به گزارش ایرنا، وجود اقلیم‌های مختلف آب و هوایی در ایران علاوه بر مزیت گردشگری، فرصتی کم‌نظیر برای فعالان اقتصادی فراهم کرده است که می‌توانند با بهره‌گیری از این نعمت خدادادی، به افزایش اشتغال و تولید در کشور کمک کنند.
شواهد به خوبی نشان می‌دهند کسب درآمد و تولید شغل در جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران به خوبی امکان‌پذیر بوده و اینکه ما چگونه از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم، موضوع مهمی است، پس در این فرصت به سراغ فردی می‌رویم که برای کسب موفقیت در فعالیت اقتصادیِ خود، سالهاست به استان هرمزگان سفر می‌کند.
یوسف دهقان‌پور ۱۶ سال است که هرساله رنج سفر را تحمل می‌کند و خود را استان البرز به روستای سرسبز سرخون بندرعباس که نمایشگاهی از گُل، بوته، گیاهان و درختچه‌های رنگارنگ است، می رساند تا زنبورهایش از شهد شیرین و گرده‌های غنی از پروتئینِ بهترین گل‌ها و گیاهان این منطقه مکیده و عسلی ناب تولید کرده و به مشتریانش هدیه دهد و علاوه بر درآمدزایی، شکرگذار خداوند برای کسب روزی حلال باشد.
هرچند در سال‌های اولیه سفر به منطقه سرخون؛ کشاورزان و مردم (که از فواید گرده افشانی و بارورشدن گل و گیاهان با تغذیه زنبورداران بی اطلاع بودند)، چندان روی خوشی به این مرد روزهای سخت و دیگر زنبورداران نشان نمی‌دادند اما رفته رفته صفا و صمیمیت، تواضع، صبوری و سخت کوشی یوسف و صدای پرواز زنبورهای عسل در مزارع موجب شد تا این تولیدکننده مهاجر در دل باغداران و کشاورزان خونگرم این خطه از جنوب جا کند و با نتیجه مطلوبی که در سال های اخیر در زمینه زنبورداری کسب کرده، جزو یکی از زنبورداران نمونه و پیشرو این استان مرزی باشد.
۱۶ سال عشق به زنبورداری
یوسف متاهل و دارای ۲ فرزند دختر و پسر است و همه اعضای خانواده به شغل زنبورداری مشغول هستند؛ ضمنا وی مخترع و محقق در صنعت زنبورداری و نخستین ایستگاه تلقیح مصنوعی و اصلاح نژاد ملکه زنبور عسل در شهرستان ساوجبلاغ و مدرن‌ترین زنبورستان البرز است.
یوسف در رابطه علاقه خود و خانواده اش به شغل زنبورداری و تولید عسل اینگونه می‌گوید: عشق به این کار سبب شده تا جدای از هر مشکل و ناملایماتی دل به این کار بزنم و خانواده‌ام را در این رزق حلال دخیل کنم.
این تولیدکننده نمونه اظهار داشت: تقریبا در سال ۱۳۸۵ بود که نخستین کلنی زنبور عسل را خریدم و به صورت آزمایشی کار را شروع کردم و به کمک خانواده‌ام حدود چهار سالی روی زنبورعسل تحقیقات انجام دادم و کندوها را یکی یکی اضافه کردم؛ این علاقه بود که من را نگه داشت و اکنون نیز پس از ۱۶ سال از آن زمان، خود را شاگرد دنیای زنبورداری می‌دانم.
وی افزود: هدف اصلی اجرای برنامه‌های اصلاح نژاد زنبورستان، افزایش تولید محصولاتی مانند عسل، گرده، ژله رویال، زهر، موم، بره موم و سایر تولیدات مرتبط بوده است.
به گفته دهقان‌پور: تولید ملکه‌های اصلاح شده زنبور عسل و توزیع آن در زنبورستان نقش مهمی در تولید اصلاح نژاد و حفظ ذخایر ژنیتکی زنبور عسل دارد؛ بنابراین یکی از اصولی‌ترین کارها در پرورش زنبور، داشتن ملکه‌های سالم و جوان با نژادی خوب و جمعیتی آرام است.به گفته دهقان‌پور: تولید ملکه‌های اصلاح شده زنبور عسل و توزیع آن در زنبورستان نقش مهمی در تولید اصلاح نژاد و حفظ ذخایر ژنیتکی زنبور عسل دارد؛ بنابراین یکی از اصولی‌ترین کارها در پرورش زنبور، داشتن ملکه‌های سالم و جوان با نژادی خوب و جمعیتی آرام است.
وی ادامه داد: بنابراین زنبورداران به ناچار باید هر ۲ سال یکبار ملکه کندوها را تعویض کنند و این کار در فصل بهار و ماه‌های فروردین و اردیبهشت انجام می‌شود که هرچه سریعتر اتفاق بیافتد، فرصت بیشتری برای افزایش جمعیت کندو و تولید حاصل می‌شود.
مسلما در صنعت زنبورداری علاوه‌بر تخصص و تجربه، عشق و علاقه هم ضروری است تا بتوان در سرما و گرما تمامی ناملایمات را پذیرفت و در این شغل به فعالیت پرداخت و یوسف در کنار همسر و فرزندانش این راه را انتخاب کرده و به گفته خودش هرچند در زمان شروع، درآمد کمی داشت اما لطف خداوند و برکت خوب این فعالیت را نمیتوان نادیده گرفت.
افزایش کلنی‌ها از یک به ۲۲۰ کلنی
دهقان پور که تاکنون موفقیت‌هایی را در تولید و برداشت عسل داشته و با همت بلندش، توانسته در سال ۱۳۸۵ از یک تا ۲ کلنی خود ۶ تا هفت کیلوگرم عسل با کیفیت تولید و به فروش برساند. با لهجه شیرین البرزی و مهربانی و تواضع خاصش می‌گوید: کندوهایی که در بازار موجود بودند به لحاظ ساختاری دارای مشکل بوده که طبق بررسی‌هایی که انجام دادیم به دلیل گرمایی که در منطقه سرخون است بر اثر گرما، سودآوری خیلی کم داشتند و زنبورها به جای مکیدن شهد گل‌ها و تولید عسل، مرتب مشغول آب آوردن و خنک کردن کندوها بودند.
وی با بیان اینکه برای عبور از این چالش، کندوهای کف باز تهیه کردیم، ادامه داد: درواقع کندو از قسمت پایین باز و بجای کف، توری گذاشته شد و همین امر باعث شد تا زنبورها آب کمتری بیاورند و بیشتر غذا ذخیره کنند و از غذای داخل کندو مصرف کنند که در این صورت عسل بیشتری ذخیره می‌شد و همچنین سودآوری بیشتری به همراه داشت.
این زنبوردار باتجربه تصریح کرد: پیش از این مجبور بودیم که زیر کندوها بلوک سیمانی بگذاریم که به دلیل آب و علف و حشرههای موذی و تهویه‌های نامناسب مشکل ساز بود و پس پایه‌های مناسب انتخاب کردیم که اکنون خیلی بهتر شده است.
این زنبوردار می‌گوید: طی مدت ۱۶ سال، ۲۲۰ کلنی ثابت به غیراز کلنی‌های فصل بهار در منطقه البرز که با استفاده از اصلاح نژاد و تلقیح مصنوعی نوزاد زنبور تولید و فروش می‌کنیم، داریم و خدا را شاکریم که کارمان رونق گرفته است.
وی عنوان کرد: مدت چهار سال آموزش نژاد و تلقیح مصنوعی زنبورعسل را به همراه همسرم گذرانیدم که تولیدمان را بالاتر ببریم و اکنون به لطف خداوند تولیدمان از میانگین ۶ تا هفت کیلوگرم به ۱۶ تا ۱۷ کیلوگرم در هر کندو رسیده است.
چهل‌گیاه؛ مرغوبترین عسل تولیدی
تولیدکننده نمونه عسل با بیان اینکه تغذیه زنبور عسل در بیشتر روزهای سال به صورت طبیعی و توسط خود زنبوردار انجام می‌شود گفت: با این وجود برای تولید عسل‌های پرورشی، زنبوردارها هم باید به کمک زنبور بیایند تا از مشکلات احتمالی کندو پیشگیری کنند. یعنی زنبوردار به همان اندازه‌ای که از ذخیره زنبورها برداشت می‌کند باید به همان اندازه کمک کند تا کندو بتواند در فصل پاییز و زمستان تغذیه شود.
«زنبورها عاشق گل و گیاه هستند و درنتیجه تمامی تغذیه و تولید آن‌ها از شهد و گرده گُل و گیاهان بوده و به صورت طبیعی حشراتی هستند که علاقه‌ای به استفاده از مواد آلوده ندارند»
این را هم بگوییم که یوسف، خود مدیریت زنبورستانش را برعهده دارد و تمامی کارهای زنبورداری را به همراه همسرش و گاهی ۲ فرزند پسر و دخترش انجام می‌دهد و فقط در جابجایی و حمل‌ونقل و مهاجرت از دیگران کمک می‌گیرد.
خودش به همه امور رسیدگی می‌کند، یکی یکی سر کندوها می‌رود و کارهای اصلی، رسیدگی، پیوند زدن، دارو دادن و تشخیص بهداشت و بیماری کلنی را انجام می‌دهد، مسلما همین پیگیری ها و احساس مسوولیت در قبال کاری که شروع می‌کنیم، باعث موفقیت و پیشرفت می‌شود.خودش به همه امور رسیدگی می‌کند، یکی یکی سر کندوها می‌رود و کارهای اصلی، رسیدگی، پیوند زدن، دارو دادن و تشخیص بهداشت و بیماری کلنی را انجام می‌دهد، مسلما همین پیگیری ها و احساس مسوولیت در قبال کاری که شروع می‌کنیم، باعث موفقیت و پیشرفت می‌شود.
این زنبوردار مهاجر بیان داشت: در فصل پاییز و زمستان در منطقه جنوب کشور از جمله استان هرمزگان خوراک زنبورها از گیاهان مناطق کوهستانی و گیاهانی همچون آویشن، ۴۰ گیاه، گون، بابونه و شهد نوعی از درختان کُنار و کَهور و گیاهان متفاوت، است.
وی درخصوص قیمت تولیداتش هم گفت: قیمت عسل به طور معمول بسته به فصلی که در آن قرار داریم کمی تغییر می‌کند، مثل عسل چهل گیاه همان‌طور که از نامش پیداست، عسلی است که از شهد گیاهان مختلف به دست آمده است و ماده‌ای دارویی و درمانی برای بسیاری از بیماری‌های مختلف و تقویت سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود که در منطقه جنوب مشتریان خاص خودش را دارد و تا کیلویی ۳۵۰ هزار تومان در محل کندو به فروش می‌رسد اما در بازار قیمت آن بیشتر است.
به گفته وی: هر کیلوگرم عسل درجه یک ۳۵۰ هزار تومان و بازار آزاد عسل کوهستان ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است و عسل تک گیاه همچون کُنار، کلزا، آفتابگران و بهار نارنج ۱۲۰ تا ۱۳۰ و عسل چهل گیاه ۳۵۰ هزار تومان است.
دهقان‌پور تصریح کرد: فروش به طور معمول مناسب و خوب است، اوایل کشاورزان پذیرشی نداشتند و ما را مزاحم خود می‌دانستند ولی کم کم ما را پذیرفتند؛ چرا که وزوز و مکیدن زنبورها از شهد گل و گیاهان باعث کیفیت محصول شان شده و تمایل نشان دادند و پذیرش بهتر شده است، خدا را شکر کارمان پیش می‌رود، راضی هستم و برای فروش محصولاتمان در حال حاضر مشترهای ثابتی داریم.
ثبت اختراع کندو با قابلیت تولید عسل موم دار
دهقان پور با بیش از ۱۰ سال سابقه کاری مفید در زمینه پرورش زنبور عسل موفق به ثبت اختراع کندو با قابلیت تولید عسل موم دار ارگانیک توسط زنبور عسل در ظرف بسته‌بندی (بدون دخالت دست انسان) در تاریخ ۲۸ مهرماه ۱۳۹۷ شده است که کیفیت، طعم و عطر مطلوب، صرفه جویی در نیروی انسانی و بهداشتی و ارگانیک بودن از مزایای این روش است.
وی در این خصوص توضیح داد: پنج سال پیش به همراه پسرم «جانمحمد دهقان‌پور» موفق به ثبت این اختراع شدم که کسب گواهینامه آموزش تلقیح مصنوعی از شرکت دانش‌بنیان الوند در سال ۱۳۹۷ و شروع فعالیت به همراه همسر طی سه سال متوالی انجام شد.
به گفته این تولیدکننده عسل: باتوجه به اینکه در صنعت کنونی، تولید عسل از صفحه موم‌های آج شده صنعتی استفاده می‌شود و موم‌ها در نهایت قابلیت مصرف نداشته و به طور مجدد وارد چرخه تولید صفحه موم می‌شود و تاثیر منفی در کیفیت، طعم و عطر عسل می‌گذارد، لذا با این اختراع، فرآیند تولید عسل به گونه‌ای طراحی شده که زنبور بدون هیچ گونه دخالت انسان، ازهمان ابتدا در داخل ظرف بسته‌بندی نهایی، اقدام به موم بافی طبیعی کرده و درون حجره‌های موم را با عسل پُر می‌کند و بدلیل فرآیند پیچیده ای که در مراحل تولید کندو دارد، بزودی به تولید انبوه خواهد رسید.
خانواده دهقان‌پور ۲ سال قبل از سوی صندوق کارآفرینی امید به عنوان زنبوردار و کارآفرین نمونه انتخاب شد و به گفته خودشان: امسال برای کسب این عنوان آمادگی ۱۰۰ درصدی ندارند.
برکت زنبورداری
دهقان پور معتقد است جوانان امروزی برای ورود به این شغل پربرکت زنبورداری نباید بی‌گدار به آب بزنند بلکه ابتدا بین یک تا سه سال به صورت آموزشی و آزمایشی زیرنظر یک زنبوردار حرفه‌ای و کاربلد کار کنند و سختی کار را ببیند؛ از مسوولان و متولیان امر هم میخواهیم که جوانان را در این راه کمک کنند و رشته زنبورداری را برای حمایت از جوانان، آموزش دهند.
به گفته وی؛ درآمد زنبورداری اگرچه این روزها سخت به دست می‌آید ولی بابرکت و در زندگی کارگشا است و باید به این برکت اعتقاد داشته باشیم و ایمان به‌روزی حلال داشت تا برکت جاری شود. با این مشکلات و گرانی‌های روزمره، حلال بودن این رزق و برکتش سبب شده که اموراتمان بچرخد و از مشکلات عبور کنیم.به گفته وی؛ درآمد زنبورداری اگرچه این روزها سخت به دست می‌آید ولی بابرکت و در زندگی کارگشا است و باید به این برکت اعتقاد داشته باشیم و ایمان به‌روزی حلال داشت تا برکت جاری شود. با این مشکلات و گرانی‌های روزمره، حلال بودن این رزق و برکتش سبب شده که اموراتمان بچرخد و از مشکلات عبور کنیم.
برکتی که در پرورش زنبورداری و تولید عسل است، اصلا قابل بیان نیست و هرچند سختیهای خودش را دارد اما تحمل سختی رنج، رسیدن به گنج است که شیرینی را به همراه دارد.
فواید گرده‌افشانی زنبورها در بارور شدن گُل‌ها و گیاهان
دهقان‌پور با اشاره به تجارب خود در حوزه پرورش زنبور و تولید عسل، اظهار داشت: زنبور برای تمامی محصولات کشاورزی و گل و گیاه و حتی طبعیت، مفید و تاثیرگذار است و طبق تحقیقاتی که داشتیم متوجه شدیم رشد و بارور شدن گیاهان در مناطقی که زنبورها فعالیت می‌کنند، بیشتر است.
وی با اشاره به خاطرات خود عنوان کرد: هرچند در سال‌های اولیه سفرم به منطقه سرخون هرمزگان؛ برخی کشاورزان و مردم منطقه براساس باور قدیمی، زنبور را مزاحم و آسیب جدی به گل وگیاهان و مزرعه شان می‌دانستند و چندان روی خوشی نشان نمی‌دادند اما براساس تحقیقات صورت گرفته؛ درخت و میوه، حشره را به عنوان ارتباط آرامشی که دراین کار است، بارور شده و زنبور برای همه طبیعت سودمند و سبب افزایش تنوع گیاهی بوده و حتی برای دام‌ها و تغذیه سایر جانوران نیز مفید است.
وی تصریح کرد: زنبور اگر اهمیت نداشت، نامش در قرآن ذکر نمی‌شد و امامان و بزرگان ما از آن سخت نمی‌گفتند، بحث گرده‌افشانی زنبورها و اهمیتش هم روزبه‌روز در جامعه تفهیم می‌شود و مردم پی می‌برند که این گرده‌افشانی چه اثر مطلوبی در پرباری درختان و گیاهان و سالم‌تر شدن محصولات و میوه‌ها دارد.وی تصریح کرد: زنبور اگر اهمیت نداشت، نامش در قرآن ذکر نمی‌شد و امامان و بزرگان ما از آن سخت نمی‌گفتند، بحث گرده‌افشانی زنبورها و اهمیتش هم روزبه‌روز در جامعه تفهیم می‌شود و مردم پی می‌برند که این گرده‌افشانی چه اثر مطلوبی در پرباری درختان و گیاهان و سالم‌تر شدن محصولات و میوه‌ها دارد.
«در گزارشی بیان شده بود که در دانه‌های روغنی مثل کلزا، عملکرد زنبور ده‌ها برابر سبب باروری بهتر آن می‌شود و در درختان بادام و سیب هم تاثیر مطلوبی بر اندازه و کیفیت محصول دارد. کشاورزان کم‌کم دارند به اهمیت زنبور پی می‌برند و در نقاطی هم از زنبورداران برای استقرار و بهبود کیفیت محصول زراعی و کشاورزی دعوت می‌کنند و رفته رفته رقابت و احساس تهدید برای کشاورزان به رفاقت و تعامل تبدیل‌شده است»
دهقان‌پور تصریح کرد: زنبوردار حرفه ای با اطلاع از میزان تغذیه و همچنین زمان‌هایی که باید به زنبور شربت شکر بدهد، کمک می‌کند تا کندو و کلنی زنبور عسل سالم باقی بماند. البته راهکارهای دیگری نیز برای این کار وجود دارد. ممکن است در برخی مواقع نیاز باشد یک قاب عسل از کندویی قوی‌تر به کندوی ضعیف منتقل شود تا زنبورها تلف نشوند، برای تامین گرده گل نیز به همین صورت اقدام می‌شود. البته توصیه می‌شود زنبورداران تا جای ممکن از گرده های طبیعی برای تغذیه زنبور استفاده کنند تا دیگر وظایف این حشره نیز با اختلال مواجه نشود.
و اما؛ برآورد تولید ۱۵۰ تُن عسل خالص و مرغوب در هرمزگان
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان هم بااشاره به آغاز فصل کوچ زنبورداران به این استان و پیش بینی تولید ۱۵۰ تن عسل خالص و مرغوب گفت: همه ساله با آغاز فصل سرما در نقاط مختلف کشور، هرمزگان با توجه به آب و هوای مساعدی که دارد به محلی برای کوچ زنبورداران تبدیل می‌شود که این امر از اواخر آبان‌ماه آغاز و تا اواخر اسفندماه ادامه دارد.
محمدجواد میرزاده افزود: بیشتر این زنبورداران از استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، خراسان رضوی و جنوبی و استان‌های همجوار به استان هرمزگان مهاجرت می‌کنند و هدف آن‌ها از این کوچ افزایش جمعیت درونی کلونی و افزایش تعداد کلونی‌ها است؛ چرا که کلونیهای زنبورعسل در دیگر نقاط کشور به دلیل سرما هیچ فعالیتی ندارند.
وی بیان داشت: درحال حاضر ۱۵۳ نفر در بخش پرورش زنبورعسل و تولید عسل در استان هرمزگان مشغول فعالیت هستند که درسال گذشته نتیجه تلاش آن‌ها تولید ۱۴۶ تُن عسل مرغوب بود. وی بیان داشت: درحال حاضر ۱۵۳ نفر در بخش پرورش زنبورعسل و تولید عسل در استان هرمزگان مشغول فعالیت هستند که درسال گذشته نتیجه تلاش آن‌ها تولید ۱۴۶ تُن عسل مرغوب بود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با بیان اینکه کارشناسان امور دام مراکز خدماتی شهرستان‌ها به صورت مستقیم با بهره‌برداران ارتباط دارند و تمامی امور و مشکلات آن‌ها را مرتفع می‌کنند، عنوان کرد: باتوجه به عملکرد مناسب تولیدکنندگان زنبور عسل پیش‌بینی می‌شود در سال جاری ۱۵۰ تُن عسل خالص و مرغوب در استان هرمزگان تولید شود.
میرزاده خاطرنشان کرد: نظارت بر کوچ و استقرار زنبورستان‌های مهاجر، صدور دفترچه زنبورداری، توزیع نهاده شکر جمعیت تغذیه تکمیلی کلونی ها بصورت سالیانه، پیگیری و جذب تسهیلات بخش زنبور عسل از جمله خدماتی است که سازمان جهاد کشاورزی به فعالان حوزه زنبورعسل ارائه می‌کند.
زندگی زنبورهای عسل از شگفت انگیزترین پدیده های آفرینش است. خانه سازی، شیوه جمع آوری شیره گل ها، ساختن و ذخیره کردن عسل و پرورش نوزادان و کشف مناطق پرگل و دادن آدرس به سایر زنبوران و پیدا کردن کندو از میان صدها یا هزاران کندو، همگی نشانه هوش فوق العاده این حشره است. مسلما انسان در گذشته چنین اطلاعاتی را درباره زنبور عسل نداشت؛ اما قرآن مجید در سوره‌ای که به نام همین حشره «نَحْل» نامیده شده؛ اشاره های پرمعنایی به زندگی پیچیده و شگفت انگیز زنبورها کرده است، و شاید عشق و علاقه کار با این مخلوق شگفت‌انگیز، رمز موفقیت و رضایتِ یوسف و سایر زنبورداران باشد...
نظر شما