چرخش برزیل

وی اخیرا طی سخنانی در بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین، اقدام ویژه روسیه در اوکراین را به شدت محکوم کرد و به طور تلویحی عملیات نظامی آن در اوکراین را به همان میزان غیراخلاقی خواند که آمریکا با تهاجم ترکیبی به ونزوئلا مرتکب شد. داسیلوا گفت: «من با اشغال ارضی، همان کاری که روسیه در اوکراین انجام داد، مخالفم و در عین حال نیز مخالف دخالت بیش از حد در روند ونزوئلا هستم.»

او با این کار تلویحاً به این موضوع اشاره کرد که عملیات نظامی روسیه برای بازگرداندن یکپارچگی خطوط قرمز امنیت ملی خود در اوکراین – پس از عبور ناتو از آنها در اوکراین – در همان سطح تجاوز ترکیبی امریکا علیه ونزوئلا غیر اخلاقی است.

همین اظهار نظر روز دوشنبه رئیس جمهوری برزیل موجب شد تا تحلیلگران چنین برداشت کنند که رهبر برزیل از موضع همیشگی خود عقب نشینی کرده و احتمالا مجبور شد برای پایداری دوره جدید ریاست جمهوری اش به نوعی به آمریکا چراغ سبز نشان دهد.

در واقع برزیل که خود از کشورهای موسس گروه قدرت های نوظهور اقتصادی (بریکس) است، رئیس جمهوری جدید آن نخستین رهبر از این مجموعه شامل چین، روسیه، آفریقای جنوبی و هند است که موضع تند علیه یکی از اعضای این گروه اتخاذ کرده که قطعا دور از انتظار دیگر اعضای آن هم بوده است.

این در حالی است که رقیب انتخاباتی اش، "ژائیر بولسانارو" که مشی لیبرال دمکرات دارد و از حامیان سیاست های غرب در قبال تحولات اوکراین بود، تاکنون جرات چنین اظهار نظر مستقیمی را علیه عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین پیدا نکرده بود.

به همین دلیل، داسیلوا با انتقادات جدی هم از سوی هم حزبی های و هم اعضای بریکس و همچنین رسانه های روسی رو به رو شد، به گونه ای که "اندرو کوریبکو" تحلیلگر روس در اظهار نظری گفته های او در این خصوص را فاجعه بار ارزیابی کرد و به مقایسه آن با عملیات امپریالیستی آمریکا علیه ونزوئلا نیز واکنش شدید نشان داد.

کوریبکو در این خصوص نوشت: "اگرچه شاید لولا حق دارد نظر خود را علناً بیان کند، اما ناظران خارجی هم حق دارند از حمله تند و غیرمنتظره او به مسکو انتقاد کنند، به خصوص که این حمله به انتظارات ادعایی پایگاه چند قطبی او در داخل و خارج از کشور خیانت می کند. "

برخی تحلیلگران معتقدند بی تردید داسیلوای چپگرا با چنین اظهار نظرهای آشکاری با ایدئولوژی لیبرال-جهانی دمکرات های حاکم در امریکا نزدیک تر می شود، در حالی که همیشه علناً ادعا می کرد با دیدگاه روسیه و چین در مورد آینده چند قطبی در جهان کاملا هم عقیده است.

آنها ابراز تردید می کنند از اینکه داسیلوا که به دقت در انتخاب کلماتش معروف است، بی هدف قبلی به روسیه بتازد، در حالی که حتی قرار است طی ۱۰ روز آینده سفری هم به آمریکا انجام دهد، کشوری که در انتخابات ریاست جمهوری کشورش از رقیب او حمایت کرده و حتی موجب زندانی شدنش را فراهم آورده بود و همچنان احتمال بروز کودتای آمریکایی در کشورش هنوز وجود دارد.

برخی کارشناسان به تردیدها در باره عدم تغییر موضع رئیس جمهوری آمریکا پایان داده و معتقدند که او حتی می توانست به تاسی از یکی دیگر از اعضای بریکس یعنی "نارندرا مودی" نخست وزیر هند از محکوم کردن مستقیم اقدام همتای روسی خود صرف نظر کرده و حتی همچون رئیس جمهوری آفریقای جنوبی صرفا به اعلام بی طرفی در جنگ اوکراین بسنده کند که البته این کار را هم نکرد.

در این بین برخی دیگر از صاحب نظران سیاسی کل جمله محکومیت حمله به اوکراین را دو پهلو ارزیابی می کنند و معتقدند او در عین حال آشکارا بار دیگر اقدامات آمریکا در ونزوئلا را نیز عملی امپریالیستی در عصر جدید خواند و بی تردید این بخش جمله او هم به مذاق آمریکا خوش نیامده است.

او حتی در اردیبهشت ماه با اعلام اینکه "آمریکا و اروپا به اندازه رئیس جمهوری روسیه در جنگ اوکراین مقصر هستند" خواستار از سرگیری روابط کامل و گسترده با روسیه شده بود.

داسیلوا در ۳۰ آذر هم در نشست سالانه (مجازی) بریکس به همراه ولادیمیر پوتین، همتای روسی اش خواستار تقویت بریکس و راه اندازی ارزشی مشترک بین اعضا برای ضربه زدن به آمریکا شده بود.

آنها برای اثبات ادعای ضد آمریکایی بودن داسیلوا، از تصمیم روز جمعه او در دیدارش با "خوزه موسیو" وزیر دفاع و فرماندهان نظامی کشورش برای اجتناب از فروش مهمات تانک های لئوپارد-۱ به آلمان برای تحویل به اوکراین استناد می کنند و همچنان او را شخصیتی ضد آمریکایی و منتقد منافع آن در اروپا و جهان ارزیابی می کنند.

به گزارش روزنامه برزیلی "فولا دِ سائوپائولو"، با وجود اینکه «خولیو سزار د آرودا» فرمانده پیشین ارتش برزیل لولا را از پیشنهاد آلمان برای خرید گلوله‌های تانک‌های لئوپارد ۱ به ارزش حدود ۵ میلیون دلار آگاه کرده بود، او ابتدا می‌خواست به شرطی با این معامله تسلیحاتی موافقت کند که برلین تضمین دهد که مهمات یاد شده را به اوکراین نمی‌فرستد اما در نهایت با این استدلال که این معامله «ارزش تحریک روس‌ها را ندارد»، این پیشنهاد را رد کرد.

به همین دلیل آنها معتقدند ایکاش رئیس جمهوری برزیل با زیرکی بیشتری از اقدام تفرقه افکنانه هم در بریکس و هم در عرصه جهانی پرهیز و تلاش می کرد تا نقش عملگرایانه تعادلی تری را بین دو بلوک شرق و غرب بازی کرده تا از فراهم شدن زمینه های بروز اختلاف بیشتر جلوگیری کند.