چه کسانی از خلاء رییس جمهور لبنان سود می برند؟

به گزارش دفتر منطقه ای ایرنا در دمشق، تداوم خلاء در نبود رییس جمهوری در لبنان که با پایان دوره ریاست جمهوری "میشل عون" از نهم آبانماه سال جاری آغاز شده در سایه پافشاری برخی احزاب و جریان های سیاسی این کشور بر مواضع و نامزدهای خود، پرونده انتخاب رئیس جمهوری جدید لبنان را وارد پیچ و خم سختی کرده که تلاش ها برای عبور از آن نیاز به توافق یا تغییری در موازنه قوای داخلی دارد.

به رغم پیروزی کسب شده از سوی لبنان در ترسیم مرزهای آبی میان این کشور با رژیم صهیونیستی در دوران "میشل عون" که در پنجم آبانماه همین سال روی داد، کشور لبنان نتوانسته از ذخایر نفتی و گازی قانا به دلیل خلاء قدرت و اختلاف برخی جریان ها سیاسی این کشور در تعیین رییس جمهور استفاده کند، از این رو "نبیه بری" رئیس پارلمان لبنان برای نخستین بار در سال جدید میلادی خواهان برگزاری جلسه انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان شده تا شاید این پیچ بوجود آمده زودتر حل شود و مردم این کشور بتوانند روزهای خوبی را با روی کار آمدن رییس جمهوری ملی و مردمی تجربه کنند.

رئیس پارلمان لبنان در اظهاراتی دعوت به برگزاری جلسه پارلمان این کشور برای انتخاب رئیس جمهور در ساعت ۱۱ صبح فردا (پنجشنبه) کرده تا شاید نمایندگان پارلمان ۱۲۸ نفره این کشور با رویکردی متفاوت از قبل بر سر رییس جمهوری واحد به توافق برسند.

هرچند در روزها و ماههای اخیر برخی رسانه های لبنانی از اجمال احتمالی بر سر "سلیمان فرنجیه" و یا "ژوزف عون" فرمانده ارتش لبنان برای ریاست جمهوری این کشور سخن گفته اند، اما "جبران باسیل" رئیس جریان آزاد ملی لبنان بر رد نامزدی این دو گزینه تاکید کرده و گفته که به زودی نامزد مورد نظر خود را معرفی می‌کند.

باسیل با اعلام اینکه نامزد مورد نظر جریان آزاد ملی لبنان فردی جز "سلیمان فرنجیه" رئیس جریان المرده و "ژوزف عون" فرمانده ارتش لبنان است، مدعی شده، «از نخستین دیداری که با سلیمان فرنجیه در حضور سید «حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله داشتیم موضع من کاملا مشخص بود و آن را به حزب‌الله اطلاع دادم و این حزب نیز موافقت کرد».

رئیس جریان آزاد ملی لبنان افزوده، «نامزدی سلیمان فرنجیه با پروژه اصلاحاتی که کشور به آن نیاز دارد، تناسبی ندارد. من قبلا گفته‌ام و اکنون نیز تکرار می‌کنم، بگذارید بحث را فراتر از نام‌ها و جزئیات مربوطه در این زمینه گسترش دهیم. ما اکنون کشوری بحران‌زده داریم و بحران اقتصادی آن بسیار بزرگ است. شخص رئیس جمهور علی‌رغم اهمیت و جایگاهی که دارد، اما به تنهایی قادر به حل بحران‌ها نیست».

وی تصریح کرده، ما طرحی تهیه کرده و اولویت‌های رئیس جمهور آینده را در این طرح ارائه داده‌ایم و این همان پروژه‌ای است که کشور را نجات می‌دهد. این پروژه از رئیس جمهور آغاز شده و با نخست‌وزیر و دولت کامل می‌گردد. اینجا یک اقدام داخلی و یک اقدام خارجی وجود دارد و ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که برای نجات از بحران مالی و اقتصادی و سیاسی به کمک خارجی‌ها نیاز داریم؛ اما در نهایت موازنه‌های داخلی منجر به انتخاب رئیس جمهور خواهد شد.

باسیل همچنین گفته که، طرف‌های خارجی شرایطی را برای رسیدگی به بحران لبنان فراهم می‌کنند، اما تصمیم‌گیرنده نیستند؛ در نهایت این خود ما هستیم که باید در داخل کشور به توافق برسیم و نیاز به یک پروژه اصلاحی داریم که باید در پارلمان و شورای وزیران بر سر آن توافق کنیم. زمانی که این توافق حاصل گردد، رئیس جمهور آینده فرصتی برای موفقیت خواهد داشت، اما در غیر این صورت، شکست‌ها تکرار می‌شود.

وی درباره فرمانده ارتش لبنان و نامزدی او برای ریاست‌جمهوری این کشور نیز گفته، از نظر من ژوزف عون هم فرد مناسبی برای ریاست‌جمهوری لبنان نیست و با نیازهای کشور در مرحله کنونی تناسب ندارد؛ به همین دلیل من نامزدی او را رد می‌کنم و سوالم این است که اصلا پروژه فرمانده ارتش چیست؟ ما او را در امور نظامی می‌شناسیم، اما شناختی از وی در زمینه اقتصاد و سیاست نداریم.

نظر حزب الله درباره انتخاب رییس جمهور لبنان

حزب الله قبل قبل از پایان دوره ریاست جمهوری "میشل عون" تاکنون همواره به دنبال اجماع درباره انتخاب رییس جمهور لبنان بوده و در این روند تمام تلاش خود را انجام داده، ولی به نتیجه نرسیده است.

شیخ "علی دعموش" معاون رئیس شورای اجرایی حزب‌الله با اشاره به اینکه طرف‌های خارجی به دنبال پیچیده‌تر کردن اوضاع لبنان هستند تاکید کرده که همه لبنانی‌ها برای خروج کشور از بحران باید با یکدیگر همکاری کنند.

وی طی سخنانی در خطبه‌های نماز جمعه اعلام کرده که، آرزوی لبنانی‌ها در آستانه سال جدید داشتن یک دولت واقعی و رئیس جمهوری است که با همه برای نجات کشور همکاری کند.

شیخ دعموش تصریح کرده که، لبنان نیاز به همکاری واقعی بین همه لبنانی‌ها برای خروج از بحران‌ها دارد و نباید برای حل مشکلاتی که کشور از آن رنج می‌برد، روی خارجی‌هایی حساب باز کنیم که هیچ راه حلی برای نجات لبنان ندارند؛ بلکه برخی طرف‌ها از خارج از طریق مداخله در امور داخلی کشور و تحریک لبنانی‌ها علیه یکدیگر و اختلاف‌افکنی بین آنها، راه‌حل‌ها را مسدود و بحران‌ها را تشدید می‌کنند.

وی تصریح کرده که، موانع موجود در مسیر انتخاب رئیس جمهور، نبود راهکارهای لازم برای حل بحران‌ها و هرج و مرج و صدور بخشنامه‌های نسنجیده توسط بانک مرکزی است که وخامت اوضاع اقتصادی و مالی و اجتماعی را در لبنان تشدید می‌کند.

این مقام حزب‌الله تاکید کرده که، برخی طرف‌های لبنانی با اصرار بر تحمیل نامزد مورد نظر خود برای ریاست‌جمهوری آینده و رد گفت وگو و توافق، مانع انتخاب یک گزینه شایسته می‌شوند و وقت را تلف می‌کنند. اکنون زمان آن رسیده که این طرف‌ها به شکست خود اعتراف کرده و از تکبر و لجاجت دست بردارند.

به گفته وی، حزب‌الله از ابتدا خواستار اجماع داخلی و عدم شرط‌بندی روی خارجی‌ها بود؛ زیرا حساب کردن روی طرف‌های خارجی منجر به هیچ راهکاری نشده و تنها امور را پیچیده‌تر می‌کند، به ویژه اینکه آمریکا هیچ عجله‌ای برای حل بحران‌های لبنان ندارد و روی خستگی لبنانی‌ها حساب باز کرده تا دیکته‌های خود را به آنها تحمیل کند و رئیس جمهوری در لبنان روی کار بیاورد که منافع واشنگتن را تامین می‌کند.

آیا رییس جمهور لبنان به زودی انتخاب می شود؟

برخی منابع لبنانی اعلام کرده اند که، پیرو اتفاقاتی که طی دو هفته گذشته در رابطه با پرونده سیاسی لبنان رخ داده نشان می‌دهد که با آغاز سال جدید نیز باید منتظر سیگنال‌های منفی بیشتر در این پرونده و عدم وجود هیچ چشم‌اندازی برای خروج از خلأ ریاست‌جمهوری باشیم.

منابع پارلمانی لبنان در سطح تحرکات خارجی در پرونده ریاست‌جمهوری این کشور اعلام کردند، طبق سیگنال‌های موجود دست کم روی تحولات ماه‌های آینده برای حل بحران سیاسی لبنان نمی‌توان حساب کرد. برخلاف تبلیغاتی که طی چند هفته گذشته وجود داشت، اما طرف‌های خارجی پرونده لبنان را در اولویت دستور کار سال جدید قرار نداده‌اند و حتی فرانسه نیز شرایط لازم را برای رسیدگی به بحران لبنان ندارد.

درحالی که برخی متحدان آمریکا چشم به حمایت‌های این کشور در پرونده سیاسی بیروت دوخته‌اند، اطلاعات نشان می‌دهد که محور وابسته به ایالات متحده در حال استفاده از یک استراتژی تازه برای طولانی کردن خلأ ریاست‌جمهوری لبنان است.

در شرایطی که احزاب و گروه های لبنانی‌ با پایان سال ۲۰۲۲ و آغاز سال جدید میلادی هنوز هیچ اقدام داخلی برای پیشرفت پرونده ریاست‌جمهوری انجام نداده‌اند و این پرونده در وضعیت عقب‌گرد قرار دارد، سیگنال‌ها و شواهد موجود نشان می‌دهد که بازیگران خارجی که برخی مقامات لبنانی برای حل بحران سیاسی روی آنها حساب باز کرده بودند نیز توجهی به پرونده این کشور ندارند.

بر اساس اطلاعات موجود مشکل لبنان هنوز در همان نقطه اول است؛ زیرا هر طرف خارجی منافع خاص خود را دارد که به دنبال تامین آنها در لبنان است. به عنوان مثال آمریکا در تلاش برای محافظت از امنیت و منافع رژیم صهیونیستی در مرزهای لبنان است و فرانسوی‌ها نیز منافعی دارند که برای تامین آن روی نجیب میقاتی، نخست‌وزیر مکلف به تشکیل دولت لبنان حساب باز کرده‌اند و این امر در سخنان اخیر "امانوئل ماکرون" رئیس جمهوری فرانسه که به لبنانی‌ها برای حل اختلافات داخلی خود اولتیماتوم داده بود، مشهود است.

اولین مورد در این زمینه مربوط به موضع فرانسه است که بیشترین فعالیت را درباره پرونده لبنان انجام می‌دهد. اما اقدامات فرانسوی‌ها تاکنون منجر به ابتکار عمل خاصی نشده و این اقدامات صرفا محدود به تاکید بر لزوم تفاهم بین احزاب لبنانی جهت انتخاب رئیس جمهور بوده و همچنین هیچ نامزدی نیز معرفی نکرده‌اند. ماکرون نیز مستقیما به موضع خود در قبال پرونده سیاسی لبنان اشاره و تاکید کرده که خود لبنانی‌ها باید راهی برای حل بحران سیاسی این کشور پیدا کنند.

عربستان سعودی به عنوان دیگر بازیگر خارجی عرصه سیاسی لبنان که عمدتا طی دوره اخیر مواضع مبهم و ضد و نقیضی در قبال پرونده این کشور اتخاذ کرده نیز تاکید دارد که نمی‌خواهد هیچگونه نقش مستقیمی در مسئله انتخاب رئیس جمهور لبنان داشته باشد و این موضوعی است که احزاب لبنانی باید درباره آن تصمیم بگیرند. در واقع عربستان همچنان در پرونده لبنان به برنامه‌ای پایبند است که با سیاست و منافع خودش سازگاری داشته باشد و هیچ قصدی برای پیشبرد توافق با طرف‌های مربوطه در این زمینه از خود نشان نداده است.

حتی اجلاس "بغداد ۲" که اواخر ۲۰۲۲ در اردن برگزار شد و بازیگران خارجی عرصه لبنان از جمله فرانسه و عربستان نیز در آن حضور داشتند کمکی به پیشرفت پرونده سیاسی لبنان نکرد و طرف‌های مذکور حتی یک بیانیه برای حمایت از این کشور صادر نکردند.

اما آمریکا کلیشه‌ای ترین طرف موثر خارجی بر پرونده سیاسی لبنان است که ظاهرا مدعی شده قصد مداخله در این زمینه و به ویژه مسئله انتخاب رئیس جمهور در این کشور را ندارد و خود لبنانی‌ها باید راهی برای خروج از بن‌بست پیدا کنند، اما شواهد نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها از خلال سفارت خود در بیروت روی تداوم خلأ سیاسی لبنان برای تحقق اهدافشان در این کشور و به ویژه علیه حزب‌الله حساب باز کرده‌اند.

در این بین عربستان سعودی و ایالات متحده که نمی‌توانند خود را دور از عرصه سیاسی لبنان ببینند تصمیم گرفته‌اند به جای مداخله و نقش‌آفرینی مستقیم، به استراتژی "زمین سوخته" روی آورده و روی طولانی شدن زمان خلأ سیاسی لبنان حساب باز کنند؛ به طوری که این کشور چندین سال در وضعیت بن‌بست سیاسی باقی مانده و در این مدت ماشین رسانه‌ای محور سعودی-آمریکایی علیه حزب‌الله روشن شده و این جنبش را مسئول خلأ سیاسی و فروپاشی کشور معرفی کنند.

بنابراین امروز آمریکا و متحدانش به دنبال انتخاب رئیس جمهور در لبنان نیستند، حتی حمایت آنها از «ژوزف عون» فرمانده ارتش نیز جدی نبوده و صرفا قصد دارند "جبران باسیل" رئیس جریان آزاد ملی که با نامزدی ژوزف عون مخالف است را به چالش بکشند. محور آمریکایی همچنین در عین حال که هیچ گزینه جدی برای ریاست‌جمهوری لبنان معرفی نکرده تاکید دارد که هیچ یک از نامزدهای مورد حمایت حزب‌الله نباید انتخاب شوند.

در واقع آمریکایی‌ها مانوری برای پرونده ریاست‌جمهوری لبنان به راه انداخته‌اند که در آن ترجیح می‌دهند دوره خلأ سیاسی این کشور طولانی‌تر شود، اما اگر چنین اتفاقی نیفتاد دست کم رئیس جمهوری در لبنان روی کار بیاید که تابع سیاست‌های واشنگتن باشد. بر این اساس آمریکا و متحدان آن تلاش دارند در برابر افکار عمومی لبنان به شکلی وانمود کنند که انگار در تلاش برای خارج کردن این کشور از بن‌بست سیاسی و انتخاب رئیس جمهور هستند، اما در حقیقت هدف دیگری را دنبال می‌کنند.

بنابراین با استناد به فضای سیاسی لبنان و اطلاعاتی که رسانه‌های این کشور منتشر می‌کنند پیش‌بینی می‌شود دست کم تا چند ماه آینده اوضاع لبنان به ویژه در زمینه مسئله انتخاب رئیس جمهور به همین منوال باقی بماند، حتی برخی نیروهای سیاسی در این کشور معتقدند ممکن است سناریو دوره قبلی که خلأ ریاست‌جمهوری از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ طول کشید، مجددا در مرحله فعلی تکرار شود و این کشور بحران زده غرق در مشکلات باقی بماند.

یکی از اشکلات اساسی جامعه سیاسی لبنان نگاه به بیرون به جای نگاه به درون است و همین مساله باعث شده تا بسیاری از مقامات و احزاب لبنانی نگاه ملی را فراموش کرده و چشم به دهان مقامات دیگر کشورها داشته باشند و این در حالی است که لبنانی ها طعم همبستگی و ایثار را در دو جنگ ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ با شکست ارتش تا به دندان مسلح رژیم صهیونیستی توسط حزب الله و همچنین موفقیت در پرونده ترسیم مرزهای دریایی که به پشتوانه مقاومت حاصل شد، چشیده اند، ولی متاسفانه برخی از احزاب و مقامات لبنانی هنوز هم با دوری از وحدت، نگاه و فکر ملی، به فکر نوشتن دیکته از روی دست بیگانگان هستند.

ولی سخن مهم این جاست که چرا مقامات لبنانی به جای استمداد از دیگران برای نقش آفرینی در امور لبنان، به گفت وگو با یکدیگر نمی پردازند و مشکل خود را در داخل کشورشان حل نمی کنند و حتما منتظر پیچیده شدن نسخه برایشان از خارج لبنان می باشند؟

حال باید منتظر بود و دید که قدرت ها و کشورهای منطقه برای مردم لبنان تصمیم خواهند گرفت و یا خود لبنانی ها خواهند توانست با انتخاب رییس جمهوری توانمند از این پیچ سخت عبور کنند.