داووس ۲۰۲۳، نمایش ضعف قدرت‌های جهان در مقابله با بحران‌ها

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، تارنمای تروث اوت (Truthout) با انتشار گزارشی درمورد اجلاس مجمع جهانی اقتصاد، نوشت: صاحبان شرکت های فراملی و نخبگان سیاسی جهان، ژانویه امسال برای برگزاری اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس سوئیس گردهم آمدند. این اجلاس در بحبوحه بحران شدید نظام سرمایه گذاری جهانی از زمان تاسیس این مجمع در نیم قرن گذشته برگزار شده است.

به نوشته این رسانه، در سالهای اولیه برگزاری این مجمع، شرکت کنندگان به هژمونی و سلطه کاپیتالیسم جهانی اطمینان داشتند اما این بار نبود قطعیت و وجود تردید درباره توانایی آنها برای مدیریت بحران ها، کنترل و احیای کاپیتالیسم و ایجاد توافق بین صفوف مختلف خود، به طور کامل به نمایش گذاشته شد.

این گزارش می افزاید: مجمع جهانی اقتصاد در اوج دوران جهانی شدن سرمایه داری، به عنوان یک مرکز برنامه ریزی برتر بین طبقه سرمایه دار فراملی و متحدان سیاسی آن عمل کرد. اما به نظر می رسد طبقه حاکم اکنون گرفتار مدیریت بحران های دائمی است. نخبگان اجلاس داووس به شدت از این موضوع آگاه هستند که کاپیتالیسم جهانی با مجموعه ای از بحران های به هم مرتبط مواجه است؛ چیزی که در گزارش سالانه ریسک های جهانی مجمع جهانی اقتصاد با عنوان «بحران چندگانه» از آن نام برده شد.

گزارش سالانه مجمع اقتصاد داووس هشدار می دهد که جهان با تورم، بحران هزینه های بالای زندگی، جنگ های تجاری، خروج سرمایه از بازارهای نوظهور، ناآرامی های اجتماعی گسترده، رویارویی ژئوپلیتیکی و شبح جنگ هسته ای مواجه است.

این عوامل «با پیشرفت‌های به نسبت جدیدی در چشم‌انداز ریسک‌های جهانی، از جمله سطوح ناپایدار بدهی ها، کاهش سرمایه‌گذاری جهانی و جهانی‌زدایی، کاهش توسعه انسانی پس از چندین دهه پیشرفت، توسعه سریع و بدون محدودیت استفاده از فناوری‌های (غیر نظامی و نظامی) و فشار فزاینده ناشی از تأثیرات تغییرات آب و هوایی» تشدید شده است.

مجمع جهانی اقتصاد که در سال ۱۹۷۱ در آستانه جهانی شدن سرمایه داری تأسیس شد، طبقه سرمایه دار فراملی و نمایندگان سیاسی آن را در دولت ها و سازمان های بین المللی گرد هم می آورد. هر ساله، گروهی از نخبگان سیاسی و شرکت های فراملیتی در داووس گرد هم می آیند تا وضعیت سرمایه داری جهانی را ارزیابی کنند، در مورد مشکلات و چالش هایی که به عنوان طبقه حاکم جهانی با آن مواجه هستند، بحث کنند و راهبردهای برنامه ریزی و سیاست هایی را برای رسیدگی به این چالش ها ارائه دهند.

طبقه سرمایه دار فراملی تحت حمایت مجمع جهانی اقتصاد، صندوق بین المللی پول، دیگر موسسات بین المللی مالی و دولت های اصلی غربی به رهبری آمریکا، روند جهانی سازی سرمایه گذاری بی رحمانه را از دهه ۱۹۸۰ به پیش برده است؛ فرایندی که به ناامنی و بی ثباتی جوامع بیشماری منجر شده است.

این روند جهانی شدن منجر به تمرکز بی سابقه ثروت جهانی در دست طبقه سرمایه دار فراملی شده است. در سال ۲۰۱۸، تنها ۱۷ شرکت مالی جهانی در مجموع ۴۱.۱ تریلیون دلار را مدیریت کردند که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی کل کره زمین را تشکیل می داد.

در عین حال، جهانی‌شدن، نابرابری‌های بی‌سابقه‌ای را پدید آورده و باعث درگیری‌های اجتماعی و سیاسی در سراسر جهان شده است. افزایش نابرابری، فقر و ناامنی برای طبقات کارگر و مردم دولت‌ها را وارد بحران مشروعیت، بی‌ثباتی نظام‌های سیاسی ملی و به خطر انداختن کنترل نخبگان کرده است.

به نوشته این رسانه، فقط چند روز قبل از افتتاح نشست داووس، بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گزارش داد که بیش از ۴۰۰ تظاهرات بزرگ ضد دولتی در سراسر جهان از سال ۲۰۱۷ آغاز شده است که یک چهارم آن‌ها، سه ماه یا بیشتر ادامه داشته و صدها هزار و حتی میلیون ها نفر شرکت کننده داشته است و جای تعجب نیست که امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و ریشی سوناک، نخست وزیر انگلیس امسال از شرکت در اجلاس داووس صرف نظر کردند تا به بحران های داخلی خود رسیدگی کنند.

سرمایه داری جهانی با بحران ساختاری انباشت بیش از حد ثروت و رکود مزمن مواجه است. طبقه سرمایه دار فراملی مقادیر هنگفتی از ثروت را انباشته کرده اند. اما همچنین گروه‌های حاکم با بحران سیاسی مشروعیت دولت، هژمونی سرمایه‌داری، فروپاشی گسترده اجتماعی، بحران بین المللی تقابل های ژئوپلیتیکی و بحران زیست محیطی مواجه هستند.

جامعه اطلاعاتی دولت آمریکا در گزارش سال ۲۰۲۱ هشدار داد که جهان در سال‌های آینده با چالش‌های جهانی شدیدتری مواجه خواهد شد، از جمله چالش های ناشی از «تغییرات آب و هوا، بیماری ها، بحران‌های مالی و اختلالات فناوری». بر اساس این گزارش، این بحران ها «احتمالاً آشکارتر خواهند شد». «بروز مکرر و شدید این بحران ها تقریباً در هر منطقه و کشوری»، «فشارهای گسترده ای بر دولت ها و جوامع وارد می کند و شوک هایی ایجاد می کند که می تواند فاجعه بار باشد».

براساس این گزارش، شرکت کنندگان در داووس امسال، ابعاد مختلف این بحران چندگانه را به طورمفصل مورد بحث قرار دادند، اما به نظر می رسد که دست آنها در تثبیت دوباره سرمایه گذاری جهانی و مقابله با شورش توده ها از پایین و پوپولیست ها و ناسیونالیست های راست افراطی خالی بوده است.

آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در اجلاس امسال هشدار داد که مبارزه با تغییرات آب و هوایی در حال شکست است.

این درحالیست که مدیر عامل صندوق بین المللی پول مجبور شد اعتراف کند که اقتصاد جهان «شاید بزرگترین آزمون خود را از زمان جنگ جهانی دوم» پیش رو دارد. در همین حال، حمله روسیه به اوکراین و واکنش رادیکال سیاسی، نظامی و اقتصادی غرب به آن، همراه با جنگ سرد جدید بین واشنگتن و پکن، به سرکوب خشونت آمیز نظام بین المللی پس از جنگ جهانی دوم سرعت بخشیده است.

اوضاع آنچنان که انتظار می رود پیش نرفته است. برعکس، همه گیری کرونا همه تناقضات و گرایشات بحرانی در نظام سرمایه داری جهانی را به ویژه در زمینه تمرکز ثروت و قدرت در دست طبقه سرمایه داری فراملی تشدید کرده و به اعتراضات و بی ثباتی سیاسی در سراسر جهان دامن زده است.

آژانس توسعه بین المللی آکسفام هر سال گزارش سالانه خود را درباره نابرابری های جهانی همزمان با نشست داووس برگزار می کند. بر اساس گزارش امسال این آژانس، ثروت افراد میلیاردر در جهان روزانه ۲.۷ میلیارد دلار افزایش یافته است و این درحالیست که اکنون ۱.۷ میلیارد نفر یا بیشتر کارگر در کشورهایی زندگی می کنند که تورم از دستمزدهای آنها پیشی گرفته است و ۱ درصد ثروتمندترین افراد تقریباً دو سوم کل ثروت جدید ایجاد شده از سال ۲۰۲۰ را تصاحب کرده اند.

چندپارگی و تقابل ژئوپلیتیکی به دنبال حمله روسیه به اوکراین و جنگ سرد جدید به نقطه شکست خود نزدیک می شود. آمریکا در حال از دست دادن موقعیت مسلط خود در نظام بین‌الملل است، اما هیچ قدرت ملی-دولتی جدیدی از اقتدار سیاسی لازم برای به دست گرفتن رهبری اقتصاد جهانی، ندارد. پایان تسلط آمریکا و اروپا بر سرمایه داری جهانی در حالی است که مرکز ثقل اقتصاد جهانی به چین منتقل می شود. اما چین به یک هژمون جدید تبدیل نخواهد شد. بلکه در زمان بحران حاد سرمایه داری جهانی، آشفتگی طولانی مدت اقتصادی و زوال سیاسی، جهان به سمت چندقطبی شدن سیاسی پیش می رود.

در بخش پایانی این گزارش آمده است: نخبگان شرکت کننده در داووس از شدت بحران های جهانی آگاه هستند و این موضوع را درک می کنند که نظام حاکم بر جهان دچار شکاف شده و سلطه آنها بر قدرت افزایش یافته است. تعهد مجمع جهانی اقتصاد به دفاع و گسترش جمع آوری ثروت جهانی به هر قیمتی، به طبقه حاکم اجازه نمی دهد راه حل هایی را برای رفع این بحران ارائه دهند.

مقابله با این بحران ها به توزیع دوباره ثروت و قدرت در بین طبقات پایین و نظم بخشیدن به بازارهای جهانی، کنترل سرمایه فراملی، نظامی زدایی از امنیت جهان و اقدامات مهم در حوزه محیط زیست نیاز دارد و چنین راه حل هایی فقط از طریق مبارزه توده ها از پایین علیه طبقه حاکم داووس به دست می آید.