به گزارش ایرنا، میراث فرهنگی فارس به آثار و بناهای تاریخی محدود نمی‌شود بلکه سنت‌ها، باورها و آداب زندگی که در شهرستان‌های مختلف این استان سینه به سینه از گذشتگان به نسل جدید منتقل شده به عنوان میراث فرهنگی از نوع ناملموس به شمار می‌روند. در حقیقت میراث فرهنگی ناملموس به تمامی آثار باقی‌مانده از گذشتگان گفته می‌شود که دارای ارزش فرهنگی باشند.
این میراث معرفی جنبه‌های غیر فیزیکی فرهنگ استان فارس هستند و اغلب آداب و رسوم جامعه در یک دوره زمانی و یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولاً قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند را در بر می‌گیرند. به عبارت دیگر میراث معنوی شامل بخشی از فرهنگ ماست که به شکل شفاهی و سینه به سینه به ما به ارث رسیده است.
این موارد شامل ارزش‌های اجتماعی، سنت‌ها، آداب و رسوم و روش‌ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه‌های کارکردهای انسانی است.
مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز
مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز در سال ۱۴۰۰ در اجرای ماده یک از قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب سال ۱۳۸۲ و مواد ۱۱ و ۱۲ از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‌المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال ۱۳۸۴ و مواد دو و سه آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ششم بهمن‌ماه ۱۴۰۰ هیئت وزیران و با رعایت مقررات آیین‌نامه اجرایی مذکور در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسید.
مهارت تهیه کاشی هفت رنگ شیراز
یکی از شاخصه‌های مهم هنر کاشی کاری سنتی، کاشی کاری هفت رنگ شیراز است. تفاوت کاشی هفت رنگ شیراز با سایر کاشی‌های هفت رنگ در کیفیت و ترکیبات خاص لعاب است. در کاشی هفت رنگ شیراز بیشتر از رنگ‌های روشن و شاد نظیر پسته ای، صورتی، زرد وسفید استفاده می‌شود که در این بین رنگ صورتی نقش چشم گیرتری را دارد. یکی دیگر از ویژگی های کاشی سنتی شیراز استفاده زیاد از نقش معروف به گل و مرغ است که تخصص نگارگران شیراز نیز در همین نقش است. بهترین نمونه های این سبک هنری مسجد وکیل و مسجد نصیرالملک است که کاشی کارهای شیراز به آن مسجد صورتی هم می گویند.
مهارت تهیه حلوای ارده زرقان
بدون شک شهر زرقان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید و عرضه مستقیم حلوا ارده کنجدی در ایران است لذا می توان این محصول خوشمزه را از سوغاتی‌های این شهر دانست. مردمان این شهر نیز از دیرباز تاکنون به تولید و طبخ حلوا ارده کنجد در ایران شهرت داشتند لذا کارگاه‌های تولیدی متعددی در زرقان به تولید حلوا ارده کنجدی اشتغال داشته و تولید و فروش این محصول خوشمزه و مقوی محور معیشت و اقتصاد بسیاری از مردمان این شهر است و همین مسئله باعث شده که مهارت تهیه این حلوا با طعم خاطره‌انگیز مورد توجه مسئولان استان برای ثبت در فهرست میراث ناملموس کشور قرار بگیرد.
شاهنامه‌خوانی در روستای دژکرد
شاهنامه‌خوانی در شهر دژکرد و روستای چرکس از توابع بخش سده شهرستان اقلید در شمال فارس هم در زمره آثار ناملموس ملی به ثبت رسیده است؛ این در حالیست که شاهنامه بیش از هر اثر دیگر، نمایان‌گر هویت فرهنگی ایرانیان است؛ از همین رو در میان گروه‌های مختلف مردم جایگاهی ممتاز دارد؛ این اهمیت تا به حدی است که در برخی مناطق ایران، شاهنامه‌خوانی به سنتی بدل شده که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. در فهرست آثار ناملموس ملی که در ۱۹ شهریورماه سال ۹۹ به ثبت رسید، عنوان آیین شاهنامه‌خوانی در شهر "دژکرد" و روستای "چرکس" از شهرستان اقلید در ۲۶۷ کیلومتری شمال شیراز نیز به چشم می‌خورد.
دیگر آثار ثبت شده فارس در میراث ناملموس کشور
اما این آثار تنها آثار ثبت شده در فهرست میراث ناملموس کشور نیستند؛ به گفته سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس تاکنون ۱۰۶ اثر از استان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
محمدتقی قلعه نویی در رابطه با تعداد آثار ثبتی در میراث‌فرهنگی ناملموس گفت: ۱۰۶ اثر ثبتی داریم که پنج حوزه را در برمی‌گیرد که این پنج حوزه شامل ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، آیین‌ها، جشن‌ها، آداب و رسوم، دانش‌های مرتبط با طبیعت و کیهان وصنعتگری سنتی است. از این مجموع، حدود ۲۸ مورد صنایع دستی، ۲۰مورد مراسم مذهبی، ۲۳ مورد خوراک‌های سنتی و سایر آثار مربوط به آداب و رسوم سال شمسی از جمله هنرهای اجرایی و بازی‌هاست.
وی به معرفی آثار ثبت شده فارس در میراث ناملموس کشور پرداخت و افزود: موسیقی محلی جهرم، مراسم شنبه اول سال در نی ریز، مهارت تهیه کاشی هفت رنگ شیراز، مهارت تهیه حلوای ارده در زرقان، مهارت تهیه حلوای میده در منطقه دشمن زیاری نورآباد ممسنی، مهارت تهیه حلوای سین در ارسنجان و مهارت تهیه حلوای مسقطی لاری از جمله آثاری هستند که در جلسه شورای ثبت میراث معنوی مورد بررسی و تایید کارشناسان قرار گرفته و در فهرست آثار ملی ناملموس کشور به ثبت رسیدند.
قلعه‌نویی، مهارت پخت آش سبزی شیرازی و تهیه حلوای کاسه در شهر شیراز و کارکردهای فرهنگی آن را از دیگر میراث ناملموس فارس دانست و بیان کرد: مهارت پخت نان فسایی با نام کماچ فسایی، شاهنامه‌خوانی در روستای دژکرد و چرکس شهرستان اقلید و مهارت پخت سنتی حلوای ماجون در شهرستان لامرد از دیگر آثار ناملموس به ثبت رسیده در فهرست آثار ناملموس کشور هستند.
سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس عنوان کرد: همچنین مراسم حنابندان لارستان، خرمن‌کوبی سنتی و ترانه‌های مربوط به آن در روستای گاو بست شهرستان لار، برات پزون و مراسم و مهارت تهیه نان براتی شمال فارس پوشش سنتی زنان و مردان ایزدخواست، مهارت تهیه سنتی آلوبخارا در شهرستان بوانات و پخت سنتی نان‌های تاوه‌ای شهرستان داراب از دیگر مواردی است که در جلسه شورای ثبت میراث‌فرهنگی کشور مطرح شد که پس از بررسی نهایی در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیدند.
قلعه‌نویی یادآور شد: مراسم گل غلتان نوزاد در روستای کراده خفر، فال بیت در طایفه چهارراهی، مهارت ساخت عروسک گردویی شهرستان اقلی، مهارت پخت آش اسفندی در شمال فارس، مهارت کیسه بافی در شهر دژ کرد، مراسم تعزیه شاهچراغ در شیراز، مهارت ساخت چیق در عشایر فارس، مهارت تهیه شیرینی حلقه چی در ایزدخواست، غرود بازی در شهر لپویی نیز در تاریخ ۱۱ مهرماه ۱۴۰۰ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده‌اند.
وی با بیان اینکه تعداد آثار ثبتی میراث ناملموس در استان فارس در حال حاضر به ۱۰۶ اثر رسیده است، گفت: حفظ میراث معنوی ناملموس دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی ملموس است. لذا باید تمام تلاش خود را برای تحقق این امر مهم به کار بگیریم. امیدواریم با ثبت آثار ناملموس استان و معرفی هر چه بیشتر و بهتر این آثار گام‌های مؤثری در جهت حفظ، احیا و ترویج این رسوم و میراث ارزشمند برداریم.
نظر شما