توجه به اقتصاد هنر راز و رمز ماندگاری و احیای خوشنویسی است

به گزارش ایرنا، قزوین با برخورداری از خوشنویسان مطرح و نامی از گذشته تاکنون از قطب‌های اصلی هنر خوشنویسی ایران محسوب می‌شود.

قزوین همچنین پایتخت خوشنویسی ایران نامیده می‌شود و بسیاری از مردمان این شهر بیش از سایر هنرها به سمت این هنر جذب می شوند.

به گفته هنرمندان، اگرچه قزوین به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران شناخته می‌شود اما هنرمندان خوشنویس قزوینی از حداقل امکانات مورد نیاز برای توسعه کمی و کیفی هنرشان بی‌بهره هستند.

کارشناسان معتقدند، امروزه چالش‌های اقتصادی جامعه باعث شده تا موضوعات اقتصادی و معیشت ارجح بر هنر شمرده شود و در این بین خوشنویسی نیز مانند بسیاری دیگر از هنرها رو ضعف رفته است، با این وجود این هنر اصیل ایرانی بواسطه تلاش و ممارست برخی اساتید برجسته هنوز نفس می کشد و زنده است اگرچه شاید روز و حال خوشی نداشته باشد.

احمد پیله چی قزوینی یکی از اساتید برجسته خوشنویسی در ایران است که نشان درجه یک هنری را در کارنامه پربار خود دارد و تلاش فراوانی برای حفظ و احیای این هنر اصیل کرده است.

خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان قزوین با این استاد خوشنویسی و عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان کشور و استاد و مدرس خوشنویسی در قزوین که در زمینه خط نستعلیق و خطه شکسته تبحر دارد به گفت و گو نشسته و از او درباره وضعیت این هنر در استان و کشور پرسیده که ماحصل این گفت وگو را در ادامه می خوانید.

ایرنا. شرح حال مختصری از فعالیت‌های هنری‌تان از ابتدا تاکنون بفرمایید؟

از کودکی به خوشنویسی علاقه مند بودم و پیش از اینکه به مدرسه بروم خواندن و نوشتن را در خانه آموزش دیده بودم و از پنج سالگی هم در حوزه خط با قلم و مرکب شروع به فعالیت کردم.

از سال ۵۳ تحت نظر استاد مرحوم سید علی رفیعی قزوینی برادر علامه رفیعی قزوینی در مدرسه راهنمایی محمد قزوینی در کلاس اختصاصی خوشنویسی و کلوپ خوشنویسی که پنجشنبه‌ها بعدازظهر برگزار می‌شد آموزش دیدم و سپس در سال ۵۴ موفق به ورود به کلاس خوشنویسی استاد ابوالحسن محصص مستشاری شدم، پس از ۲ سال موفق به کسب مدرک عالی این رشته شدم و در سال ۵۶ به عنوان مدرس انجمن خوشنویسان قزوین و مدرس دبیران هنر آموزش و پرورش قزوین مشغول تدریس شدم.

ضمن تحصیل خوشنویسی را تدریس می کردم و در سال ۵۷ قرار بود در آزمون ممتاز خوشنویسی شرکت کنم و به دلیل درگیری‌های پیش از انقلاب و حکومت نظامی این آزمون برگزار نشد و نهایتاً در تابستان ۵۸ مدرک ممتاز را کسب کردم.

ایرنا. گویا فعاایت های هنری شما در خوشنویسی پس از انقلاب شدت پیدا کرد، در این خصوص بگویید.

از سال ۵۶ خدمت استاد غلامحسین امیرخانی به انجمن خوشنویسان تهران رفتم و سپس به توصیه ایشان و راهنمایی استاد محصص از خطوط قدما گذشتگان مشق می‌کردم و این آموزش مصادف با سال بعد از پیروزی انقلاب بود و در این دوره علاقهمند به آثار قدما شدم و به اندازه بضاعت از مجموعاً داران که خط می‌فروختند و همچنین عتیقه فروشی‌ها خطوط گذشتگان را خرید می‌کردم.

همچنین مشغول تعلیم خطوط قدما و اساتیدی مانند میرعماد حسنی سیفی قزوینی خوشنویس عصر صفوی و میرزا غلامحسین اصفهانی، میرحسین و میرزا کاظم از اساتید خوشنویسی دوره قاجار مشق می‌کردم و توجه ای نیز به آثار استاد کلهر و عماد الکتاب داشتم.

خطی که امروز می‌نویسم آمیخته از دریافت خطوط قدما (گذشتگان) و اساتید معاصر است و به گفته اساتید و هنرمندان برجسته، خط من دارای سبک و شیوه خاص و منحصر به فردی است که شبیه به هیچ یک از اساتید گذشته و حال نیست و بدون امضا قابل رویت و شناسایی است.

در دهه ۷۰ انجمن خوشنویسان کشور تعدادی از آثار بنده را دریافت کردند و عنوان مدرک استادی به اینجانب اهدا شد؛ شاید حدود ۱۰ الی ۱۵ سال عنوان هنرمند درجه یک هنری که مطابق با دکتری تخصصی هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است به بنده اهدا شد.

ایرنا.آنطور که پیداست شما در نمایشگاه های خوشنویسی زیادی در داخل و خارج حضور داشته و آثارتان در نقاط مختلف دنیا به نمایش گذاشته شده، درست است؟

برنامه آموزش خوشنویسی از تعلیم تا تدریس از سال ۵۶ تا ۶ سال پیش به عنوان مدرس انجمن خوشنویسان قزوین و تهران ادامه داشت و نمایشگاه‌های بی شمار در داخل و خارج کشور شرکت کردم و در نمایشگاه‌های جمعی نیز حضور داشتم.

فعالیت‌های برون مرزی ام شامل حضور در ۲ نمایشگاه در پاکستان، شرکت در نمایشگاه اختصاصی امارات به مدت ۲۱ روز، برگزاری نمایشگاه انفرادی در آلمان و حضور نمایشگاه ۲۵۰۰ سال هنر و فرهنگ ایران در فرانسه و همچنین برگزاری نمایشگاه در کشورهای اردن، انگلستان، حضور در رویداد هفته قرآنی در ماه مبارک رمضان در سوئد و حضور در اکسپوی ۲۰۱۰ شانگهای چین و برگزاری ورکشاپ و کارگاه خوشنویسی در آن که استقبال بسیار خوب و ویژه‌ای از آن شد، بوده است.

همچنین حضور در کشور تانزانیا در دهه کرامت رضوی و برگزاری کارگاه خوشنویسی و حضور در نمایشگاه‌های خوشنویسی ترکیه و عراق از دیگر سوابق نمایشگاهی بنده در کشورهای خارجی بوده است.

در نمایشگاه های مختلف داخلی نیز حضور پررنگی داشته ام و در برگزاری و اجرای رویدادهای بزرگ بین المللی خوشنویسی که در قزوین رقم خورد نیز مشارکت داشتم که از جمله آنها می توان پایه گذاری برگژاری دو سالانه بین المللی خوشنویسی که در ۶ دوره آن در قزوین برگزار شده اشاره کرد.

در تشکیل موزه خط خوشنویسی قزوین که به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که به مناسبت چهارصدمین سال شهادت میر عماد حسنی تشکیل شد نیز مشارکت داشتم.

ایرنا. با توجه به نام گذاری قزوین به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران آیا برنامه‌های که در این شهر از سوی هنرمندان این رشته اجرا می‌شود، برای حفظ جایگاه خوشنویسی آن کافی است؟

برای آشنا کردن هنرمندان و مسوولان با خوشنویسی و تاریخچه آن در قزوین بیش از چهار دهه گذشته تلاش کردیم و اگر امروز قزوین را به عنوان پایتخت خوشنویسی دنیا می‌دانند این نام به راحتی به دست نیامده بلکه سال‌ها برای آن زحمت کشیده شده و در درجه اول مرهون تلاش استادان بزرگ خوشنویسی قزوین به ویژه استاد ابوالحسن محصص مستشار که بنیانگذار خوشنویسی نوین قزوین هستیم.

بنده و دیگر اساتید خوشنویس استان که بسیار تلاش کرده‌ایم قزوین با هنر خوشنویسی شناخته شود و حتی مسوولان که وارد قزوین می‌شوند از این شهر به نام پایتخت هنر خوشنویسی ایران یاد می‌کنند و این مایه مباهات مردم این شهر است.

هنرمندان این رشته تلاش خود را کرده اند اما در رابطه فعالیت ها، برنامه ها و حمایت هایی که باید مسوولان و دستگاه های فرهنگی از هنر اصیل خوشنویسی داشته باشند جای کار زیادی وجود دارد.

ایرنا.از نظر شما هنرمندان برجسته خوشنویسی قزوین که این هنر را در ایران مطرح کردند،چه کسانی بوده اند؟

جایگاه خوشنویسی قزوین در گذشته بسیار رفیع بوده و این دیار بزرگترین خوشنویسان را در طول تاریخ از این آب و خاک به عالم هنر عرضه کرده‌ است.

تاریخ هنر خوشنویسی ما مملو از هنرمندانی است که در این شهر به دنیا آمدند و همچنان چون خورشیدی درخشان در آسمان هنر می‌تابند؛ در راس این هنرمندان میر عماد حسنی سیفی قزوینی و پیش از آن مرحوم مالک دیلمی و میرعماد از جمله این افراد هستند.

خط شکسته نستعلیق مرحوم درویش عبدالمجید طالقانی قزوینی و خط نسخ میرزا زین العابدین قزوینی کاتب مخصوص فتحعلی شاه بود که لقب زین العابدین معجز نگار را داشته و از بزرگترین مفاخر خوشنویسی ایران به شمار می رود نیز از آوازه بلندی برخوردار هستند.

همچنین در ۱۰۰ ساله گذشته عماد الکتاب سیفی قزوینی از بزرگترین مفاخر هنری ایران بوده و امروزه نیز هنرمندان بزرگی در سطح کشور و جهان پدر خوشنویسی معاصر هستند.

قزوین سه هنرمند نامی در این حوزه دارد که از گذشته تا به حال آثار فوق العاده‌ای را عرضه کرده‌اند که سند افتخار مرحوم میرعماد حسنی قزوینی در نستعلیق، مرحوم درویش عبدالمجید طالقانی در خط شکسته و مرحوم ملک محمد قزوینی در خط تزئینی است، این سه بزرگترین افراد در طول تاریخ خوشنویسی هستند و گذشته درخشانی برای ما به یادگار گذاشته‌اند.

استاد امیر خانی و استاد احمد احصایی که در خط نقاشی و خطوط گرایش‌های نوین الموتی و قزوینی فعالیت دارند و همچینین در رشته‌های مختلف هنری نیز از شهر هنرمند و هنر پرور خیز قزوین هستند.

ایرنا. از نظر شما مهم‌ترین ویژگی که یک هنرمند خوشنویسی باید داشته باشد چیست؟

مهم‌ترین ویژگی که یک هنرمند خوشنویس این است که اولاً در خود ذوق، استعداد و قریحه ذاتی را جستجو کند و اگر استعداد هنر و آموزش هنری در خود دید در سایه راهنمایی هنرمندان این رشته شروع به یادگیری کند.

پشتکار، تمرین و ممارست در این هنر بسیار ضروری است و یک هنرمند خوشنویسی باید جایگاه هنری خوشنویسی را به خوبی بشناسد و با آگاهی وارد این رشته هنری شود تا در آن به سعادت برسد.

ایرنا. جایگاه امروز خوشنویسی قزوین را چگونه ارزیابی می‌کنید و مهم‌ترین مشکل هنرمندان این عرصه چیست؟

قزوین اکنون هم دارای هنرمندان درجه یکی است و جشنواره‌ها و مسابقات و تاریخ خوشنویسی ما گواه این مساله است.

امروزه هم این پتانسیل در قزوین وجود دارد اما تضمینی وجود ندارد که همچنان باقی بماند و به قول حافظ "طالب لعل و گهر نیست وگرنه خورشید. همچنان در عملِ معدن و کان است که بود"، اگر مسوولان توجه نکنند و این سرمایه گران‌بها و میراث به جا مانده را پاس ندارند و از هنرمندان و هنرمند سازان حمایت نکنند مانند گلدانی که مدت‌ها به آن آب ندهیم خشک می‌شود و هنرمندان هم در این حوزه کمرنگ خواهند شد.

متاسفانه به هنر، هنرمند، نخبگان هنرمند، هنرمند ساز و هنرمند پرو این استان توجه لازم نمی‌شود و همین بی‌مهری‌ها موجب بی انگیزگی هنرمندان می‌شود و اگر شرایط همین طور پیش برود در چند سال آینده نمی‌توانیم در قزوین ادعای پایتخت هنر خوشنویسی داشته باشیم.

ایرنا. آیا مسائل اقتصادی تاثیری در فعالیت هنرمندان خوشنویسی دارد؟

بله بیشترین آسیب در دوران کرونا و همچنین تورم و گرانی‌ به جامعه هنری به ویژه حوزه خوشنویسی وارد شد و دیگر به هنر خوشنویسی به عنوان یک شغل نمی‌توان نگاه کرد بلکه جنبه هنری و آرامش بخشی برای فرد دارد و بعید به نظر می‌رسد که در آینده هنرمندان درجه یک داشته باشیم که تمام وقت خود را صرف این عرصه کنند تا این هنر احیا شود، اگر به اقتصاد هنرمندان توجه نشود و این قشر اهتمام به هنر نداشته باشند در آینده شاهد افت محسوس در حوزه هنر خواهیم بود.

ایرنا. چه انتظاری از مسوولان دارید؟

مهم‌ترین وظیفه مسوولان فرهنگی داشتن دغدغه فرهنگی برای جامعه است چراکه حفظ هنر، سلامت هنر، پیشبرد اهداف متعالی و تربیت نسل آینده منوط به داشتن هنر و هنرمندان سالم است و بدون توجه به هنر و هنرمندان هیچ اندیشه و تفکر سازنده ای در جامعه ثبت نخواهد شد و در اعماق جامعه نفوذ نخواهد کرد.

همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره فرموده‌اند که اگر هنر را حذف کنیم جامعه را خشونت خواهد گرفت و در دنیای امروز دشمنان زیبایی‌ها را زشت جلوه خواهند داد.

کلام آخر:

قزوین به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران نام برده می شود و باید برای حفظ این جایگاه ارزشمند بیشتر تلاش کند وحمایت از هنرمندان جوان در شرایط کنونی تنها راه ماندگاری هنر خوشنویسی است و باید مسوولان فرهنگی استان به این موضوع توجه جدی داشته باشند و با تدابیر لازم و ابتکارات و تعیین مشوق ها در این عرصه گام بردارند.