یا نصف لیوان آب میوه تازه یا یک چهارم میوه خشک است همچنین هر واحد سبزی معادل یک لیوان سبزی خام برگی (سبزی خوردن یا کاهو) یا نصف لیوان سبزی پخته یا خردشده، یا یک عدد گوجه فرنگی یا پیاز متوسط است.

وی بتاکاروتن را یکی از کاروتنوئیدهای مهم و پیش ساز ویتامین A برشمرد و سبزی‌ها و میوه‌های رنگی سبز، زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، کلم بروکلی، اسفناج، گوجه فرنگی، انواع کلم، طالبی، هلو و زردآلو، موز را از منابع خوب بتاکاروتن ذکر کرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به نقش مهم ویتامین A بر سلامت بینایی و پوست خاطرنشان کرد: با توجه به نقش مهم ویتامین A در تقویت سیستم ایمنی در شرایط آلودگی هوا باید در برنامه غذایی خانواده‌ها انواع سبزی‌ و میوه‌های رنگی گنجانده شود.

سیب دفع سرب از بدن را تسهیل می‌کند

رضایی، سیب را منبع غنی پکتین عنوان کرد که از دسته فیبرهای محلول در آب و باعث تسهیل دفع سرب از بدن است و گفت: از سایر منابع پکتین می‌توان به مرکبات مثل پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ فروت، توت فرنگی، هویج و غلات سبوس دار اشاره کرد که مصرف روزانه میوه‌های حاوی پکتین برای کاهش خطرات آلودگی هوا بسیار مهم است و توصیه می‌شود حداقل یک سیب در طول روز مصرف شود.

وی ادامه داد: ریزمغذی روی از مواد موثر در تقویت سیستم ایمنی بدن است و انواع گوشت، غلات و حبوبات خیسانده شده و ترجیحا جوانه زده به خصوص غلات سبوس‌دار از منابع سرشار از روی هستند و منیزیم در هوای آلوده موجب کاهش جذب فلزات سنگین مانند کادمیوم و افزایش دفع سرب می‌شود که انواع سبزی‌های با رنگ سبز تیره (کلروفیل دار) غنی از این ماده مغذی هستند، از دیگر منابع غذایی منیزیم به لبنیات کم چرب، انجیر، لیمو، گریپ فروت، ذرت زرد، بادام، گردو، پسته، مغزها، آجیل، سبزیجات برگی شکل مثل کلم، اسفناج، جعفری، کاهو، برگ چغندر، غلات سبوس دار و حبوبات مثل لوبیا و سویا است.

تاثیر مواد مغذی حاوی آهن و ید در کاهش تنگی نفس

رضایی تاکید کرد: چای سبز با داشتن مقدار قابل توجه آنتی‌اکسیدان تاثیر زیادی بر سیستم ایمنی دارد و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در زمستان، اسهال و استفراغ در فصل تابستان و حساسیت‌ های فصل پاییز و الودگی‌ ها می شود و مصرف روزانه حداقل دو لیوان شیر و مواد لبنی کم چرب توصیه دیگر این متخصص تغذیه بود که می‌تواند باعث کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا بر بدن و دستگاه گوارش شود.

وی گفت: به طور کلی افزایش مصرف روزانه منابع غذایی، آب و مایعات، فیبرها، برخی ویتامین‌ها، املاح و مواد آنتی‌اکسیدان در کاهش اثرات آلودگی هوا بر بدن نقش بسزایی دارد.