خانه فتح الله‌یف نمادی از معماری روسی در تبریز

به گزارش ایرنا، بر اساس شواهد، قراین و تصاویر موجود در آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی قدمت این ساختمان زیبا به حداقل ۱۵۰ سال قبل و دوره قاجار بر می گردد که در آبان ماه سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۳۸۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این خانه قدیمی که سال ها به دلیل بی توجهی میراث فرهنگی، شهرداری و بنیاد مصلای امام خمینی تبریز به بوته فراموشی سپرده شده و بر اثر همین امر بخش هایی از ساختمان فرو ریخته و به زباله دانی محوطه ارک و بخشی از مغازه های خیابان امام خمینی در محدوده چهارراه شریعتی (شهناز) تبدیل شده بود، در سال های اخیر و پس از ثبت ملی شدن از سوی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در مسیر مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

این خانه قدیمی به دلیل واقع شدن در هسته مرکزی شهر، همجواری با اثر تاریخ ارک علیشاه و نیز نزدیکی به سایر آثار و ابنیه های تاریخی کهن شهر تبریز، با اتمام عملیات مرمت و بهسازی آن، می تواند به یکی از جاذبه های مهم گردشگری کشور، آذربایجان و تبریز تبدیل شود.

این ساختمان که اعیانی آن در ابعاد ۲۰ متر در ۴۰ متر است، در سه طبقه شامل زیرزمین، همکف و اول ساخته شده و دارای اتاق های متعدد و زیبا با گچ بری های تزیینی، ستون ها و سرستون های منقش، نرده های چوبی و پله های ریز و درشت طبقات است که دیوارهای ضخیم و درب های چوبی از ویژگی های مهم و بارز آن است و نمای بیرونی آن تلفیقی از معماری روسی و ایرانی به شمار می رود.

خانه فتح الله یف نمادی از فرهنگ ابنیه سازی فرنگی است

مسئول گروه مرمت بناها و بافت های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی و ناظر عملیات مرمت خانه فتح الله یف در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، بازسازی و ساماندهی این مجموعه را کاری مشترک بین میراث فرهنگی، شهرداری و بنیاد مصلای امام خمینی تبریز برشمرد .

ناصر زواری اظهار کرد: بر این اساس نمای بیرونی ساختمان در سمت خیابان امام خمینی و مشرف به چهارراه شریعتی توسط شهرداری تبریز و نمای داخل محوطه ارک توسط میراث فرهنگی با اعتبارات و کمک های مالی بنیاد مصلای امام خمینی مرمت و بازسازی می شود.

وی یکی از مهمترین شاخص های خانه قدیمی فتح الله یف را مربوط به گچ بری های داخلی و نمای بیرونی آن دانست و آنها را نمادی از فرهنگ ابنیه سازی فرنگی به خصوص روسیه تزاری توصیف کرد که در بخش هایی از ساختمان این نمایه به طور آشکار وجود دارد و در بخش هایی نیز به دلیل گذشت زمان و عدم رسیدگی و نگهداری مناسب از بین رفته است.

زواری اظهار کرد: مراحل مختلف اجرای عملیات مرمت ساختمان فوق شامل سه فصل است که در مرحله بندی های مختلف توسط مرمت گران بنام تبریزی انجام می شود و امیدواریم با تخصیص اعتبارات لازم و کافی در سریع ترین زمان ممکن نسبت به اتمام این طرح اقدام شود.

وی با اشاره به سخت و طاقت فرسا بودن مرمت آثاری که در گذر زمان دچار فرسودگی، خرابی و نشست شده اند، یادآور شد: طی زمان، محوطه این ساختمان با انباشت انواع مصالح ساختمانی و زباله، ارتفاع گرفته بود که بر این مبنا پیش از آغاز عملیات بازسازی، افزون بر ۱.۵ متر از طبقه اول خاکبرداری شد تا پلان اصلی حیاط طبق اسناد و تصاویر تاریخی احیا شود.

زواری استحکام بخشی را مهمترین و اصلی ترین بخش از مرمت و بازسازی خانه فتح الله یف تبریز اعلام و اضافه کرد: از بین رفتن تعدادی از ستون ها، نشت آب به زیر زمین و دیواره ها و همچنین فروریختن ایوان اصلی بنا از جمله نواقص مهم این ساختمان بود که باید پیش از مرمت، استحکام می یافت.

به گفته وی ایوان فروریخته بنا بر اساس تصاویر قدیمی و اولیه دوباره طبق همان نوع و نما توسط مرمت گران ساخته و بازسازی شده است.

این کارشناس میراث فرهنگی وجود آب انبار در زیرزمین ساختمان را تایید و اظهار کرد: تلاش می کنیم این تاسیسات را به همان شکل و شمایل اولیه حفظ کنیم و در جریان مرمت آسیبی به آن نرسد.

بیش از یک میلیارد تومان در چهار سال برای بازسازی خانه فتح الله یف هزینه شد

معاون میراث فرهنگی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز به ایرنا، گفت: عملیات اصلی بازسازی و مرمت خانه قدیمی فتح الله یف از حدود چهار سال قبل آغاز شده است و طی این مدت به جز فصول غیرکاری، عملیات بدون وقفه ادامه داشته است.

وحید نواداد با اشاره به اینکه تا پیش از انقلاب اسلامی و اوایل دهه ۱۳۶۰ این ساختمان با کاربری های مختلف استفاده شده است و تحت بهره برداری افراد حقیقی و حقوقی بود، یادآور شد: در برهه ای از زمان از این محل به عنوان ترمینال شرکت ایران پیمای وقت استفاده می شد که همین امر موجب وارد آمدن خسارت هایی به بنای ساختمان شد.

نواداد میزان اعتبار هزینه شده برای مرمت خانه مزبور طی چهار سال را بیش از یک میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: جهت اتمام مرمت، بازسازی، بهسازی و آماده سازی نهایی خانه قدیمی فتح الله یف حداقل به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است که پیشنهاد آن برای تخصیص بودجه مناسب به سازمان مدیریت و برنامه ریزی و استانداری آذربایجان شرقی و نیز وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارایه شده است.

وی مالکیت خانه فتح الله یف را متعلق به بنیاد مصلای امام خمینی اعلام کرد و ادامه داد: طی سال های اخیر و با شروع عملیات مرمت، همکاری و تعاملات بسیار خوبی بین این مجموعه و میراث فرهنگی وجود داشته است و کارها با کمک چندجانبه ادامه دارد.

نواداد میزان اعتبار هزینه شده برای مرمت خانه مزبور طی چهار سال را بیش از یک میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: جهت اتمام مرمت، بازسازی، بهسازی و آماده سازی نهایی خانه قدیمی فتح الله یف حداقل به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است که پیشنهاد آن برای تخصیص بودجه مناسب به سازمان مدیریت و برنامه ریزی و استانداری آذربایجان شرقی و نیز وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارایه شده است.

نواداد یادآور شد: چنانچه اعتبار فوق در زمان مقرر حذب شود، تا پایان امسال مجموعه زیبا و بی مانند خانه فتح الله یف که در یکی از بهترین نقاط گردشگرپذیر تبریز واقع شده است، برای بازدید علاقمندان و دوستداران آثار و ابنیه های تاریخی آماده می شود.

وی با ابراز رضایت از میزان پیشرفت مرمت این خانه، گفت: با توجه به اعتبارات تخصیصی تاکنون وقفه ای در این امر ایجاد نشده است و میراث فرهنگی استان تمام کوشش خود را برای اتمام این پروژه انجام می دهد که تداوم همکاری های چندجانبه با شهرداری و بنیاد مصلی نشان دهنده موفق بودن پروژه است.

افزون بر ۴۰۰ خانه قدیمی یکی از بزرگترین ظرفیت های گردشگری و تاریخی تبریز است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی با بیان اینکه احیا و مرمت خانه های تاریخی استان و به خصوص تبریزی یکی از اولویت های اصلی این اداره کل است، گفت: مرمت خانه فتح الله یف نیز جزو برنامه های اصلی در این راستا است که تلاش می شود عملیات بازسازی آن به موقع اجرا و برای حافظه تاریخی و هویت منطقه احیا شود.

احمد حمزه زاده با اشاره به اینکه آذربایجان شرقی دارای جاذبه های گردشگری، باستانی و طبیعی بسیاری است که خانه فتح الله اف تبریز یکی از آثار تاریخی و دیدنی آن به شمار می رود، نوع معماری این اثر که تلفیقی از معماری روسی و ایرانی است را در سطح استان و حتی کشور بی مانند و حداقل کم نظیر دانست.

وی وجود افزون بر ۴۰۰ خانه قدیمی را یکی از بزرگترین ظرفیت های گردشگری و تاریخی تبریز یاد کرد و ادامه داد: متاسفانه میراث فرهنگی با اعتبارات بسیار اندک خود تنها می تواند معدودی از خانه ها را تملک و نسبت به بازسازی و احیای آنها اقدام کند متاسفانه میراث فرهنگی با اعتبارات بسیار اندک خود تنها می تواند معدودی از خانه ها را تملک و نسبت به بازسازی و احیای آنها اقدام کند و باید توجه داشت که نگهداشت این تعداد خانه نیازمند کمک و همکاری سایر نهادها و ارگان های استانی، ملی و شهرستانی است.

حمزه زاده با بیان اینکه عملیات مرمت و محوطه سازی خانه تاریخی فتح‌الله‌یف با بهره مندی از توانمندی مرمت گران و استادان معماری تبریز انجام می‌شود، افزود: این خانه تاریخی از جمله بناهای تاریخی مهم آذربایجان محسوب می‌شود که در مجاورت ارک تبریز به عنوان نماد استقامت آذربایجان، واقع ‌شده و این به لحاظ گردشگری بسیار دارای اهمیت است.

وی با بیان این‌که پیشتر اقدامات اولیه در راستای حفاظت و مرمت جداره‌های این خانه تاریخی انجام شده است، اظهار کرد: در زمان کنونی مرمت تزئینات وابسته به معماری در نمای جنوبی مشرف به ارک تبریز توسط میراث فرهنگی در حال انجام است.

حمزه زاده ادامه داد: در مرحله نخست حفاظت و مرمت این خانه تاریخی، بهسازی داخل مجموعه در طبقه اول به ‌طور کامل انجام شده است و در مرحله تداوم محوطه‌سازی، احیای حوض محوطه، مرمت طبقه همکف و تکمیل نمای جنوبی مشرف به ارک تبریز در حال انجام است.

به گفته وی سیم کشی طبقه اول ساختمان نیز در حال اجراست که به زودی به پایان می رسد و اقدامات بعدی در تعمیر و ایجاد تاسیسات نیز به زودی شروع می شود.

به گزارش ایرنا، آذربایجان شرقی به دلیل برخورداری از بیش از چهار هزار اثر تاریخی و فرهنگی، مناطق مختلف گردشگری جزو پنج استان اول حوزه میراث فرهنگی و گردگشری کشور به شمار می رود.

تاکنون ۲ هزار و ۷۳ اثر ، ابنیه و محوطه تاریخی آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.