مهار تورم در خراسان‌شمالی؛ کاستی‌ها و بایسته‌ها

نگاهی کلی به شرایط اقتصادی خراسان شمالی بیانگر این است که این استان یک میلیون نفری حدود ۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی با سرمایه گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۱۱ هزار نفر دارد که از لحاظ داشتن صنایع بزرگ صنعتی در بین ۳۱ استان کشور رتبه دهم را داراست که این آمار نشان می دهد از لحاظ توسعه اقتصادی در شرایط مناسبی قرار ندارد و موانع بزرگی بر سر راه تولید استان واقع شده است.

بررسی ها نشان می دهد که نرخ تورم نقطه‌ای کشور در بهمن ۱۴۰۱ به ۵۳.۳ درصد رسید و بالاترین نرخ تورم در این ماه به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و چهارمحال و بختیاری اختصاص دارد، به طوری که نرخ تورم هرکدام به ترتیب معادل ۶۷.۹، ۶۱.۸ و ۶۱ درصد بوده است.

کارشناسان می گویند که ضعف زیرساخت های حمل و نقل یکی از علت های مهم در این باره است. ضعف زیرساخت ها بویژه در بخش حمل و نقل و راه اعم از هوایی، زمینی و ریلی در این باره موثر بوده و سبب افزایش بهای تمام شده کالاهای مصرفی می شود و نبود واحدهای بزرگ تولید پوشاک، خام فروشی محصولات تولیدی استان و دوری از مراکز تولید از دلایل اصلی گرانی کالاهای مختلف در استان محسوب می شود.

خراسان شمالی استانی کشاورز خیز است و در این میان بهبود نظام بازاریابی محصولات کشاورزی، ارایه تسهیلات، مدیریت دانش بنیان بخش کشاورزی و تقویت توان تولیدی کشاورزی با استفاده از نژادهای داخلی و ذخایر ژنتیکی و الگوهای بهینه کشت می توان برای رونق این بخش بهره برد.

حال که سال جاری با نام «مهار تورم و رشد تولید» از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده است زمان آن فرا رسیده تا گره های تولید و تورم در این خطه محروم از کشور باز شود.

ضعف زیرساخت‌های ارتباطی

سابقه امر نشان می دهد که نبود زیرساخت های جاده ای از جمله بزرگراه و شبکه ریلی را می توان بزرگترین مانع برای تولید استان عنوان کرد و اگر نگاهی به وضعیت حمل و نقل استان داشته باشیم، متوجه می شویم که بر اساس آمار اداره کل راه و شهرسازی استان، طول بزرگراه ها در استان ۱۸۱ کیلومتر است که کمتر از یک درصد بزرگراه و طول راه های فرعی استان ۷۴۵ کیلومتر که معادل ۱.۷۵ درصد از راه های فرعی کشور است.

بنا به گفته مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی؛ این استان برای پاسخ به نیاز سرمایه گذاران باید سه هزار کیلومتر راه در محورهای روستایی، اصلی و بزرگراهی احداث کند.

از آنجایی که خراسان شمالی در حد فاصل ۲ قطب سیاحتی و زیارتی کشور واقع است و از طرفی نیاز شدید سرمایه گذاران در این استان به اتصال ریلی و بزرگراهی احساس می شود که باید این مانع در اولویت طرح های استانی قرار گیرد، با این حال اجرای پروژه ریلی مشهد- بجنورد- گرگان نیز از دیگر طرح های استان بود که در حال حاضری در سودای جذب سرمایه گذار به سر می برد.

اجرای پروژه ریلی مشهد- بجنورد- گرگان از برنامه های دولت دهم در استان بود که ۶۰۰ کیلومتر آن از استان خراسان شمالی عبور می‌کرد ولی بدلیل نبود سرمایه گذار همچنان این طرح در بلاتکلیفی به سر می برد.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان شمالی در این خصوص گفت: ضعف زیرساخت ها سبب افزایش بهای تمام شده کالاهای مصرفی در استان می شود.

محمد رحمانی اظهار کرد: کاهش واسطه ها و بهبود سیستم بنکداری در استان یکی از راهکارها است که در این زمینه با حمایت‌های دولت می توان برای مهار تورم گام برداشت.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان شمالی افزود: بهبود شبکه توزیع و حذف واسطه گرها همچنین راه اندازی انبار و تاسیسات ذخیره سازی خصوصی در استان و راه اندازی واحدهای صنفی جدید و افزایش سرانه جمعیتی واحدهای صنفی شهری از دیگر مواردی است که در مهار تورم استان راهگشا باشد.

وی افزود: سرانه تولید ناخالص داخلی کشور به عنوان مثال در سال ۱۴۰۰ معادل یک میلیون و ۹۳ هزار ریال گزارش و این شاخص در استان خراسان شمالی ۵۷۵ هزار ریال ثبت شد که در این شرایط این استان رتبه ۲۶ را بین استان های کشور دارد.

رحمانی گفت: خراسان شمالی منابع، ذخایر، موقعیت اقلیمی مناسب و بصورت بالقوه توانایی تولید بیشتر را دارد که با تمرکز بر زیرساخت ها و حمایت از تولیدکننده ها و کشاورزان استان می توان سطح تولید را افزایش داد.

رونق صنایع تبدیلی و تقویت گردشگری

کشاورزی مزیت مهم برای رونق و توسعه اقتصادی در خراسان شمالی محسوب می شود که بیشترین شاغلان استان را به خود اختصاص داده است و این خطه ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از مجموع این میزان ۳۰۰ هزار هکتار زراعی و مابقی باغی است و بیش از ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند.

براساس آمارهای سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تُن انواع محصولات زراعی و باغی استان برداشت می شود که صنایع تبدیلی و غذایی استان توان فرآوری ۸۷۴ هزار تُن آن را دارد.

شمار صنایع تبدیلی و غذایی بخش کشاورزی موجود در این استان بیش از ۱۰۰ واحد است که ظرفیت تولید سالانه این واحد ها ۶۷۴ هزار تُن و جذب مواد خام ۸۷۴ هزار تُن در سال است.

۱۳ واحد فراوده های لبنی، ۱۳ واحد خوراک دام و طیور، سه کارخانه رب گوجه فرنگی، ۲ کشتارگاه صنعتی، یک کشتارگاه صنعتی طیور، ۹ واحد بسته بندی حبوبات، هفت بسته بندی زعفران، چهار واحد بسته بندی کشمش از جمله این واحد های تولیدی هستند.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان شمالی در ادامه اظهار کرد: سهم ارزش افزوده استان در بخش های خدمات، کشاورزی و صنعت در سال ۱۴۰۰ به ترتیب معادل ۵۵.۸، ۲۴.۸ و ۱۹.۴ درصد است.

رحمانی گفت: برای رشد تولید در بخش کشاورزی نیاز است تا نظام بازاریابی محصولات کشاورزی بهبود یابد همچنین توان تولیدی کشاورزی با استفاده از نژادهای داخلی و ذخایر ژنتیکی و الگوهای بهینه کشت احیا و تقویت شود و در بخش خدمات هم باید تلاش شود تا راه‌های ارتباطی استان با مراکز استان های همجوار بهبود و توسعه یابد تا بازرگانی و همچنین افزایش ورود و خروج گردشگران ارتقا یابد.

وی خاطرنشان کرد: راه اندازی حمل و نقل ریلی استان موجب افزایش سطح رفاه و هم باعث افزایش اشتغال در بخش خدمات می شود که باید مورد توجه باشد.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان شمالی گفت: برای رشد تولید در بخش صنعت هم باید ایجاد صنایع تبدیلی بویژه در بخش صنعت استان و توسعه و تقویت شهرک‌های صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

حمایت از بخش خصوصی

ورود بخش خصوصی به عرصه تولید و حمایت از آن می تواند در مهار تورم اثربخش باشد در این باره برای جذب سرمایه گذار در استان نیاز است تا دستگاه‌های موثر در امر سرمایه گذاری، همکاری داشته باشند. اما اینکه بخش خصوصی رغبتی برای آوردن سرمایه خود به خراسان شمالی ندارد، ریشه در ضعف زیرساخت ها دارد.

سرمایه گذار به دنبال سود خود است و در صورتی که ضعف زیرساخت ها نتواند انتظارت او از رسیدن به سود را برآورده کند، سرمایه خود را جای دیگر می برد و این خطه بعنوان استانی مرزی و کمتر برخوردار تاکنون نتوانسته است در این شاخص ها ارتقا یابد.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این خصوص گفت: یک راهکار و رویکرد مهم برای مهار تورم و رشد تولید میدان دادن بیش از پیش به بخش خصوصی است.

حسین حاجی بگلو اظهار کرد: تورم و فشار اقتصادی در خراسان شمالی نسبت به کشور بیشتر است، این امر دلایل متعددی دارد و یکی از علت های آن نیز نبود واحدهای تولیدی بزرگ در استان است.

وی تصریح کرد: خراسان شمالی استانی نوپا است و بواسطه دریافت خدمات کالایی از کلان شهرهای کشور دچار افزایش قیمت به علت هزینه های حمل و نقل می شود.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی افزود: نگاه حمایتی دولت به بخش بازرگانی داخلی با تامین زیرساخت مناسب گذرگاهی در سراسر استان و مناطق مرزی می تواند جذابیت ورود بازرگانان کشورهای همسایه در تامین کالا با قیمت مناسب شود این مهم سبب می شود تا رقابت در سطح بالا انجام و قیمت ها کاهش و منتج به کاهش تورم شود.

وی؛ ایجاد و صرف هزینه در راهسازی و خروج استان و شهرستان ها از بن بست، افزایش جذابیت صنعت گردشگری، نگاه ویژه به مناطق محروم و سراسر استان و برنامه ریزی مناسب در توزیع کالاهای تنظیم بازاری، ایجاد شرکت تعاونی های دولتی به منظور جلوگیری از هر گونه انحراف و نارضایتی مردمی از مواردی دانست که در مهار تورم استانی نقش موثری ایفا می کند.

وی یادآور شد: بدرفتاری دستگاه های اجرایی سبب فرار سرمایه گذار واقعی می شود، دستگاه هایی از قبیل محیط زیست، شرکت آب منطقه ای، راه و شهرسازی و منابع طبیعی و آبخیزداری از ادارات موثر در این زمینه هستند.

حاجی بگلو اظهار کرد: در این راستا برنامه ریزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی برای رشد تولید و حفظ وضعیت موجود تلاش دارد تا اشتغال و سرمایه گذاری رونق داشته باشد.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی افزود: در این باره معرفی طرح های نیمه تمام و ایجادی دارای اهلیت سرمایه گذاری به بانک های عامل در دستور کار است تا بتوان شاهد رشد تولید و اشتغال بود.

حاجی بگلو خاطرنشان کرد: استان منابع غنی معدنی دارد که دارای ارزش اقتصادی بسزایی است، در این باره تلاش داریم تا نسبت به صدور مجوز در خصوص فرآوری منابع معدنی، پایش و سرمایه گذاری و اشتغال اقدام شود.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: فرآوری مواد معدنی و ساخت واحد های تولیدی، تکمیل حلقه های پیشین و پسین در صنایع معدنی و فلزی سبب جلوگیری از خام فروشی و خروج سرمایه از استان و افزایش گردش نقدینگی خواهد شد.

پرداخت تسهیلات به صنایع

کمیسیون هماهنگی بانک های خراسان‌شمالی اعلام کرد که براساس اعلام بانک مرکزی؛ بانک‌های استان (۱۳ بانک دولتی و غیردولتی) در سال ۱۴۰۱ رتبه نخست بیشترین مصارف بانکی را در بین سایر استان ها را داشته است و این بانک ها در سال گذشته با ۴۹ درصد رشد به ۳۳۷ هزار میلیارد ریال رسید و در این میان بانک ملت با ۵۲ هزار میلیارد ریال و رشد ۱۵.۵ درصدی، بانک کشاورزی با ۵۰ هزار میلیارد ریال و رشد ۱۵ درصدی و بانک سپه با ۴۰ هزار میلیارد ریال و رشد ۱۲ درصدی بیشترین مصارف بانکی را در بین بانک های استان داشته اند.

نسبت مصارف به منابع یکی از شاخص های عملکردی بانک ها است، این نسبت خالص مصارف به خالص منابع پس از کسر سپرده قانونی می باشد که در این بین عدم مصرف منابع و یا اضافه برداشت از بانک مرکزی هر دو می تواند برای بانک زیان آور باشد.

همچنین این آمار را اگر با توزیع اعتبار هزار و ۳۲۲ میلیارد تومان تسهیلات تبصره ۱۶ و حدود ۷۵۰ میلیارد تومان سهمیه تبصره ۱۸ در سال ۱۴۰۱جمع کنیم رقم قابل توجهی است که در دولت سیزدهم در خراسان شمالی تسهیلات داده است ولی مدیرگروه اقتصاد دانشگاه بجنورد در این زمینه نظری عکس دارد و می گوید که این تسهیلات کافی نیست و باید تولید کننده بیش از این حمایت شود.

روح الله بابکی با بیان اینکه بالا بودن نرخ تورم در جامعه عوامل مختلف دارد که باید شناسایی و بررسی شود هر چند که درباره شناسایی این عوامل به خوبی کار نشده است.

مدیرگروه اقتصاد دانشگاه بجنورد اظهار کرد: برای مهار تورم باید از درآمدهای غیرنفتی کمک گرفت و درآمدهای نفتی را در زیرساخت ها و توسعه آن هزینه کرد.

وی با تاکید بر لزوم بخش خصوصی و ضرورت ایجاد شرایط برای فعالیت بیشتر بخش غیردولتی گفت: باید با پرداخت تسهیلات و حمایت از بخش خصوصی شرایط افزایش فعالیت و حضور بخش غیردولتی در جامعه فراهم شود.

مدیر گروه آموزشی اقتصاد دانشگاه بجنورد، جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی، بهبود فضای کسب و کار و حمایت از تولید را از دیگر عوامل مهم برای مهار تورم در جامعه عنوان کرد.

خراسان شمالی ۱۸ شهرک و ناحیه صنعتی و یک منطقه ویژه اقتصادی با ۲۸۷ واحد صنعتی فعال با سرمایه گذاری بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان دارد که افزون بر چهار هزار و ۵۰۰ کارگر در این واحدهای صنعتی اشتغال دارند.

اکنون حدود ۳۰ هزار واحد صنفی شامل بیش از پنج هزار و ۵۷۰ واحد تولیدی، چهار هزار و ۶۴۸ واحد ارائه خدمات فنی، ۱۲ هزار و ۴۶۳ واحد توزیعی و سه هزار و ۲۳۱ واحد خدماتی در خراسان شمالی زیر نظر ۱۴۰ اتحادیه صنفی این استان فعالیت دارند.

سهم اشتغال خراسان شمالی در بخش کشاورزی ۳۹.۶ درصد، صنعت ۲۴.۳ درصد و خدمات ۳۶.۱ درصد است و سهم این استان در حوزه کشاورزی بیش از میانگین کشور است اما در حوزه صنعت و خدمات پایین تر است.

خراسان شمالی با یک میلیون نفر در شمالشرق کشور واقع است.