کوچ سنتی عشایر در کهگیلویه و بویراحمد، اکوموزه ای که نباید به دست فراموشی سپرده شود

به گزارش ایرنا،اینجا در میانه کوچ عشایر صدای زنگوله‌ها،حی حی چوپان ها، تکاپوی زنان با پوشش لباس محلی رنگارنگ که برای تامین غذای خانواده در اطراق گاه ها تلاش می کنند انسان را به زندگی سنتی و در عین حال زیبا می برد.

رویداد کوچ که سال ها برای تامین آب علوفه از مناطق گرمسیری و سردسیری ادامه دارد همواره از نگاه تیزبین عکاسان دور نمانده و افراد زیادی برای شکار لحظه ها رنج سفر را به جان می خرند تا همنشینی مردمان سختکوش عشایر با طبیعت را به تصویر بکشند اما نبودن برخی زیرساخت ها همچون راه دسترسی مناسب باعث شده بسیاری از خانواده های عشایری از کوچ پیاده منصرف شوند.

تجربه کوچ در دل کوه، در میان آن همه صخره و سنگ و با پای پیاده جلوه های خیال انگیزی دارد که می تواند از نظر گردشگری مردم شناسی ظرفیت خوبی برای کهگیلویه و بویراحمد باشد.

اینجا لباس های سنتی مردان و زنان، موسیقی محلی که گاهی مردان می نوازند، زنانی که همه چیز را با دستان توانمند خود درست می کنند از نان گرفته تا شیر و گوشت همه چیز زیباست.

ذائقه عشایر در گذر سالیان زیاد تا حد زیادی اصیل و سنتی باقی مانده و همه چیز تازه است،آنان هر چیزی که به دست خود درست نکرده باشند را غیر قابل اعتماد و بی مزه می پندارد.

زندگی کوچ نشینی در این منطقه از ایران پیشینه ای طولانی دارد ،این نوع سبک زندگی در تاریخ طولانی خود فرهنگ و سنت های ویژه ای را هم ایجاد کرده است.

عشایر با شیوه خاص زیست خود فرهنگ و سنن کهن این سرزمین را پاسداری کرده اند، آنان در کنار تولید اقتصادی از جمله در بخش دامداری ،خالق سبک هایی از هنر و صنایع دستی نیز بوده اند که اقتصاد را با هنر پیوند زده اند.

کمبود زیرساخت ها حکایتی که همچنان باقی است

عشایرنشینان کهگیلویه و بویراحمد در صورتی که بخواهند یک کوچ درون استانی از نقاط جنوبی به نقاط سردسیری داشته باشند باید حداقل ۴۰۰ کیلومتر به همراه دامهایشان پیاده یا سواره پیمایش کنند اما مشکل طولانی بودن مسیر نیست بلکه نبودن مسیری امن برای عبور است.

این مردمان خانه به دوش که به قول خودشان همسفران باد و همنشینان خاک هستند اگر مشکلات نباشد کوچ پیاده برایشان نه تنها سخت نیست بلکه جذاب هم هست.

آنان می گویند در صورتی که بخواهند از راه های اصلی بروند از تکرار تجربه تلف شدن دام هایشان براثر تصادف با خودروها می ترسند و اگر بخواهند ایل راه را انتخاب کنند از دستبرد سارقان به دامهایشان واهمه دارند.

عشایرنشینان کهگیلویه و بویراحمدی این روزها در آستانه رسمی کوچ باید دست به یک انتخاب بزنند یا باید یک گله را پیاده تا مناطق سردسیری ببرند یا گوسفندها و همه اسباب زندگی خود را بار خودرو کنند و به دل جاده بزنند که هر دو برایشان سخت است.

آنان اعتقاد دارند که سفر به مناطق سردسیری از طریق خودرو اگرچه به لحاظ آسایش آنان گزینه خوبی است اما تحمیل هزینه کرایه حمل و نقل اسباب خانه و دام ها برای آنان به صورت ۲ بار در سال سنگین است.

یکی از عشایرنشینان کهگیلویه و بویراحمدی اعتقاد دارد که برای حفظ کوچ سنتی عشایر نیاز است تا یک راه مخصوص کوچ آنان ایجاد شود.

نادر نادری با اشاره به اینکه دام ها همه زندگی عشایرنشینان است تاکید می کند تجربه تلف شدن دام عشایر با خودروها در سال های گذشته خسارت های مالی فراوانی به آنان وارد کرده است که نیاز است تا دولت در این خصوص چاره اندیشی کند.

وی با اشاره به اینکه عشایر این استان در فصل کوچ از مناطق قشلاقی به اصفهان،فارس،چهارمحال بختیاری و شمال کهگیلویه و و بویراحمد به سوی مناطق قشلاقی جنوب کهگیلویه و بویراحمد و استان های خوزستان و بوشهر می روند از مسئولان خواست برای توسعه زیرساخت های راه های ارتباطی عشایر چاره اندیشی کنند.

نادری ابراز کرد: عبور از مسیر ییلاق تا قشلاق به دلیل مشکلات جغرافیایی،سختگذر بودن منطقه ،همراهی دام و اسباب زندگی عشایر اگرچه دشوار است اما مناطق بکر خیال انگیزی در مسیرهای کوچ وجود دارد که برای ساعت هایی خستگی را از تن عشایر می زداید.

توصیه نیروی انتظامی به عشایر

معاون اجتماعی فرمانده انتظامی استان کهگیلویه و بویراحمد در پاسخ به دغدغه عشایر برای امنیت ایل راه ها گفت:خانواده های کوچ نشین قبل از عزیمت به مناطق ییلاقی با پاسگاه های انتظامی محل اسکان خود هماهنگی کنند.

سرهنگ علی جان وارستگی با اشاره به اینکه سبزپوشان مدافع امنیت آماده تامین امنیت کوچ نشینان در استان هستند تاکید کرد: کمک به افزایش امنیت و آموزش خانواده های عشایر از مزایای هماهنگی با نیروی انتظامی در این خصوص است.

برنامه های استقبال از کوچ

رییس اداره عمران و امور زیربنایی اداره کل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد می گوید که بسیاری از عشایرنشینان استان به دلیل تلف شدن دام هایشان در تصادف با خوروها ترجیح می دهند با خودرو کوچ بهاره یا پاییزه را انجام دهند که این امر به تدریج می تواند کوچ سنتی را کمرنگ کند.

سید مهدی عباسیان با اشاره به اهمیت کوچ پیاده تاکید کرد: ایل راه هایی برای عبور پیاده خانواده های کوچنده در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد اما به دلیل ترس از راهزن ها عشایر از آنان عبور نمی کنند.

وی عنوان کرد: از روز هفتم اردیبهشت همزمان با آغاز کوچ بهاره به مناطق ییلاقی اکیپ های آبرسانی سیار در مناطق عشایری آماده خدمات رسانی به عشایر کهگیلویه و بویراحمد هستند.

تغییر زمان کوچ

رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: براساس تصمیم جدید ستاد کوچ زمان حرکت عشایر مناطق گرمسیری استان که پیشتر ۲۰ اردیبهشت تعیین شده بود به هفتم همین ماه تغییر کرد.

سلیمان محمدی اظهار کرد: عشایر کهگیلویه و بویراحمد به دلیل تبدیل مراتع به بهمن که منجر به سختی زندگی آنان و آسیب به دام هایشان شده خواستار تغییر زمان کوچ به مناطق ییلاقی شده بودند.

وی با بیان به اینکه مراتع مناطق سردسیری کهگیلویه و بویراحمد تازه رویش کرده است و پشتوانه کافی ندارند، تصریح کرد: هیچ یک از عشایر تا زمان اعلام شده حق ورود به مناطق ییلاقی را ندارند.

وی تاکید کرد: چرای دام در مناطق ییلاقی باعث از بین رفتن مراتع می شود به همین دلیل زمان ورود عشایر به مناطق سردسیری براساس تقویم سالیانه ۲۰ اردیبهشت است که البته براساس شرایط اقلیمی تغییر می کند.

محمدی خاطرنشان کرد: فرسایش خاک یکی دیگر از پیامدهای آسیب کوچ زودهنگام عشایر است که با لخت شدن مراتع از سبزه ،شرایط برای بروز سیل و شسته شدن خاک در بارندگی ها فراهم می شود.

رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: در زمان حاضر بیش از ۲۰تیم ثابت و سیار برای پیشگیری از کوچ زودهنگام عشایر به مناطق ییلاقی در گلوگاه های استان مستقر شده اند.

وی تاکید کرد: کوشک، مور پریسه،تنگ المجن،گرکلاغ نشین،پل خیرآباد،سه راهی پازنان، تنگ برایی، شب لیز، پل دزک، پل بریم،دم تنگ ماغر،تنگ شاه حمزه،دلی آب برم و تنگ لنده از جمله مناطقی هستند که گروه های حفاظتی در آن مستقر شده اند.

محمدی عنوان کرد:برای کنترل محورهای مواصلاتی و خروجی شهرستان‌ها و نیز به منظور جلوگیری از کوچ زودهنگام و خارج از فصل دامداران و انتقال دام به مناطق ییلاقی ۳۵ نفر از نیروهای حفاظتی منابع طبیعی به صورت شبانه‌روزی در کمپ‌های کنترل کوچ مستقر شده اند.

خانوارهای عشایری کهگیلویه و بویراحمد در مناطق گرمسیری جنوب استان در گچساران، کهگیلویه، جنوب چرام، لنده و جنوب و غرب بهمئی مستقر هستند.

عشایر استان ۳۵ درصد صنایع‌دستی شامل ۱۰ هزار مترمربع انواع گبه، جاجیم، قالی، گلیم و فرش این استان را تولید می‌کند عشایر نشینان ۱۲ درصد از جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد جمعیتی معادل ۷۰ هزار نفر را تشکیل داده اند.