سرطان، بیم‌ها و امیدها

به گزارش ایرنا، بیماری های غیرواگیر سالانه موجب مرگ و میر حدود ۴۱ میلیون نفر در جهان می شود و ۷۴ درصد مرگها یعنی از هر ۱۰ مرگ، هفت مورد را دربر می گیرد.

هر سال ۱۷ میلیون نفر قبل از ۷۰ سالگی به دلیل بیماری غیرواگیر جان خود را از دست می دهند.

بر اساس این آمارها ۸۶ درصد از این مرگ و میرهای زودرس در کشورهای با درآمد کم و متوسط ‌رخ می دهد و بیماری‌های قلبی و عروقی بیشترین مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های غیرواگیر را با ۱۷.۹ میلیون نفر در سال تشکیل می‌دهند.

پس از آن سرطان‌ها با ۹.۳ میلیون، بیماری‌های تنفسی مزمن با ۴.۱ میلیون و دیابت با ۲ میلیون نفر در ردیف‌های بعدی قرار دارند.

به عبارتی این چهار گروه از بیماری ها بیش از ۸۰ درصد از کل مرگ و میرهای زودرس بیماریهای غیر واگیر را تشکیل می دهند، در این میان استعمال دخانیات، فقدان تحرک بدنی، استفاده مضر از الکل و رژیم های غذایی ناسالم خطر مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیر را افزایش می دهد.

متخصصان امر معتقدند تشخیص، غربالگری و درمان بیماری‌های غیرواگیر و همچنین مراقبت‌های تسکینی، اجزای کلیدی پاسخ به بیماری‌های غیرواگیر هستند.

تشخیص، غربالگری و درمان بیماری‌های غیرواگیر و همچنین مراقبت‌های تسکینی، اجزای کلیدی پاسخ به بیماری‌های غیرواگیر هستند.

طبق آمارها با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور انتظار می رود موارد بروز سرطان در دهه آینده به ۲ برابر فعلی افزایش یابد و تخمین زده می شود در سال ۲۰۳۰ بیش از یک میلیون نفر در سراسر جهان به علت ابتلا به سرطان جان خود را از دست بدهند.

به گفته رییس انجمن متخصصان گوارش و کبد ایران، حدود ۲۹ درصد افزایش سرطان در ایران در سال ۱۴۰۴ /۲۰۲۵ مربوط به تغییرات در ساختار جمعیتی ایران (رشد جمعیت و پیری جمعیت) و ۱۴ درصد نیز با سایر عوامل از جمله «توسعه و تشدید عوامل خطر بروز سرطانها» مرتبط است.

خبرنگار ایرنا در این گزارش به بررسی موضوع سرطان و ابعاد آن پرداخته است.

علی نظری شهروند زنجانی ۶۳ سال سن دارد، سه سال پیش صدا و حنجره او مشکل پیدا کرد و بلافاصله به پزشک مراجعه نمود، تصور می کرد، مشکلش به زودی برطرف می شود اما هر چقدر زمان می گذشت بر نگرانی او و خانواده‌اش افزوده می شد تا اینکه جواب آزمایش های متعددی سایه اندوه را بر او گستراند، متخصص مربوط گفته بود که او به سرطان حنجره مبتلا شده و اگر در درمان تعلل کند، سرطان پیشرفت می کند و آن وقت دیگر نمی توان به درمان امیدوار بود.

با شنیدن این موضوع، ترس و دلهره اطرافیان و خانواده او را فرا گرفته بود، ماهها گذشت، برای انجام درمان ها و آزمایش های پیشرفته تر به تهران مراجعه کرد، ریزش موها واقعه ای تلخ برای هر بیمار سرطانی است اما نکته قابل توجه این بود که اطرافیان با او همراهی کرده و به او قوت قلب و امیدواری دادند، سپس برای مدتی در انجمن بیماران سرطانی به طور رایگان تحت پوشش شیمی درمانی قرار گرفت، تا اینکه روزنه‌ای از امید آشکار شد، توده های سرطانی کاهش یافت و زندگی با وجود بهبودی متجلی شد.

ارتباط مستقیم افزایش سن جمعیت و افزایش سرطان

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان با اشاره به مهمترین علل افزایش سرطان گفت: افزایش سرطان ارتباط مستقیم با افزایش سن جمعیت دارد و بر اساس مطالعات و بررسی های انجام شده، امید به زندگی در ایران از ۵۸ سال در سال ۱۳۵۷ به ۷۶ سال در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است و هر چه عدد سن افزایش پیدا کند احتمال بروز سرطان نیز افزایش می یابد.

علی صیدی اضافه کرد: امروزه با پیشرفت فناوری و گسترش زندگی شهرنشینی، سبک زندگی افراد تغییر یافته و کم تحرکی، تغذیه ناسالم، اضافه وزن و چاقی و افزایش مصرف دخانیات در ابتلا به انواع بیماری ها از جمله سرطان موثر است.

وی اظهار داشت: بر اساس مطالعه استپس (طرح بررسی عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر) در سال ۱۳۹۵ بیش از ۹۰ درصد افراد بالای ۱۸ سال در کشور دچار کم تحرکی و بیش از ۵۰ درصد افراد دچار اضافه وزن یا چاقی هستند، تحقیقات نشان داده است بسیاری از سرطانها به طور مستقیم یا غیرمستقیم با این عوامل(عوامل خطر) ارتباط دارند.

به گفته این مسوول، شایع ترین سرطان در ایران سرطان پستان، پروستات و کلورکتال (۱۳۹۷) اعلام شده و در استان زنجان نیز طبق آخرین آمار(سال ۱۳۹۷) شایعترین سرطان ها پستان، پوست و معده است. تحقیقات نشان داده است بسیاری از سرطانها به طور مستقیم یا غیرمستقیم با عوامل خطر مرتبط هستند.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه اجرای برنامه ایراپن شامل غربالگری سه سرطان شایع (پستان، سرویکس و روده بزرگ) است، ادامه داد: یکی از اقدامات مهم در این زمینه، پیشگیری و تشخیص زود هنگام سرطانهای شایع است که از سال ۹۵ در نظام سلامت کشور اجرا می شود.

وی با بیان اینکه زنان ۳۰ تا ۶۹ سال از نظر بیماری سرطان پستان مورد ارزیابی قرار می گیرند، اضافه کرد: تمامی زنان بالای ۳۰ تا ۵۹ سال از نظر علائم بیماری سرطان دهانه رحم مورد ارزیابی قرار می گیرند و در صورت نیاز آزمایش پاپ اسمیر و اچ. پی. وی بر روی آنها انجام می شود.

صیدی افزود: غربالگری سرطان روده بزرگ نیز برای افراد ۵۰ تا ۷۰ سال با انجام تست خون مخفی در مدفوع انجام می شود.

وی خاطرنشان کرد: تمامی خدمات ایراپن شامل اندازه گیری قند خون و چربی خون به منظور خطرسنجی سکته قلبی و مغزی و همچنین غربالگری سرطانها به طور رایگان در پایگاه های سلامت و خانه های بهداشت انجام می گیرد و افراد می توانند با مراجعه حضوری از این خدمات استفاده گکنند.

چاقی عامل افزایش خطر ابتلا به سرطان

رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان در این باره گفت: خطر بسیاری از بیماریها از جمله سرطان در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند افزایش می یابد.

عصمت عباسی افزود: برآورد شده که درصدی از کل موارد مرگ و میر سالانه مرتبط با سرطان ناشی از اضافه وزن یا چاقی است، در این میان برخی از انواع سرطان مانند سرطانهای پستان در زنان یائسه، روده بزرگ، رحم، کلیه، مری، پروستات و ریه رابطه تنگاتنگی با افزایش وزن بدن دارد.

وی اضافه کرد:همچنین اضافه وزن و چاقی با ابتلا به بسیاری از بیماریهای دیگر مانند بیماریهای قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت نوع ۲، آرتروز، آسم، قطع تنفس (آپنه) در هنگام خواب، بیماریهای کیسه صفرا، اختلالات قاعدگی و اختلالات روانی مثل افسردگی در ارتباط است.

این کارشناس ادامه داد:متأسفانه جامعه ما نیز به سمت کم تحرکی، پرخوری و در نتیجه افزایش وزن در حال حرکت است به طوری که حدود نیمی از جمعیت مردان و زنان ایرانی اضافه وزن دارند.

وی با بیان اینکه شواهد موجود حاکی از آن است که حفظ وزن مناسب بدن در پیشگیری از سرطان مهم بوده و حتی در روند بهبود بیماران مبتلا به سرطان نیز تأثیرگذار است، گفت: علاوه بر افزایش وزن در دوران بزرگسالی که با افزایش خطر سرطان مرتبط است، بالا بودن وزن به هنگام تولد نیز احتمالا رابطه مختصری با افزایش خطر سرطان دارد و ممکن است تغییرات مکرر وزن (کاهش و افزایش وزن مکرر) رابطه ای با افزایش خطر بروز سرطان داشته باشد. متأسفانه جامعه ما نیز به سمت کم تحرکی، پرخوری و در نتیجه افزایش وزن در حال حرکت است به طوری که حدود نیمی از جمعیت مردان و زنان ایرانی اضافه وزن دارند.

عباسی افزود: افزایش وزن پس از درمان سرطان نیز مهم است، در بیماران مبتلا به سرطان بهبود یافته، امکان دارد افزایش وزن باعث ایجاد بیماریهای دیگر و بازگشت سرطان شود.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن، در بیماران مبتلا به سرطان که درمان شده اند، خطر ایجاد سرطان های ثانویه و بیماریهای دیگر مانند بیماری قلبی و دیابت بیشتر است که این بیماریها رابطه نزدیکی با اضافه وزن دارند.

کاهش وزن و تغییر در شیوه زندگی برای پیشگیری از سرطان

رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان ادامه داد: برای کاهش وزن باید اهداف دست یافتنی برای خود شخص تعریف شود که محدودیت دریافت کالری و افزایش فعالیت بدنی را در پی داشته باشد.

عباسی اضافه کرد:بهتر است به جای برنامه ریزی های دست نیافتنی، تغییرات کوچک و ادامه داری در رژیم غذایی در نظر گرفته شود، مثلا در قدم اول، کاهش وزن به میزان پنج تا ۱۰ درصد از وزن فعلی مناسب است و دیده شده که کاهش معناداری را در عوامل خطر بیماری های مختلف به همراه دارد.

این کارشناس ادامه داد:بعد از دستیابی به کاهش وزن اولیه در صورت لزوم می توان به کاهش وزن بیشتری مبادرت کرد، اگر کالری دریافتی حدود ۵۰۰ تا هزار کیلوکالری در روز کاهش داده شود می توان هفته ای نیم تا یک کیلوگرم وزن خود را کم کرد.

وی خاطر نشان کرد:برای رسیدن به این هدف تلاش شود دریافت روزانه غذا ۳۵۰ کالری کم گردد و با ۳۰ دقیقه ورزش نیز، ۱۵۰ کالری دیگر سوزانده شود، ورزش نه تنها به کاهش وزن کمک می کند بلکه کاهش وزن را به مدت بیشتری نگه می‌دارد.

این کارشناس یادآور شد: لازم نیست ورزش های سنگین انجام شود، حتی ورزش سبک کالری ها را می سوزاند و موجب کاهش خطر بیماری می شود.