«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان و «فیصل بن فرحان» همتای سعودی او امروز پنجشنبه ۱۷ فروردین در پکن با یکدیگر دیدار کردند. این نخستین دیدار وزرای خارجه ۲ کشور پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک به شمار می‌رفت؛ دیداری که خروجی آن بیانیه‌ای نویدبخش بود.
در متن بیانیه پایانی، طرفین متعهد شدند در «ایجاد امنیت، ثبات و شکوفایی منطقه» تشریک مساعی داشته باشند. در این مسیر، بر «فعال‌سازی موافقتنامه همکاری‌های امنیتی بین دو کشور» به تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۸۰ و «موافقتنامه عمومی همکاری» به تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ تاکید شد.
همچنین در متن بیانیه آمده است که دو طرف «اقدامات لازم را برای گشایش سفارت‌خانه‌های دو کشور در ریاض و تهران و سرکنسولگری‌های این دو کشور در جده و مشهد صورت دهند.» همچنین قرار است «هیئت‌های فنی» برای بررسی «از سرگیری پروازها» و «تسهیل اعطای روادید برای شهروندان دو کشور» هماهنگی‌های لازم را ادامه دهند.
متن توئیت میرعبداللهیان نیز مُهر تایید دیگری بر نتیجه‌بخش بودن گفت وگوها بود و وی نوشت: «امروز با همکارم امیر فیصل‌بن‌فرحان در پکن دیدار و گفت‌وگویی مثبت داشتیم. شروع روابط رسمی دیپلماتیک تهران - ریاض، از سرگیری حج عمره، همکاری اقتصادی و تجاری، بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها و تاکید بر ثبات، امنیت پایدار و توسعه منطقه، موضوعات مورد توافق و دستور کار مشترک است».
دیدار وزرای امور خارجه ایران و عربستان در پکن، ریشه در توافق ۱۹ اسفندماه پارسال داشت که در جریان آن توافق، تهران- ریاض توافق کردند ظرف حداکثر ۲ ماه روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
به هر حال توافق ایران و عربستان از رویکرد منطق محور این ۲ بازیگر به سیاست خارجی و مناسبات بین المللی نشان دارد که آنها برقراری روابط دیپلماتیک را بستری برای حل وفصل یا حتی کاهش تنش ها یافته اند.
بنابراین احتمال می رود که با ترمیم مناسبات تهران- ریاض، شماری از پرونده‌های منطقه‌ای بسته شود و به تدریج شاهد بازگشت دوباره سوریه به اتحادیه عرب، پایان جنگ در یمن، تشکیل دولت فراگیر ملی در لبنان باشیم. افزون بر آن، مناسبات تهران و ریاض می‌تواند به همگرایی بیشتر بین ایران با مصر و اردن منجر شود.
از طرفی اصرار بحرین برای ارتقای سطح مناسبات خود با ایران و سفر دبیر شورای امنیت ملی به امارات و عراق نشان می‌دهد که سال ۱۴۰۲ سال همگرایی ایران با کشورهای عرب منطقه است.
عربستان حتی در آستانه ازسرگیری روابط با تهران نیز گام‌های اساسی در بهبود مراودات با سوریه و بشار اسد برداشته‌است. در یک دهه گذشته عربستان مهم‌ترین دشمن دولت سوریه در منطقه به‌حساب می‌آمد. اما با کم‌رنگ شدن جنگ‌داخلی در سوریه، بالاخره ریاض هم به برقراری روابط مجدد با این کشور متقاعد شد. حالا مقامات این کشور اعلام کرده‌اند که آماده گفت وگو با دولت اسد هستند و عربستان می‌خواهد اسد را برای نشست اتحادیه عرب به کشورش دعوت کند. این اتفاقات نشان می‌دهد که کشورهای عربی منطقه به عنوان دشمنان سرسخت اسد خود را برای پذیرش اسد در جمع آماده می‌کنند.
با تداوم این روند، شاهد یک نوع صلح پایدار در خاورمیانه خواهیم بود که منجر به کاهش هژمونی آمریکا و انزوای رژیم صهیونیستی می انجامد؛ ۲ بازیگری که از مخالفان اصلی ازسرگیری روابط تهران – ریاض و به نوعی بازندگان این توافق‌اند.
در ارتباط با اینکه چرا آمریکا یکی از بزرگترین بازندگان توافق است باید به نقش و جایگاه چین در نظام بین المللی و معادلات منطقه ای اشاره کرد. چین به عنوان بزرگترین رقیب آمریکا با حل وفصل یک اختلاف فرسوده بر وزن و جایگاه سیاسی بین المللی خود افزود.
همزمان با گسترش روابط چین با کشورهای خاورمیانه، متحدان دیرینه آمریکا از قبیل عربستان سعودی از کاخ سفید فاصله می گیرند و عزم خود را برای سیاست خارجی مستقل از غرب جزم کرده اند. سردی روابط عربستان با آمریکا به وضوح در جریان سفر اخیر بایدن به ریاض مشهود بود ورئیس جمهوری آمریکا نتوانست برای حل بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین، آل سعود را با خود همراه کند و بایدن با دستان خالی ریاض را ترک کرد.
در کنار دو برایند توافق یعنی ارتقای جایگاه سیاسی چین و نیز دور شدن بیشتر عربستان از آمریکا به عنوان متحد دیرینه، مولفه سومی هم وجود دارد که همان تقویت جایگاه منطقه ای ایران است؛ مولفه ای که هرگز به مذاق کاخ سفیدنشینان خوش نمی آید.
خشم آمریکا از خروج عربستان از زیر چتر حمایتی کاخ سفید را می‌توان در موضع‌گیری اخیر «دونالد ترامپ» رییس جمهور پیشین آمریکا آشکارا دریافت. ترامپ در یک سخنرانی در جمع هوادارانش ضمن اشاره به توافق اخیر ایران-عربستان برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک، گفت : «روسیه به چین پیوسته است. آیا می‌توانید آن را باور کنید؟ عربستان سعودی به ایران پیوسته است. اگر من رئیس جمهور شما بودم هرگز این اتفاقات نمی‌افتاد.»
همچنین تنش زدایی بین ایران و عربستان و ازسرگیری مراودات دیپلماتیک بین این دو کشور، بزرگترین ضربه را به رژیم صهیونیستی وارد کرده‌است. قطار عادی‌سازی روابط تل‌آویو با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که به ایستگاه ریاض رسیده، با توافق ایران و عربستان، رنگ خواهد باخت.
در نتیجه، نقشه ائتلافی که رژیم صهیونیستی زیر چتر حمایتی آمریکا علیه ایران در قالب «ناتوی خاورمیانه» طراحی کرده‌بود، با توافق تاریخی ایران و عربستان نقش بر آب شده‌است.
نظر شما