تلاش آلمان برای دست کشیدن سوئیس از سیاست «بی طرفی»

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، اصرار برلین به تامین مهمات گپاردها از سوی سوئیس و تاکید برن بر حفظ موضع تاریخی بی‌طرفی در قبال هر درگیری حتی جنگ اوکراین، آینده استفاده از گپاردهای آلمانی را مبهم کرده است. این در حالی است که این زره‌پوش و توان مقابله آن با پهپادها سبب شده تا این سلاح در جبهه اوکراین از اهمیت و ارزشی قابل توجه برخوردار شود. اما اعلام کمبود مهمات این تانک تا چه اندازه واقعی است و سرانجام سوئیس را به دست کشیدن از موضع تاریخی خود وامی‌دارد؟

شبکه خبری «فرانس ۲۴» در گزارشی در این باره، آورد: زره‌پوش آلمانی گپارد معروف به «قاتل پهپاد» به سلاحی محبوب در اوکراین تبدیل شده است و هم‌زمان سوئیس به‌عنوان مهم‌ترین تامین‌کننده مهمات این سلاح با تاکید بر حفظ موضع بی‌طرفی از تامین مایحتاج نظامی کی‌یف سر بازمی‌زند؛ مساله‌ای که چالشی نظامی و سیاسی را در جبهه غربی طرفدار کی‌یف ایجاد کرده است.

سوئیس با پافشاری در موضع بی طرفی خود همچنان به کشورهای اروپایی اجازه نمی‌دهد که مهمات تولید شده در خاکش را در اختیار اوکراین بگذارند. آلن برست رئیس جمهور سوئیس، روز ۱۸ آوریل (۲۹ فروردین)، به اولاف شولتس نخست وزیر آلمان، که بار دیگر از او اجازه خواست تا حدود ۱۲ هزار قبضه مهمات ذخیره شده در آلمان را برای ۳۷ ضدهوایی گپارد که سال گذشته به اوکراین تحویل شده در اختیار کی‌یف قرار دهد، پاسخ منفی داد. برن در ماه‌های گذشته به درخواست‌های مشابه اسپانیا و دانمارک برای ارسال مهمات ضدهوایی و خودروهای زرهی «ساخت سوئیس» به همین شیوه پاسخ داده است.

برست در جریان سفر خود به آلمان تاکید کرد: ما مجبور نیستیم قوانین خود را زیر پا بگذاریم. سوئیس در واقع از زمان شروع جنگ روسیه و اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰) «بی‌طرفی» تاریخی خود را دلیل انعطاف ناپذیری در این موضع معرفی می‌کند و می‌گوید از نظر قانونی، حق فروش سلاح به کشوری که فعالانه در درگیری نظامی مشارکت دارد را ندارد. همچنین فراتر از آن، برن اجازه نمی‌دهد کشورهایی که سلاح سوئیسی را در انبار دارند، آن را برای کشور درگیر جنگ ارسال کنند.

این مساله در مورد زره‌پوش گپارد بعد عینی یافته است. این سلاح از نخستین تانک‌های غربی بود که به کی‌یف ارسال شد و از آن جهت که پهپادها را هدف قرار می داد از اهمیت ویژه ای در این درگیری برخوردار است.

آلمان از آغاز سال ۲۰۱۰ میلادی دیگر از این زره‌پوش استفاده نکرده است. به گفته جف هاون (Jeff Hawn)، کارشناس نظامی روسی و مشاور خارجی یک مرکز تحقیقات ژئوپلیتیک آمریکایی (New Lines)، «این تانک در دهه ۱۹۷۰ برای سرنگونی بالگردهای اتحاد جماهیر شوروی در صورت حملات هوایی اتحاد جماهیر شوروی به اروپای غربی ساخته شد». اما توسعه سلاح های مدرن تر و فروپاشی شوروی در نهایت برلین را متقاعد کرد که این تانک ضد هوایی منسوخ شده است.

الکساندر واتراورز (Alexandre Vautravers) معاون سابق فرمانده یک تیپ زرهی و سردبیر مجله ارتش سوئیس تأکید می‌کند، با این وجود، این سیستم دفاعی بسیار کارآمد است. هر چیزی را که برای مقابله با هواپیماها، موشک‌ها، بالگردها و پهپادهای دشمن تا فاصله سه هزار و۵۰۰ متری لازم است در این وسیله نقلیه گرد آمده است».

هاون، قدرت تحرک و سیستم راداری بسیار پیچیده آن را نقطه قوت این سلاح می‌داند. همین ویژگی‌ها گپارد را به ستاره ضد حمله اوکراین در منطقه خارکف در سپتامبر (شهریور/ مهر) ۲۰۲۲ تبدیل کرد.

گوستاو گرسل (Gustav Gressel) کارشناس امور نظامی روسیه در شورای اروپا در حوزه روابط بین الملل در این باره گفت: روس‌ها که در شناسایی محل استقرار نیروهای اوکراینی با مشکل مواجه بودند از پهپادها برای یافتن موقعیت آنها استفاده می‌کردند و در همین حین گپارد آنها را هدف قرار می‌داد و همین امر سبب شد تا اوکراینی‌ها امتیاز تاکتیکی خود را حفظ کنند.

همین ویژگی سبب شد تا گپارد به «قاتل پهپاد» شهرت یابد. به گفته هاون، رادارهای این وسیله و توانایی قفل کردن بر روی هدف، این تانک را نسبت به سایر سامانه‌های پدافند هوایی قابل حمل که فاقد چنین سیستم شناسایی توانمندی هستند، مؤثرتر می‌کند. همچنین مقابله با پهپهادها به کمک این سلاح بسیار مقرون به صرفه تر از کاربرد موشک‌های هدایت شونده است که ده ها هزار دلار هزینه دارند.

چالش تامین مهمات

این کارشناس آمریکایی معتقد است: از آنجا که روسیه به‌طور فزاینده‌ای از پهپادها در عملیات نظامی استفاده می‌کند، نقش گپارد پررنگ‌تر از گذشته شده است.

اینجاست که موضع بی‌طرفی سوئیس مساله‌ساز شده است. آلمان با کنار گذاشتن این سلاح، تولید مهمات آن را نیز متوقف کرد و به این ترتیب سوئیس به‌عنوان شریک تکنولوژیک تاریخی این سیستم دفاع ضد هوایی به تامین کننده اصلی آن تبدیل شد.

به گزارش یک شبکه خبری آلمانی، از زمان تحویل اولین تانک ها به اوکراین در ژوئیه (تیر/مرداد) ۲۰۲۲، برلین درخواست تامین مهمات از برن را متوقف نکرده است و مساله تامین مهمات این تانک از آغاز، یک چالش و دردسر بود.

گرسل خاطرنشان می‌کند که آلمان ۶ هزار گلوله گپارد در اختیار کی‌یف قرار داده است و این میزان از ذخیره‌هایی که احتمالاً به قبل از دهه ۱۹۹۰ و زمانی که سوئیسی ها کمتر مراقب امکان صادرات مجدد سلاح های تولیدی خود بودند، تامین شده است.

وی با بیان اینکه این زره‌پوش مصرف مهمات بالایی دارد، افزود: این تانک می‌تواند تا هزار گلوله در دقیقه شلیک کند.

همین امر این نگرانی را ایجاد کرده که مهمات ارسالی به سرعت پایان یابد. به همین دلیل رسانه‌های غربی و به ویژه آلمانی بارها اعلام کرده اند که بدون تصمیم سریع سوئیس، گپارد بی استفاده خواهد شد. حتی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، در ماه مارس (اسفند/ فروردین) از سوئیس خواست تا به ارسال مجدد مهمات برای این تانک به آلمان چراغ سبز نشان دهد.

آیا بی‌طرفی سوئیس قربانی می‌شود؟

واتراورز کارشناس سوئیسی مسائل نظامی معتقد است زنگ هشدار در مورد تامین مهمات گپارد خیلی زودتر از موعد به صدا در آمده است. او می‌گوید: اظهار نظر مشابهی از سوی اوکراین در تایید کمبود مهمات مطرح نشده است.

به گفته گرسل، کشورهای دیگری از جمله نوروژ، ترکیه و اسپانیا نیز این مهمات را تولید می‌کنند.

این کارشناس جنگ اوکراین، افزود: پس از ضد حمله علیه خارکف، کمبود مهمات آشکاری وجود داشت، اما به نظر می رسد که اوکراینی ها از آن زمان توانسته اند مقداری مهمات به دست آورند.

یافتن منبع تامین مهمات ساده نیست. گرسل ادامه داد: آلمان از سایر کشورهایی که سهام گپارد را در اختیار دارند مانند برزیل و قطر درخواست مهمات کرده است. برزیل به صراحت اعلام کرده است که به اوکراین تسلیحات نخواهد داد، اما قطر موضع رسمی در این زمینه اتخاذ نکرده است.

از نظر واتراورز، تمام این مناقشه ها در مورد امتناع سوئیس از ارسال ذخایر مهمات خود به آلمان «بیش از هر چیز تلاش برلین- که به دلیل کندی و عدم ارائه سلاح های سنگین کافی به اوکراین مورد انتقاد قرار می گیرد – است» برای خنثی کردن این انتقادات و متهم دانستن کشور دیگری در این ماجرا با تلاش برای کشاندن پای سوئیس به اردوگاه کشورهایی که به کی‌یف اسلحه می‌رسانند.

هاون اما معتقد است که در دورنمای آماده شدن اوکراین برای ضدحمله علیه نیروهای روس، نقش گپارد را در حفاظت از نیروهای در حال پیشروی پررنگ می‌کند و بدون شک در چنین شرایطی، خطر تمام شدن مهمات برای این «قاتلان پهپاد»وجود دارد.

روزنامه فرانسوی لوموند در سرمقاله ای که نوامبر (آبان/ آذر) ۲۰۲۲ منتشر شد، تخمین زد که اگر برن موافقت می کرد کمی از موضع سرسختانه‌اش کوتاه بیاید امکان پاسخگویی بهتر به «وضعیت اضطراری» موجود را فراهم می کند.

فرانس ۲۴ در پایان گزارش خود آورده است: آلمان قصد دارد این وابستگی به مهمات «ساخت سوئیس» را در اسرع وقت کاهش دهد. سازنده آلمانی گپارد (Rheinmetal) در ماه نوامبر از یک شرکت اسپانیایی مهماتی به ارزش یک میلیارد یورو خریداری کرد. گرسل تخمین می‌زند که اولین فرصت خروج مهمات گپارد از کارخانه تابستان امسال است و حال باید دید که این تاخیر با برنامه ضدحمله اوکراین سازگار است یا خیر.