ملیحه کدیور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره سزارین‌های نابهنگام یا تقویمی افزود: سزارین اولیه در نبود ضرورت خاص پزشکی به دلیل استانداردهای پزشکی یا مامایی که در پرهیز از زایمان طبیعی انجام می‌شود، به عنوان «سزارین بر اساس خواست یا درخواست مادر» نامیده می شود.
وی ادامه داد: این که چرا چنین درخواستی از سوی مادر مطرح می‌شود از منظر مختلفی قابل عنایت است اما در برخی مطالعات خارجی به ترس از درد و طول روند زایمان طبیعی و عوارض آن، تجربه قبلی روند زایمان نامناسب، نگرانی از ایجاد خطر برای جنین و نوزاد در طی روند زایمان طبیعی، دغدغه مادر از مشکلات حاصل از زایمان طبیعی برای احشا داخل لگن، نگرانی ناشی از نیاز به سزارین اورژانسی یا زایمان واژینال همراه با مداخلات جراحی یا نیاز به کنترل این روند، اشاره شده است.
کدیور اظهارداشت: در پژوهش‌ها و مقالات کشورهای غربی به این موضوع و پیامدهای آن برای نوزاد و مادر از ابعاد مختلف پزشکی، اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی، و اقتصادی توجه شده است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به رویکرد مدیکالیزاسیون (پزشکی سازی) در روند طبیعی تولد نوزاد، گفت: عوارض چنین امری منجر به بروز مشکلاتی برای نوزاد، حتی منجر به خطر مرگ می‌شود.
وی اضافه کرد: علاوه بر آن که مسائل خاصی را هم برای مادر در پی دارد که پرداخت به آن در تخصص پزشکان متخصص زنان و مامایی است، در بروز مشکلات برای نوزادان حاصل از تولد چنین سزارینی می‌توان به دو گروه تنفسی و غیرتنفسی، یا بروز زودهنگام و دیرهنگام تقسیم کرد.
روند طبیعی زایمان تأثیراتی بر ریه و تنفس نوزاد می گذارد که از بروز مشکلات تنفسی می‌کاهد. در نوزادان چنین مادرانی احتمال مشکلات تنفسی چون سندرم زجر تنفسی، تاکی پنه گذرای دوره نوزادی (تنفس تند و مشکل) و پایداری فشار خون ریوی بیشتر از زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد
این متخصص کودکان تصریح کرد: روند طبیعی زایمان تأثیراتی بر ریه و تنفس نوزاد می گذارد که از بروز مشکلات تنفسی می‌کاهد. در نوزادان چنین مادرانی احتمال مشکلات تنفسی چون سندرم زجر تنفسی، تاکی پنه گذرای دوره نوزادی (تنفس تند و مشکل) و پایداری فشار خون ریوی بیشتر از زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد.
کدیور توضیح داد: همه این موارد گرفتاری‌های خاص تنفسی نوزاد تازه متولد است که با تندی و سختی تنفس و نیاز به بستری و حمایت‌های تنفسی همراه است؛ این مسئله منجر به عدم ترخیص پس از تولد، افزایش طول مدت بستری در بیمارستان، احتمال بستری در بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان، نیاز به کمک‌های تنفسی، دریافت اکسیژن و تهویه با دستگاه های کمک تنفسی، حتی امکان نیاز به تجویز داخل نای داروی سورفکتانت را افزایش می‌دهد.
احتمال افزایش بروز آسم در کودکی
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: از طرفی مطالعات نشان داده است که در آینده احتمال بروز آسم در کودکی تا ۱۲ سالگی در نوزادان حاصل از تولد چنین سزارینی افزایش می یابد.
کدیور اظهارداشت: فرایند زایمان بدون طی مراحل طبیعی هم در این مسئله دخیل است که روند جذب مایعات ریوی نوزاد کاملا فعال نیست و این مسئله با توجه به آن که نوزاد در داخل رحم مادر در محیط مایع غوطه ور است، برای حضور در دنیای جدید در فرایند تولد نیاز به جذب این مایع از ریه نوزاد دارد که فشار حاصل از خروج از کانال زایمان و فرایند شروع تنفس به این مسئله کمک می کند.
این متخصص کودکان گفت: یکی از عوارض ختم بارداری با «سزارین بر اساس خواست مادر»، بروز «نارسی ناخواسته» و تولد نوزاد نارس است. در چنین نوزادانی علاوه بر مشکلات تنفسی یادشده، احتمال تطابق نامناسب پس از تولد در مواجهه با دمای محیط با کاهش درجه حرارت بدن یا از جهت پزشکی بروز «هیپوترمی» خود می تواند به مشکلات جدی بعدی در چنین نوزادانی بیانجامد.
کدیور اظهارداشت: کاهش قند خون و تغییرات متابولیک هم در این نوزادان در طی تطابق با محیط بیرون پس از تولد بیشتر اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: از طرفی با در نظر گرفتن معیارهای مختلف، بر اساس مطالعات و ارزیابی های آماری میزان مرگ در نوزادان حاصل از سزارین برنامه ریزی شده کمی بیش از زایمان طبیعی برنامه ریزی شده است.
این متخصص کودکان افزود: از دیگر عوارض ناخواسته، افزایش خطر در عدم مواجهه با استرس و فعال شدن فرایند ایمنی نوزاد با گذر از کانال زایمانی و مواجهه با ارگانیسم های این منطقه و خطر تغییرات روده ای در نوزاد بر اساس نوع زایمان است که اثرات مختلفی دارد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: از مسائل جدی در سزارین بر اساس خواست مادر و یا بر اساس تاریخ تقویمی، بروز و ایجاد نارسی ناخواسته تولد نوزادی نارس به نام «شیرخوار نارس دیر هنگام» در آستانه رسیدگی نوزاد است که در چنین نوزادانی، ضعف و مشکلات تغذیه‌ای و احتمال بروز زردی هم علاوه بر مسائل تنفسی منجر به بستری و نیاز به کمک‌های تنفسی و بستری در بیمارستان به جای حضور در محیط خانه پس از تولد بیشتر است.
وی توضیح داد: «سزارین بر اساس خواست مادر» در جدایی نوزاد از مادر و شروع دیرهنگام و اختلال در تغذیه با شیر مادر هم تآثیر می گذارد و علاوه بر موارد یادشده قبلی باید در این زمان‌ها به شلوغی اتاق‌های عمل برای سزارین و بخش‌های ویژه نوزادان و خستگی کادر پزشکی هم اشاره کرد که می تواند پیامدهایی را برای نوزاد و مادر در پی داشته باشد.
کدیور خاطرنشان کرد: نکات یاد شده بر اساس مطالعات معتبر صورت گرفته ختم بارداری به صورت «سزارین بر اساس خواست مادر» عنوان شد و در کشور ما در طی سال‌های اخیر مدلی به این نوع خواست اضافه شده که بنا بر تاریخ‌های خاص در تقویم و نه بر اساس مناسبت‌ها بلکه بر مبنای تاریخ‌های رُند در تقویم سالانه و یا نام گرفته امروزی تاریخ لاکچری صورت می گیرد که می تواند به مشکلات بسیاری برای نوزاد حتی در آینده و سلامت وی بیانجامد.
این متخصص کودکان اظهارداشت: در برخی از مجلات معتبر علمی در فرایند پیوند کلیه در کشور ما که به جای اهدا، گاه مسئله خرید عضو مطرح شده به عنوان «مدل ایرانی» (Iranian model) نامیده می شود؛ حال نکند به تولد نوزاد در چنین تاریخ هایی و ختم بارداری با سزارین بر اساس تاریخ های خاص هم این نام رقم خورد!
به طور کلی روند سزارین در دنیا به علل مختلف در چند دهه اخیر رو به افزایش است و ایران نیز یکی از کشورهایی است که میزان سزارین در آن بسیار بالاتر از زایمان طبیعی است.
کدیور تصریح کرد: با توجه به عوارضی که سزارین زودهنگام در پی دارد، حتی زمانی که «سزارین به خواست مادر» و بدون وجود مشکلات خاص طبی برنامه ریزی می‌شود، مجمع متخصصان زنان و مامایی توصیه به انجام سزارین پس از هفته ۳۹ کامل بارداری دارد یعنی ۳۹ تا ۴۰ هفتگی صورت گیرد که بتواند پیامدهای ریوی نوزاد را با طی بلوغ کامل ریوی به حداقل برساند.
«سزارین بر اساس خواست مادر» موضوعی چندوجهی است و فقط با بخشنامه یا سیاست هشدار و برخورد، آن هم تنها در فاصله کوتاهی مانده به این تاریخ‌ها قابل حل نیست و نیاز به آموزش و فرهنگ سازی همراه با پایش و نظارت از طریق انجمن های علمی، واکاوی و آسیب‌شناسی دقیق موضوع و توجه به دستورالعمل‌های مشخص دارد.
نظر شما