شبکه‌های اجتماعی، ۲۰۲۲ را چگونه نقش‌زده و پیش بردند؟

نخستین جنگ جهانی سایبری
همزمان با آغاز حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰) نخستین جنگ رسانه‌ای تمام عیاری نیز در پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی به راه افتاد. رسانه‌های اجتماعی شیوه گزارش جنگ در اوکراین و حتی دیده‌شدن آن را در سراسر جهان تغییر داده‌اند.
دولت و ارتش اوکراین نیز از پلتفرم‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری برای برجسته‌کردن موفقیت‌های خود و مهمتر از آن شکست‌های روسیه استفاده کرده‌اند. هر دو طرف از رسانه‌های اجتماعی برای حمایت و به اشتراک‌گذاری اطلاعات نادرست بهره برده‌اند.

همزمان با آغاز حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰) نخستین جنگ رسانه‌ای تمام عیاری نیز در پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی به راه افتادبسیاری از اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی نیز در صفحات مجازی خود نسبت به این اتفاق واکنش دادند. اینفلوئنسرهای رسانه‌های اجتماعی بیشتر به دلیل پوچی‌شان مورد انتقاد قرار می‌گیرند، اما با حرکت ارتش روسیه در سراسر اوکراین برخی از بزرگترین اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی روسیه به چراغ‌های مقاومت تبدیل شده‌اند. بسیاری در مورد ناراحتی‌شان از سرعت و بی‌رحمی رئیس‌جمهوری روسیه که کشورش را به سمت جنگ سوق می‌دهد صحبت می‌کردند. در همین حال اینفلوئنسرهای اوکراینی نیز در برابر خطرهای حمله ارتش در حال پیشروی، شجاعانه مقابله می‌کردند تا مطمئن شوند وحشت جنگ در سرزمین اصلی اروپا را ثبت می‌کنند.

پس از شروع جنگ تاکنون، برخی از بزرگترین شخصیت‌های روسیه در حوزه دیجیتال علیه جنگ صحبت کرده‌اند که تعدادی از آنها در ادامه ارائه می‌شود:

۱. دختر «دمیتری پسکوف» دبیر مطبوعاتی «ولادمیر پوتین» پیامی با عنوان «نه به جنگ» در استوری اینستاگرام خود منتشر کرد که به سرعت آن را حذف کرد.
۲. «سوتلانا تاکوری» طراح مد، از محل برگزاری هفته مد میلان بیرون آمد و عکسی با پرچم اوکراین و پیام «Нет войне!»، «نه به جنگ!» منتشر کرد.

۳. اینفلوئنسر «لووا اولالا» پرچم روسیه و اوکراین را روی هرگونه خود نقاشی کرده بود و روی آن نوشته بود:«حرفی برای گفتن ندارم».
۴. «ایلیا وارلاموف»روزنامه‌نگار مستقل روسی، عکس‌ها و فیلم‌هایی را به طور منظم منتشر کرد و در این پیام‌ها خواستار توقف خشونت در اوکراین شد.

هشتگ‌های #ukrainewar، #ukraine، #stopwar، #standwithukraine از مهم‌ترین هشتگ‌های کار شده در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین بود. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی تحت تاثیر پست‌های افراد تاثیرگذار در این پلتفرم‌ها و ویدئوهایی که در حمایت از اوکراین پلتفرم‌های مختلف منتشر شد، پرچم اوکراین را کنار نام کاربری خود قرار دادند. اینستاگرام نیز برچسب‌های مختلف با رنگ پرچم اوکراین را در حمایت از این کشور در جنگ به اکانت خود اضافه کرد.

بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی تحت تاثیر پست‌های افراد تاثیرگذار در این پلتفرم‌ها و ویدئوهایی که در حمایت از اوکراین پلتفرم‌های مختلف منتشر شد، پرچم اوکراین را کنار نام کاربری خود قرار دادندپایان یک ملکه به روایت شبکه‌های اجتماعی
مرگ«ملکه الیزابت» در ۸ سپتامبر(۱۷ شهریور ۱۴۰۱) دومین اتفاق مهم این سال بود که شبکه‌های اجتماعی را درگیر کرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌ #queenelizabeth به مرگ ملکه انگلیس واکنش دادند.

در حالی که برخی برای مرگ ملکه الیزابت عزادار بودند، برخی دیگر می‌گفتند سلطنت او به میلیون‌ها انسان و فرهنگ چندین نسل آسیب رساند زیرا او به عنوان رئیس دولت مستعمرات که بخشی از امپراتوری بریتانیا بودند، خدمت می‌کرد.

برخی از کاربران نیز به هزینه برگزاری مراسم سوگواری ملکه در اوضاع بحران اقتصادی انگلیس انتقاد کردند. یکی از کاربران در توئیتر نوشت: «اکنون ملکه مرده است، فقط می‌خواهم به همه شما یادآوری کنم که مراسم تشییع جنازه او همچنین تاجگذاری چارلز چقدر هزینه دارد و سپس بحران اجتماعی و اقتصادی فعلی که مردم را در این کشور می‌کشد یادآوری کنم.»

در تیک‌تاک پس از مرگ ملکه بسیاری از کاربران ویدئوهایی در انتقاد از تاریخ استعماری سلطنت و همچنین میم‌ها و ویدئوهایی با مضمون شادی از مرگ ملکه منتشر کردند. اما حساب کاربری برخی از کاربران توئیتر که در مورد گذشته نژادپرستانه سلطنت صحبت کردند، مسدود شد و یا بازجویی شدند.
همچنین هشتگ‌های #Charles، #Royal Family و #London Bridge از دیگر مواردی بود که بعد از مرگ ملکه در شبکه‌های اجتماعی ترند شد.

هشتگی که رمز ناآرامی‌ها شد
فوت ناگهانی «مهسا امینی» در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ (۲۵ شهریور ۱۴۰۱) از مهم‌ترین رخدادهای ۲۰۲۲ بود که رسانه‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داد. فوت ناگهانی «مهسا امینی» در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ (۲۵ شهریور ۱۴۰۱) از مهم‌ترین رخدادهای ۲۰۲۲ بود که رسانه‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار دادهشتگ‌های #مهسا_امینی و #Mahsa_amini به سرعت در شبکه‌های اجتماعی ترند شد.
در مدت زمان کوتاهی حساب‌های کاربری جدید به ویژه در توئیتر ساخته شد که فقط در حمایت از این هشتگ فعالیت می‌کردند. با حمایت افراد تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی و چهره‌های مختلف رسانه‌ای و ورزشی داخلی و خارجی در نقش اپوزیسیون، انتقادها به مرگ این دختر جوان به اعتراض‌ها و ناآرامی‌های خیابانی کشیده شد. برخی از سلبریتی‌ها در صفحات مجازی خود با انتشار محتوای تحریک‌آمیز با این هشتگ‌ها، آتش ناآرامی‌ها را تندتر کردند.

حوادث ناشی از فوت مهسا امینی و بازتاب آن در شبکه‌های اجتماعی باعث شد برخی از چهره‌های تاثیرگذار غیرایرانی نیز در صفحات مجازی خود واکنش‌هایی به این اتفاقات داشته باشند.

«بلا حدید» مدل معروف آمریکایی با انتشار پستی با عکس مرحومه مهسا امینی در صفحه اینستاگرامش، به اعتراض‌ها در ایران واکنش نشان داد. «آنجلینا جولی» بازیگر هالیوود نیز در صفحه اینستاگرامش با انتشار پستی با عکسی از معترضان از ناآرامی‌ها در ایران حمایت کرد. هشتگ‌ #مهسا_امینی رکورددار تعداد هشتگ ترند شده در شبکه‌های اجتماعی شد.
 

جام‌جهانی و روایت‌های مجازی
جام جهانی ۲۰۲۲ قطر سکانس پایانی رخدادهای مهم این سال بود که شبکه‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داد. برای اولین بار این رویداد مهم در یک کشور مسلمان برگزار می‌شد و محدودیت‌ها و قوانین سخت‌ قطری‌ها از موضوع‌هایی بود که توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی را به خود جلب کرد.
مجوز ندادن به فرود هواپیمای حامل اعضای تیم ملی فوتبال آلمان در فرودگاه دوحه به دلیل استفاده از تصاویر همجنس‌گرایی روی بدنه هواپیما، واکنش کاربران را در پی داشت.
 

ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی از برخورد تماشاچیان فوتبال کشورهای مختلف با خبرنگاران رژیم صهیونیستی حاضر در قطر، سبب شد آنها در صفحات مجازی خود به این رفتارها واکنش نشان دهند.

«راز شاخنیک» خبرنگار یکی از شبکه‌های تلویزیون رژیم صهیونیستی که برای پوشش رقابت‌های جام جهانی فوتبال به قطر سفر کرده بود در برخورد با تماشاگران عرب و مسلمان حاضر در رقابت‌ها مجبور شد با انکار تابعیت اسرائیلی‌اش، خود را خبرنگار اکوادوری معرفی کند. او در صفحه توئیترش در واکنش به این برخوردها نوشت:«پس از اقامتی ۱۰ روزه در دوحه نمی‌توانم آنچه را که در اینجا سپری کرده‌ام با شما بازگو کنم. ما احساس نفرت می‌کنیم، ما خُرد و تحقیر شده‌ایم.»

پوشیدن عبا توسط «لیونل مسی» در مراسم اهدا جام نیز واکنشی زیادی در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی داشت. یکی از کاربران توئیتر در توضیح علت انجام این حرکت از سوی مقام‌های قطر، نوشت: «از نظر فرهنگی پوشاندن عبا به کسی، یک عمل ادبی و قدردانی بالا در قطر است. بنابراین مسی از سوی امیر قطر که عبا را به او پوشانده بود، بسیار مورد احترام قرار گرفته است. رسانه‌های ناآگاه غربی به جای ناله‌کردن، طبق معمول باید فرهنگ‌ها را یاد بگیرند!»
 

سال ۲۰۲۲ با همه رخدادهای ریز و درشتش به پایان رسید اما نقش شبکه‌های اجتماعی در اتفاقات مهم این سال را که نقطه عطفی برای اهمیت جایگاه این رسانه‌های نوپا اما تاثیرگذار در هدایت افکار عمومی داشته است،نمی‌توان نادیده گرفت.