به گزارش ایرنا، مهاجرت پرندگان از عرض‌های شمالی کره زمین شامل مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی، همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی در این مناطق به تالاب‌های گلستان از اواخر شهریورماه آغاز می‌شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه هوا در تالاب‌های استان می‌مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می‌کنند.
از جمله این پرندگان انواع مرغابی‌ها، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیک‌ها، غاز، فلامینگو، باکلان و عقاب دریایی دم سفید هستند که نیمی از سال را در زیستگاه‌های آبی گلستان ساکن می‌شوند که به دلیل تغییرات شرایط آب و هوایی، کاهش بارندگی‌ها و در نتیجه کم آبی و خشکی تالاب‌ها و ذخایر آبی استان جمعیت آنها هر ساله رو به کاهش است.
۲۳ زیستگاه مهم از مجموعه تالاب‌های آلماگل، آلاگل، آجی‌گل، اینچه، دانشمند، بی‌بی‌شیروان، تالاب ساحلی گمیشان و خلیج گرگان برای زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی در گلستان وجود دارد که در صورت مساعد بودن شرایط و مناسب بودن حجم آب پذیرای صدها هزار قطعه پرنده مهاجر هستند.
روزگاری نه چندان دور تا قبل از خشکسالی‌های چند سال اخیر تماشای دسته دسته از پرندگان مهاجر در آسمان و در آب‌ها و لانه‌سازی و تولید مثل آنها در نیزارها و لابه لای درختچه‌های گز و شنیدن صدای آنها یکی از جذابیت‌های اصلی تالاب‌های گلستان برای جذب گردشگر محسوب می‌شد اما امسال با بارش‌های ناچیز و کاهش چشمگیر حجم آب‌های سطحی، جمعیت پرندگان مهاجر کاهش یافته و بخشی از آنها برای پیدا کردن منابع آبی مسیر پروازی خود را به دیگر نقاط ایران ادامه دادند.
حداقل حجم آب تالاب‌های بین المللی گنبدکاووس با عمق ۲ تا چهار متر و در شرایط عادی و بارش‌های مناسب بین ۸۰ تا ۸۵ میلیون مترمکعب است اما به سبب کم بارشی و خشکسالی چند سال اخیر با بحران کم‌آبی مواجه شدند و شرایط کنونی آنها بحرانی است.
به گفته رییس اداره محیط زیست گنبدکاووس، در صورت تغییر مسیر و عدم حضور پرندگان مهاجر در سه تالاب بین المللی این شهرستان، احتمال خارج شدن آنها از لیست کنوانسیون رامسر وجود دارد ضمن اینکه با خشک شدن این سه پهنه آبی جوامع محلی دچار آسیب شده و مهاجرت خواهند کرد.
احمد احمدی بیان کرد: علاوه بر کاهش بارش‌های سالانه و استمرار خشکسالی، دما و تبخیر بالا در مناطق شمالی گنبدکاووس، سدسازی در مناطق بالادست رودخانه اترک به عنوان مهمترین منبع تامین آب سه تالاب بین‌المللی و تخصیص ناکافی حق‌آبه تالاب‌ها و برداشت آب برای آبزی‌پروری و کشاورزی از مهمترین دلایل کم آبی و خشک شدن سه تالاب بین‌المللی گنبدکاووس است.
تالاب آلاگل با ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار، تالاب آجی‌گل با ۳۲۰ هکتار و تالاب آلماگل با مساحت ۲۰۷ هکتار در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان در فاصله کمی نسبت به هم در بخش داشلی برون گنبدکاووس واقع شدند.
تالاب‌های گلستان جلوه و زیبایی گذشته را ندارند
تالاب‌ها بسترهای آبی ارزشمندی هستند که علاوه بر تامین امنیت مواد غذایی موردنیاز بشر و سایر موجودات از جمله پرندگان، نقش زیادی در ذخیره کربن مازاد اتمسفر ایفا می‌کنند و در جهان مجموع تالاب‌ها در ۴۲ تیپ طبقه بندی شده که از این تعداد ۴۱ نوع آن در سرزمین ایران وجود دارد.
۱۴۱ تالاب دارای ارزش اکولوژیکی با وسعت بیش از ۳ میلیون هکتار در ایران شناسایی شده که از این تعداد ۲۵ تالاب با بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مساحت دارای ارزش جهانی و چهار سایت نیز ذخیره‌گاه زیستکره است.
به اعتقاد کارشناسان بعد از آب آشامیدنی مهمترین اولویت تامین حق آبه تالاب‌هاست اما با توجه به مشکلات کشاورزان برای کشت محصولات در زمان خشکسالی مسوولان تمرکز خود را بعد از آب آشامیدنی، تامین حق‌آبه این حوزه و در نهایت سایر حوزه‌ها از جمله تالاب‌ها قرار می‌دهند که باعث آسیب به این ذخیره‌گاه‌ها خواهد شد.
تالاب‌های استان گلستان به دلیل داشتن رژیم آب سیلابی متاثر از خشکسالی هستند و بخش عظیمی از منبع غذایی خود را بخاطر کم شدن آب و خشکی از دست داده و دیگر آن جلوه و زیبایی گذشته را ندارند.
مشاهدات این روزهای خبرنگار ایرنا از زیستگاه‌های آبی شاخص گلستان به ویژه تالاب‌های بین المللی «آلماگل، آلاگل، آجی‌گل» و تالاب گمیشان نشان از نبود آب کافی برای حضور پرندگان مهاجر دارد و رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان هم با تایید این موضوع گفت: تالاب آلاگل کاملا خشک شده و تالاب‌های آلماگل و آجی‌گل آب خیلی کمی دارند و شرایط تالاب گمیشان هم برای پذیرایی از پرندگان خوب نیست.
کاهش یک سومی جمعیت پرندگان مهاجر در گلستان
محمود شکیبا اظهارداشت: هر ساله همزمان با سراسر جهان در کشورهای عضو کنوانسیون رامسر و سایر معاهده‌های بین المللی مرتبط، کار سرشماری پرندگان مهاجر از ۱۱ دی ماه (اول ژانویه) به مدت یک ماه انجام می‌شود و امسال هم این برنامه مطابق سال‌های قبل در دستورکار قرار گرفت.
وی افزود: مشاهدات یک هفته اخیر کارشناسان تیم سرشماری از منابع آبی گلستان حاکی از آن است که جمعیت پرندگان مهاجر حاضر در استان در مقایسه با سال گذشته به یک سوم کاهش یافته که مهمترین عامل آن به کم آبی و خشک شدن این ذخایر بر می‌گردد.
رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان ادامه داد: سال گذشته ۱۶۵ هزار قطعه پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی در استان سرشماری شدند که مقایسه با ۳۰۲ هزار قطعه سال ۱۳۹۹، حدود ۵۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد که طبق بررسی‌های صورت گرفته مهمترین علت آن، بالا بودن دمای هوا در مناطق سردسیر شمالی و کاهش سطح منابع آبی استان بود.
شکیبا گفت: در نتیجه تداوم روند خشکسالی و تغییر شرایط جوی، روند کاهشی جمعیت پرندگان مهاجر زمستان گذران در زیستگاه‌های آبی گلستان با سرعت بیشتری ادامه خواهد داشت و احتمال دارد تا چند سال آینده دیگر پرندگان رغببتی برای فرود در این استان نداشته باشند.
از مجموع ۳۰۴ گونه پرنده که در گلستان شناسایی شده است ۱۰۷ گونه بومی استان، ۹۷ گونه زمستان گذران، ۸۱ گونه برای تولید مثل و ۱۹ گونه به طور اتفاقی دیده شدند.
گلستان با مساحتی در حدود ۲ میلیون و ۱۹۲ هزار و ۱۳۰ هکتار از شمال با ترکمنستان، از شرق با خراسان شمالی، از غرب با مازندران و جنوب با سمنان همسایه است.
این استان مرزی دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب معتدل تا نیمه خشک و گرم است و منابع طبیعی متنوعی شامل کوهستان های مرتفع، دشت هموار، مناطق پست، شوره زار و دریا دارد.
میزبانی سه تالاب بین‌المللی گنبدکاووس از پرندگان مهاجر شاید وقتی دیگر
گلستان بهشت پرنده‌نگری؛ جایی برای تماشای حواصیل‌ها و پلیکان‌ها
نظر شما