دهلران؛ از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر تا چشمه های آبگرم

به گزارش ایرنا، دهلران در فاصله ۲۳۰ کیلومتری شهر ایلام و در قسمت جنوب شرقی این استان قرار گرفته‌است، حدود چهارگانه شهر از شمال به شهرستان آبدانان، از جنوب به کشور عراق از شرق به خوزستان و از غرب به شهرستان مهران محدود می‌شود، اعجاب این شهر در آن است که به واسطه این حدود چهارگانه، در نقاط مختلف این شهرستان، جاذبه ها و اقلیم منحصربه‌فردی را رقم زده است که می توان در یک روز این تفاوت اقلیم و جاذبه های آنرا با سفر به این شهرستان، تجربه کرد، تجربه ای که شما را به دوران باستان و بعد از اسلام می برد و دوباره در امروز قرار می دهد.

سابقه سکونت در این منطقه، بین ۵ تا ۱۰ هزار سال پیش در دشت دهلران برای سکونت گروه‌های انسانی می رسد، از مهم‌ترین محل‌های باستانی این دشت می‌توان تپه‌های علی‌کش و چغاسفید را نام برد، در این مناطق اشیایی مانند تیغه‌های مخصوص بریدن ساقه‌های حبوبات متعلق به دوره نو سنگی یافت شده‌ است و می‌توان گفت که این تپه‌ها باقی‌مانده‌های قدیمی‌ترین و شاید جزء اولین دهکده‌های دائمی‌باشند که در تاریخ بشر به وجود آمده‌اند.

شهرستان دهلران دارای ۲۲۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق است که اگر بخواهید به این کشور بروید، دهلران می تواند در صورت گشایش مرز چیلات یکی از محورهای تردد به کشور عراق باشد.

چشمه های آبگرم دهلران

چشمه‌های آبگرم درمانی و گوگردی دهلران از مکان های دیدنی استان ایلام به شمار می رود، این چشمه ها، در فاصله ۳ کیلومتری از شهر دهلران در دامنه کوه سیاه کوه و نزدیک به غار خفاش قرار دارند، این چشمه ها با دمای حدود ۵۰ درجه سانتی‌گراد دارای چشمه‌های بهداشتی آبگرم و استخرهای لجن درمانی بوده که از اهمیت درمانی خاصی برخوردار است، آب چشمه های آبگرم دهلران در طول روز با توجه به انعکاس نور خورشید به صورت هفت رنگ خود را نشان می‌دهد.

از خواص درمانی این چشمه ها برای درمان رماتیسم، حساسیت، دمل، زخم‌ها و همچنین شکستگی استخوان و کوفتگی استفاده می شود، هم اکنون شهرداری تاسیساتی در آنجا احداث کرده که در ایام بهار و زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این چشمه‌های آبگرم به صورت رودخانه در پایین دشت سرد شده و به نام سرگرو یا سرگراب برای مصارف کشاورزی و دامداری استفاده می‌شود، بیشتر اوقات به ویژه در هوای معتدل بوی گوگردی این چشمه‌ها فضای شهر را در بر می‌گیرد و جریان این آب در جنوب غربی دهلران منطقه شوره زاری را به وجود آورده که پوشیده از گیاهان گز است.

این منطقه در سایت گردشگری شهرستان دهلران قرار دارد، این چشمه‌ها دارای آبی است که با خواص گوگردی از دل زمین می‌جوشد و در مسیر رودخانه نیز آب معدنی جریان دارد.

در ایام نوروز و زمستان هزاران نفر از اطراف و اکناف و شهرستان‌ها و استان‌های هم‌جوار به این منطقه سفر می کنند، در چند سال گذشته هم با تجهیز آن و سروسامان گرفتن این چشمه ها، در جذب گردشگر هر چند اندک اقداماتی مثبت انجام گرفته است اما نیاز است دولت به کمک سرمایه گذاران خصوصی و مشتاق و در جهت ایجاد تاسیسات و امکانات رفاهی و تفریحی جهت جذب گردشگر خارجی و داخلی با توجه به نزدیکی به کشور عراق از آن استفاده مناسب شود.

چشمه قیر دهلران

در چشمه‌های قیر جوشان، قیر طبیعی همانند یک چشمه‌ی جوشان از داخل زمین به بیرون تراوش می‌کند و گاهی نیز همراه با چشمه‌ آبی که کنار این چشمه‌ قیر وجود دارد مخلوط شده و از بالا به طرف پایین سرازیر می‌شود، فعالیت این چشمه‌ها در فصل بهار شروع شده و در فصل تابستان به علت گرمای زیاد به حداکثر می‌رسد و قیرهای روان‌شده در مسیر خود با خاک و شن و ماسه مخلوط شده و آسفالت طبیعی را به وجود می‌آورند.

مساحت این چشمه که از جاهای دیدنی دهلران است و در هفت کیلومتری شهر دهلران قرار دارد، ۸۵ هکتار بوده و از یک چشمه اصلی و سه چشمه فرعی تشکیل شده است.

چشمه قیر ۹ متر دهانه دارد و راه دسترسی‌اش مسیر دهلران به سمت بوستان جنگلی آبگرم و در دامنه‌ سیاه‌کوه قرار گرفته است، با خودرو تا حدود ۳۰۰ متری چشمه می‌توان رفت، اما از آنجا به بعد مسیر پیاده‌رو است و بهتر است از راهنما بهره بگیرید.

در منتهی‌الیه شمال خوزستان و در دهلران نیز مقادیر زیادی چشمه و منابع قیر طبیعی وجود دارد که از جمله‌ این منابع می‌توان به معدن عین جیر در فاصله‌ ۱۲ کیلومتری شمال شرقی تپه‌ باستانی فرخ‌آباد اشاره کرد، این معدن در میان دره‌ای کوچک واقع شده است و روزانه بالغ بر ۱۰ لیتر قیر مایع تراوش می‌کند که روی سطح آب ظاهر می‌شود، این لایه‌های قیر یکی پس از دیگری بر روی هم سفت می‌شوند.

قیر طبیعی این چشمه ها از دوره‌ی نوسنگی به بعد، از عین جیر به فرخ‌آباد حمل می‌شده و مورد استفاده‌ ساکنان فرخ‌آباد قرار می‌گرفته است.

نتایج کاوش‌های انجام گرفته توسط هنری رایت در فرخ‌آباد در کنار معدن قیر طبیعی عین‌جیر یک نوع تجارت قیر طبیعی را نشان می‌دهد، او حداقل ۴ مرحله‌ آماده‌سازی قیر طبیعی را از مرحله‌ تولید ماده‌ خام تا تولید یک ماده‌ قابل مصرف را نشان می‌دهد. در مرحله‌ آماده‌سازی، پس از خرد و گرم کردن آن، گاهی به وسیله‌ یک سهم از قیر خالص غنی شده و گاهی نیز توسط یک سهم از ماده‌ی معدنی دیگر مقاوم و آماده‌ی بهره‌برداری می‌شود.

استفاده از این چشمه تا زمان جنگ جهانی اول ادامه داشت، جایی که نیروهای انگلیس با استفاده از خط آهن از منابع آن بهره‌برداری می‌کردند.

چشمه‌ قیر روان دهلران از جمله پدیده‌های نادر طبیعی و جاذبه های گردشگری ایلام به شمار می رود، این چشمه، که در گویش محلی به «کَنی گاو» نیز معروف است، در مسیر یکی از راه‌های اصلی گردشگری استان، یعنی مسیر مهران به دهلران و خوزستان، قرار گرفته است، جاذبه‌های این مسیر شامل زیارتگاه امامزاده سیداکبر(ع) و امامزاده عباس(ع) در دهلران، مجموعه آب‌های گرم، غار خفاش و چشمه قیر روان دهلران است.

چشمه قیر دهلران در فهرست آثار ملی ثبت شده و اداره کل میراث فرهنگی استان ایلام مسئول مراقبت و حفاظت از آن است.

تپه علی‌کش

تپه علی‌کش (Ali Kosh) مربوط به هزاره هشت قبل از میلاد است و در تاریخ سوم آبان ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این تپه که از جاذبه های گردشگری دهلران به شمار می‌رود، بین سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ توسط فرانک هول، باستان شناس آمریکایی و هیئت همراه مورد کاوش قرار گرفت و نتیجه این کاوش در کتاب‌ها و مقالات گوناگون ارائه شده است.

این ناحیه نزدیک رود میمه در استان ایلام قرار دارد، کوچ‌نشینی و کشاورزی، خانه‌های گلی تک اتاقه، اشیایی که نشانگر روابط اقتصادی با دور دست ها بوده است، استفاده از ظروف سفالی، دفن مردگان همراه با وسایل شخصی از جمله شاخص های این ناحیه باستانی است، در حدود هشت هزار سال پیش از میلاد وجود مدارک و شواهد از گسترش روستاها، زندگی بر پایه کشاورزی و دامپروری در محدوده کوه‌های زاگرس و مناطقی مثل سراب، تپه گوران و تپه علی کش ثابت شده است.

کویر ابوغویر

منطقه بیابانی ابوغویر که به کویر ابوغویر شهرت دارد در جنوبی‌ترین قسمت استان ایلام و در نزدیکی مرز استانی خوزستان و کشور عراق قرار دارد.

این منطقه در غرب روستایی به همین نام واقع شده است، منطقه پوشیده از رمل‌های ماسه‌ای با پوشش گیاهی ضعیف است که قسمتی از آن نیز در کشور عراق واقع شده است.

دسترسی به کویر ابوغویر از طریق جاده ارتباطی دهلران به اندیمشک، بخش موسیان، دهستان دشت عباس، جاده خاکی روستای ابوغویر امکان‌پذیر است.

پس از گذشتن از زمین‌های کشاورزی بخش دشت عباس شهرستان دهلران کویری بکر در کنار روستای ابوغویر وجود دارد که به کویر ابوغویر معروف است، روستای ابوغویر در فاصله ۱۰ کیلومتری روستای چم هندی واقع است.

پوشش جانوری منطقه متشکل از مارهای مناطق بیابانی، انواع عقرب، انواع جکو و آگاما، سارگپه بیابانی، عقاب دشتی، جرد، پاکسواکی و… است.

غار خفاش

این غار در ۳ کیلومتری شمال شرقی شهر دهلران در دامنه کوه مشرف به دره و چشمه های آب گرم قرار دارد که یکی از جاهای دیدنی دهلران به شمار می‌آید.

این غار محل زندگی میلیون ها خفاش می‌باشد و به همین دلیل به غار خفاش معروف شده است، خفاش هایی که در این غار زندگی می کنند از نوع دمدار و بزرگ هستند.

این غار دهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت های آن به ۴۰۰ متر می رسد، این غار یک از غارهای تاریخی عصر غارنشینی به حساب می‌آید ولی حالا زیستگاه خفاش ها شده است.

آبشارهای هفت گانه دهلران

آبشارهای هفت گانه خربزان واقع در بخش زرین آباد از توابع شهرستان دهلران یکی از شاهکارهای طبیعی در دل کوه های ایلام است.

استان ایلام که در میان کوههای زاگرس قرار دارد، دارای طبیعتی زیبا و آبشارهای دیدنی است، در شمال روستای آبشاران، آبشارهای هفتگانه و زیبایی قرار دارند.

روستا ی آبشاران طبیعتی کوهستانی دارد و دارای جنگل های بلوط و بنه و … است، این روستا دارای توپوگرافی منحصر به فردی است که گردشگران فراوانی را جذب خود کرده است.

طبیعت شگفت انگیز کبیر کوه به این منطقه زیبایی چشمگیری بخشیده است، مهم ترین مکان گردشگری روستای آبشاران، آبشارهای هفتگانه آن است که به صورت پلکانی در شمال روستا و در مسیر رودخانه ای که از کبیرکوه سرچشمه می گیرد و از این روستا می گذرد، قرار گرفته اند.

کوه اناران

در ارتفاعی حدوداً هزار و ۵۰۰ متری، در شمال غربی دهلران، کوه اناران را می‌بینید، امتداد کوه از دره رود چنگوله آغاز شده و تا ۱۶ کیلومتری شمال غربی دهلران ادامه دارد.

از این کوه بابرکت، رودخانه‌های مختلفی همچون رودخانه‌های میمه، شکرآب، سه گل، دراز بیشه، گرده بیشه و … سرچشمه می‌گیرند.

برای رفتن به کوه در شهر دهلران گزینه‌های زیادی پیش رو دارید تا دلی از عزا با یک کوهنوردی باصفا درآورید و بساط کوهنوردی‌تان را بر کوهستان‌های سرسبزی پهن کنید، کوه اناران یکی از این کوه‌ها است.

کوه دالپری

این کوه در ۳۵ کیلومتری شرق دهلران در ضلع غربی روستای مولاب قرار گرفته است.

از اینجا دو رودخانه خروشان چی خواب و آب مورموری سرچشمه می‌گیرد، اگر به دنبال کوهنوردی با ارتفاع کم هستید یا به عنوان یک تازه کار می‌خواهید رفتن به کوه را تجربه کنید، کوه دالپری گزینه مناسبی برایتان است، پیشنهاد می‌کنیم سری به آن جا بزنید.

بقعه امامزاده سیداکبر(ع)

امامزاده سیداکبر در ۱۰ کیلومتری دهلران قرار دارد.

مردم محل بر این باورند که وی پسر امام موسی کاظم (ع) است که به همراه حضرت معصومه به منظور دیدار امام رضا (ع) از عراق به ایران آمده و در دهلران در اثر بیماری فوت کرده و در این محل دفن شده است.

بقعه امامزاده سید فخرالدین(ع)

این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است، در نزدیک روستای زراب از توابع بخش زرین آباد شهرستان دهلران در مسیر جاده میمه به پهله زرین آباد قرار دارد و فاصله ی آن تا شهر میمه ۲۲ کیلومتر است.

منطقه آن کوهستانی است که کوه های بلند دو طرف تنگه و گذر رودخانه میمه است.

ضلع جنوبی بارگاه زیبایی خاص به منطقه داده است و سرسبزی تنگه سیدفخرالدین و زیبایی اطراف آن و زلالی رودخانه میمه و درختان بلوط از تنگه باعث شده این مکان زیارتی به یک تفریحگاه جالبی تبدیل شود که مردم علاوه بر زیارت، روزهای خوب و شادابی در ان طبیعت زیبا خواهند داشت.

فاصله بارگاه امامزداه سیدفخرالدین(ع) تا مرکز استان ایلام ۱۱۰ کیلومتر و از بارگاه تا شهر دهلران قریب ۸۵ کیلومتر می باشد.بنای جدید این بقعه به مساحت ۲۱۷ مترمربع در سال ۱۳۸۳ به همت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان ایلام، ساخته و ضریح آن نیز نصب شده است.

بقعه امام زاده سیدابراهیم(ع)

سیدابراهیم فرزند امام محمدباقر(ع) است، در روستای بردی زرین آباد از توابع شهرستان دهلران واقع شده است.

بر روی مزار این امام زاده بارگاهی بنا شده که قدمت آن به دوران هلاکوخان مغول می رسد، این بنا دارای گنبد هرمی و نمایی با گره چینی و آجرچینی های زیباست.

قدیمی ترین بنای استوار و بدون تخریب استان ایلام بنای امام زاده سیدابراهیم(ع) یکی از فرزندان امام محمدباقر(ع) است.

در بنای امام زاده قبور «بی بی زینب» خواهر ایشان و «سیدمحمد» پسر امام زاده سیدابراهیم(ع) به صورت دو بخش مجزا در اتاق های کنار قرار دارند.

این امام زداه در منطقه به «سوارهم» یا سید ابراهیم معروف است و بنای اصلی بقعه دارای قدمتی ۷۰۰ ساله بوده و مساحت آن ۳۴۰ متر مربع می باشد.

یادمان شرهانی

شرهانی سرزمین عملیات‌های مهم رزمندگان اسلام به خصوص عملیات محرم در دوران هشت سال دفاع مقدس است که امروز میعادگاه کاروان های راهیان نور برای مزین شدن به عطر و نام شهدا است.

نطقه و پاسگاه شرهانی در ۶۵ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر دهلران و در فکه شمالی و دامنه ارتفاعات حمرین قرار دارد و از طریق جاده شهید خرازی تا جاده دهلران اندیمشک و پادگان عین‌خوش ۲۵ کیلومتر فاصله دارد.

در مرحله سوم عملیات محرم ۱۵ روز به طول انجامیده است منطقه شرهانی حدود ۱۰ بار دست به دست شده و عمده شهدای مفقود الاثر مربوط به این عملیات است .

در طول جنگ این منطقه به علت وجود ارتفاعات ۱۷۵ و ۱۷۸ که میدان دید وسیعی از دشت دهلران و منطقه عین‌خوش تا استان میسان عراق داشت، اهمیت نظامی یافت و ارتش عراق با اشغال این منطقه به ایجاد میادین مین و موانع اقدام کرد.

منطقه شرهانی در عملیات محرم آزاد شد و امروز یکی از مقصد کاروان‌های راهیان‌نور است و از جلوه‌های ماندگار شرهانی معراج شهدا و کانال بزرگ بجیلیه ۹۰ کیلومتر تا فکه است که توسط ارتش بعث بعنوان سد دفاعی احداث شده و عمق آن ۶ و عرض آن ۵ متر است و انواع موانع ایذایی در آن بکار رفته است.

«معراج الشهدا» مهمترین جاذبه معنوی یادمان شرهانی است.