به گزارش ایرنا، سعدالله زارعی امروز (شنبه ششم خرداد) در نشست رسانه‌ای «روابط ایران و عربستان» که در موسسه «مطالعات راهبردی اندیشه‌ساز نور» برگزار شد، ابعاد مختلف این رخداد مهم را مورد بررسی و واکاوی قرار داد.
مزیت‌های راهبردی و ژئوپلیتیک ایران و عربستان
این کارشناس مسائل غرب آسیا، ظرفیت‌ها و موقعیت راهبردی ایران و عربستان را دلیلی بر تلاش آنها برای ازسرگیری مناسبات دانست و اظهار داشت: ایران از لحاظ موقعیت ژئوپلیتیک، انرژی، انقلابی، مذهبی و قومیتی جایگاه منحصر به فردی در سطح منطقه دارد و از سوی دیگر عربستان سعودی با مرکزیت دینی و وجود مکه و مدینه موقعیت و جایگاه ویژه‌ای در میان کشورهای مسلمان و عربی کسب کرده است. این کشور از لحاظ ژئوپلیتیک و انرژی نیز موقعیت ویژه و راهبردی دارد.
از نگاه زارعی، ایران و عربستان با چنین سطحی از توانمندی می‌توانند با از سرگیری و ترمیم روابط خود، تغییرات و تحولات چشمگیری را در سطح منطقه رقم بزنند.
رئیس موسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌ساز نور، آمریکا را یک مانع جدی در برابر از سرگیری روابط دو کشور و عامل ایجاد تنش دانست و گفت: آمریکایی‌ها در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا از ریاض یک بازیگری متعارض بسازند به گونه‌ای که در تنش‌های منطقه‌ای از قبیل لبنان، سوریه، عراق، یمن، پاکستان، افغانستان و حتی کشورهای مسلمان شمال آفریقا، همواره ریاض در یک طرف درگیری قرار داشته‌است و در جایگاه یک بازیگر مدعی، ایفای نقش کرده است.
تنش‌های منطقه‌ای، هر کدام منطق خاص خود را دارند
زارعی با رد این شبهه که «طرف‌های درگیر در هر درگیری در منطقه، به نیابت از ایران و عربستان با یکدیگر وارد نزاع شده‌اند»، تصریح کرد: این موضوع واقعیت ندارد. اشغال نظامی افغانستان و عراق با همکاری عربستان صورت نگرفت. جنگ رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین و غیره نیز مورد تایید آل سعود نیست؛ نبردی که در آن ایران کنار مردم مظلوم فلسطین ایستاده است.
در ارتباط با بحران سوریه و مساله لبنان نیز این کارشناس منطقه غرب آسیا، اظهار داشت: در این کشور بعضاً گروه‌های درگیر از سوی عربستان تامین مالی می‌شدند اما در آنجا آنها نه علیه ایران بلکه علیه یک دولت رسمی می‌جنگیدند. متقابلاً نبرد تروریست‌ها نیز به منزله مقابله با عربستان نبود. لبنان به نیابت از ایران با اسرائیل نمی‌جنگد بلکه از منافع و امنیت خود دفاع می‌کند؛ موضوعی که در سوریه نیز صادق بود. گروه‌های حاضر در سوریه نیز نه برای ایران بلکه برای کمک به ملت سوریه آنجا حضور داشتند. بنابراین چالش‌ها و تنش‌ها در منطقه، هر کدام منطق خاص خود را دارد. هم اکنون که ایران و عربستان در صدد ازسرگیری روابط برآمده‌اند، جنگ یمن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و ریاض باوجود هشت سال جنگ علیه مردم این کشور، حاضر به پذیرش نقش خود در شکل‌گیری آن نیست. آل سعود از ایجاد صندوقی برای جمع‌آوری اعانه به مردم یمن صحبت می‌کند در حالی که مطالبه مردم این کشور «غرامت» است نه «اعانه».
زارعی اضافه کرد: حل بحران یمن نه به اراده ایران بلکه به اراده عربستان به عنوان آغازکننده و یک طرف جنگ بستگی دارد. بنابراین صنعا و ریاض باید بین خود این اختلاف را حل وفصل کنند. راه‌حل این نیست که مذاکرات درباره یمن از مسیر اصلی خود خارج شده و رنگ و بوی تهران- ریاض یا صنعا- عدن به خود بگیرد. طرفی که جنگ را را انداخته، باید فرمول پایان جنگ را نیز بدهد.
دلایل گرایش آل سعود برای ازسرگیری روابط با ایران
این کارشناس مسائل منطقه در بخشی از صحبت‌های خود به روندهای منطقه‌ای و بین‌المللی اخیر اشاره کرد که تداوم آن به منافع عربستان آسیب می‌زند .
وی در این خصوص گفت: توافق ایران و روسیه در زمینه کریدور شمال- جنوب بستر را برای کاهش تاثیر تحریم‌ها بر تهران هموار خواهد کرد. دست برتر مسکو در بحران اوکراین، عضویت ایران در شانگهای، توافق راهبردی تهران- پکن، شکست راهبرد رژیم صهیونیستی در داخل و عرصه خارجی و غیره از دیگر مولفه‌های تغییر نگرش و رویکرد سران سعودی بود.
این کارشناس مسائل منطقه ادامه داد: رخدادهای اشاره شده در کنار تحولاتی که در جهان عرب علیه عربستان رقم خورد، بستر را برای تنش بین آنها هموار کرد. در کنار ناکامی ریاض در جنگ هشت ساله علیه یمن، آل سعود را به این نتیجه رساند که شرایط تغییر کرده‌است و تداوم مسیر گذشته چیزی جز خسران و ضرر نیست از این رو به مذاکرات پکن و ترمیم روابط با تهران روی خوش نشان داد.
زارعی ادامه داد: خوشبختانه این گفت‌وگوها اگرچه از پکن شروع شد اما استمرار گفت وگوها به پکن وابسته نیست. از این رو مقامات و دیپلمات‌های ایران و عربستان با دیدارها و گفت وگوهای مکرر خود، در صدد ترسیم چارچوبی برای حل اختلافات گذشته و دستیابی به توافقات جدید برآمده‌اند؛ موضوعی که نویدبخش یک فضای مطلوب برای منطقه غرب آسیا است.
چشم‌انداز معادلات منطقه در فضای پساانتخابات ۲۰۲۴ آمریکا
زارعی روابط ایران و عربستان را حتی در صورت پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ باثبات ارزیابی و تاکید کرد: بن سلمان باوجود پیش بینی برنده شدن ترامپ در انتخابات آتی به ازسرگیری روابط با تهران اقدام کرده‌است. سران کشورهای عربی به از جمله عربستان این نتیجه رسیده‌اند که هزینه امنیت آنها را ترامپ و آمریکا متقبل نمی‌شود.
از نگاه رئیس موسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌ساز نور، چه در صورت تداوم دولت دموکرات کنونی و چه در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان و ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید، تغییر چشمگیری در معادلات منطقه‌ای ایجاد نخواهدشد.
نظر شما