جشنوراه ورزشی جام جهانی فوتبال قطر ۲۰۲۲ به روزهای پایانی خود نزدیک شده است، اما حواشی ورزشی و غیرورزشی آن کماکان تداوم دارد و از سوی تحلیلگران و کارشناسان مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.
اگرچه این رویداد ورزشی پربیننده توجه افکار عمومی جهان و هواداران از را به خود جلب کرده است اما همزمان حاشیه های بحث برانگیزی را هم داشته است.
برخی از این مسائل به دلیل اتهامات حقوق بشری علیه قطر و رسوایی های مربوط به فساد فیفا در دوره های اخیر مطرح شد.
اندیشکده «شورای آتلانتیک» با بررسی موضوعات گوناگون در ارتباط با این مسابقات به بررسی برخی حاشیه ها پرداخته است.
فلسطین، تنها موضوع سیاسی در جام جهانی قطر
تا پیش از آغاز مسابقات فیفا و قطر به شدت تلاش کردند تا حد امکان از طرح مسائل سیاسی در دوره برگزاری مسابقات جلوگیری کنند.
«جنیفر کانتر» کارشناس ارشد این اندیشکده که در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر حضور داشته است بر این باور است که میزبان برای مقابله با حرکات سیاسی اقداماتی را انجام داده بود تا هواداران نتوانند هر وسیله ای را با خود به ورزشگاه ها ببرند یا شعار سیاسی بدهند.
وی در بخشی از تحلیل خود آورده است: در مقابل اقدامات سختگیرانه امنیتی دولت قطر، اما حمایت از فلسطینی ها در سراسر جام جهانی برجسته بوده است و در همه جا پرچم و شعارهای فلسطینی به چشم می خورد؛ در خلال مسابقات، در مراکز خرید، در داخل سیستم حمل و نقل عمومی و حتی درون پلتفرم های رسانه های اجتماعی موضوع فلسطین محسوس بود.
پس از پیروزی مراکش بر اسپانیا، بازیکنان و هواداران تیم این کشور عربی، پرچم فلسطین را بر سر گذاشتند و با آن عکس گرفتند و در کنار آن ها هواداران مستقر در ورزشگاه هم ترانه هایی را در حمایت از فلسطین خواندند.
وی افزود: این اقدامات باعث شد شرکت کنندگان از دیگر مناطق جهان هم که در جریان درگیری اسرائیل و فلسطین نبوده اند و از پرونده آگاهی کافی ندارند، چیزهای زیادی را یاد بگیرند. برخی از هواداران حتی اکنون به مدافع آرمان فلسطین تبدیل شده اند. از اینرو تعداد طرفدارانی که پرچم فلسطین را در دست یا بر دوش دارند هر روز بیشتر و بیشتر می شود و در مراکز خرید، مصاحبه های تلویزیونی، و بسیاری از مناطق تجمع هواداران در داخل و اطراف دوحه حضور دارند.
تحلیلگر این اتاق فکر آمریکایی اعتقاد دارد: یکی از نتایج ماندگار جام جهانی در قطر این بوده است که هواداران فوتبالی که تا به حال نسبت به مسائل مربوط به درگیری اسرائیل و فلسطین اطلاعی نداشتند یا به آن علاقه ای نشان نمی دادند، اکنون حداقل به آن توجه می کنند یا اینکه نسبت به اتفاقات در منطقه سوریه و شام و فلسطین حساس شده اند.
این کارشناس تصریح کرد تحولات اینچنینی ممکن است موجب شود که در آینده جهان شاهد اهتزاز پرچم های فلسطینی بیشتری در مسابقات بین المللی باشد زیرا تماشاچیان جام جهانی همچنان با برافراشتن پرچمی که در قطر به آن ها هدیه داده می شود، موضوع فلسطین را یادآوری می کنند و مفسران نیز مجبور خواهند شد این تغییر رفتار هواداران را تائید کنند.
قطر ۲۰۲۲، نشانه ای از زوال ارزش غرب
«سارا زعیمی» معاون ارتباطات مرکز رفیق حریری و برنامه های خاورمیانه نیز اعتقاد دارد که موفقیت های مراکش در جام جهانی قطر نشان‌دهنده نظم نوین جهانی در گستره ای فراتر از فوتبال است.
طبق تحلیل، این امری اثبات شده است که فوتبال خیلی بیشتر از یک ورزش ساده می باشد؛ یک ابزار دیپلماتیک قدرتمند، راهی برای برندسازی ملی و یک دستگاه قدرتمند برای قدرت نمادین و ابزاری برای درک میدان های سیاسی و اجتماعی (بنا بر نظر پیر بوردیو جامعه شناس فرانسوی) است.
در حالی که در ابتدای مسابقات حتی شانس ۰.۰۱ درصدی برای قهرمانی مراکش در جام جهانی ۲۰۲۲ میلادی مطرح نمی‌شد، اکنون این کشور به مسابقات نیمه نهایی راه پیدا کرده و غول های فوتبال جهان مانند پرتغال، اسپانیا و بلژیک را حذف کرد. شیرهای اطلس یک سرمایه نمادین غیرقابل انکاری را به اعتبار منطقه ای و بین المللی خود افزوده اند.
مراکش با پیروزی های خود به اولین کشور عربی و آفریقایی تبدیل شد که به نیمه نهایی جام جهانی راه پیدا کرده است؛ اکنون می توان این موفقیت را بهروزی نمادین خاورمیانه و کشورهای آفریقایی پس از شکست ها و فریب های پرشمار غرب در دوران مدرن و همچنین اقدامی برای انتقام استعاری از استعمارگران غربی تلقی کرد.
طبق این تحلیل، اگرچه تیم مراکش به شدت به بازیکنان خارجی خود متکی است و از ۲۶ عضو تیم چهارده نفر در خارج از کشور متولد شده‌اند - بیشتر در کشورهای اروپایی مانند فرانسه، هلند یا اسپانیا – اما آن ها ترجیح دادند با پرچم کشور مبدا خود بازی کنند. این پدیده را می توان به عنوان شکست در پروژه همگرایی اروپایی و جذب مهاجران از کشورهای شمال آفریقا تعبیر کرد.
واقعیت این است که فوتبالیست های خارق‌العاده مراکشی نتوانستند خود را با شرایط کشورهای میزبان سازگار کنند و به همین دلیل با کشور مسلمان و مادری خود کار را ادامه دادند. این بازیکنان پس از هر برد دعا و سجده می کردند و پرچم فلسطین را به اهتزاز در می آورند. البته رقابت هایی در سطح بالا، بدون الکل و در یک سرزمین عربی، از جمله مسائلی بودند که برای تماشاگران از سراسر جهان مناظر عجیب و بدیعی را به همراه داشتند.
تحلیلگر آمریکایی در پایان تاکید دارد: این عناصر نمادین حکایت از یک نظم جهانی در حال تغییر دارد که در آن سیستم های ارزشی غرب محور دیگر غالب نیستند و فرهنگ متنوع‌تری در حال خودنمایی است.
در یک مقایسه می توان ادعا کرد شاید اینکه تیم های اروپایی مانند ایتالیا و آلمان زود حذف شدند، بازتابی نمادین از مشکلات کشورهایشان باشند. حال این سوال مطرح می شود که آیا فرانسه می تواند کشور بعدی باشد؟
نظر شما