گام دانش‌بنیان‌های خراسان‌شمالی برای تولید آهن اسفنجی

به گزارش خبرنگار ایرنا، آهن اسفنجی یا DRI (آهن احیای مستقیم) ماده‌ای است که از احیای سنگ‌آهن به شکل کلوخه، گلوله یا خاکروبه به صورت مستقیم یعنی بدون ذوب به دست می‌آید.

سنگ‌ آهن طی فرآیند احیای مستقیم و به دلیل خروج گاز اکسیژن به قطعه‌هایی کروی شکل تبدیل می‌شود که مانند اسفنج در سطح خود دارای سوراخ‌های کوچکی است و همین ویژگی ظاهری علت نام‌گذاری خاص این محصول شده است.

آهن اسفنجی در ریخته‌گری فولاد هم استفاده می‌شود. این محصول نسبت به آهن عیار بالایی دارد و به این دلیل که در ایران منابع مختلفی برای استخراج و احیای آهنگری است، از آن در تولید فولاد استفاده می‌شود.

آهن اسفنجی یکی از نیازهای صنایع فولاد در خراسان شمالی است که تولید آن به وسیله شرکت های دانش بنیان کلید خورده است و با تولید آن بسیاری از نیازهای مجتمع صنعتی فولاد اسفراین نیز برآورده می شودد.

نیاز به آهن اسفنجی در خراسان شمالی ۸۰۰ هزار تُن است که با توجه به ظرفیت‌سازی‌ ایجاد شده در واحدهای تولیدی فولادی، این میزان نیاز به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تُن افزایش خواهد یافت.

اسفراین پیشرو در تولید آهن اسفنجی

رییس اداره طرح ها و برنامه ریزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: طرح تولید آهن اسفنجی به وسیله یک شرکت دانش بنیان استان در شهرستان اسفراین کلید خورده است و امید می رود که جوانان استان امسال به این فرآوری دست یابند.

وی عنوان کرد: آهن اسفنجی به عنوان مواد اولیه تولید فولاد خام است که با اختلاط سنگ معدنی آهن (هماتیت-مگنتیت)، سنگ آهک، زغال سنگ و معمولا با احیای مستقیم گاز طبیعی تولید می شود و برای استفاده در فرآیند ریخته گری و ذوب گیری استفاده می شود.

مرتضی کاووسی با بیان اینکه این طرح حلقه پیشین فولاد خام است افزود: طرح تولید آهن اسفنجی در شهرستان اسفراین در حال اجرا است و ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی با اشاره به اینکه سرمایه گذار بخش خصوصی و بومی استان این طرح را اجرا می کند گفت: مواد اولیه تولید آهن اسفنجی شامل سنگ آهن، سنگ آهک و زغال سنگ در استان موجود است البته اگر شرایط تامین آن در استان فراهم نباشد از استان های دیگر تهیه می شود.

کاوسی افزود: محصول تولیدی در این طرح در صورت داشتن استانداردهای لازم، قابلیت مصرف داخل استانی دارد و در صورت داشتن استانداردهای بین المللی قابلیت صادرات آن وجود دارد.

وی با بیان اینکه نیاز استان به آهن اسفنجی با تولید فولاد خام برآورد می شود گفت: بر این اساس ۹۰ درصد میزان فولاد خام تولیدی مورد نیاز استان است و با توجه به عدم بهره برداری و عدم وجود ظرفیت سنجی کارشناسی، اعلام ظرفیت تولید و میزان تولید سالیانه میسر نیست.

رییس اداره طرح ها و برنامه ریزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی درباره نیاز سرمایه گذار به دریافت تسهیلات برای اجرای طرح آهن اسفنجی اظهار کرد: با توجه به شیوه نامه های سال های اخیر، پرداخت تسهیلات تکلیفی، بخش خصوصی باید حداقل پیشرفت فیزیکی مصوب که هر ساله در شیوه نامه مذکور اعلام می شود را داشته باشد و پس از آن معرفی برای پرداخت تسهیلات انجام می شود، البته با توجه به نوسان قیمیتی و حجم تولید، سرمایه گذاری و اشتغال متفاوت خواهد بود.

وی، جلوگیری از تحمیل هزینه های اضافی در تامین آهن اسفنجی از جمله حمل و نقل را از مزایای اجرای این طرح عنوان کرد و افزود: واحد تولید فولاد خام در سطح استان موجود است و این واحد صنعتی، خریدار آهن اسفجی است.

فولاد اسفراین خریدار اصلی آهن اسفنجی

مجتمع صنعتی فولاد اسفراین از شرکت های زیر پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و بزرگترین تولید کننده قطعات و مقاطع فولاد آلیاژی در خاورمیانه است که امکان ساخت ۱۴۰ گونه فولاد آلیاژی را دارد و این مجتمع صنعتی به عنوان بزرگترین تولید کننده قطعات و مقاطع فورج و ریخته گری سنگین و فوق سنگین فولاد آلیاژی، با داشتن متخصصان توانمند و فناوری پیشرفته، توانایی رفع نیازهای راهبردی صنایع کشور در بخش های نفت و گاز، نیروگاهی، کشتی سازی و ماشین سازی، ریلی و صنایع معدن و فولاد را دارد.

ظرفیت اسمی تولید در این مجتمع صنعتی تا قبل از افتتاح طرح توسعه در فروردین ماه سال جاری ۸۰ هزار تن است که با افتتاح طرح توسعه این مجتمع صنعتی در ۱۲فروردین ۱۴۰۰با دستور ویدئو کنفرانسی رییس جمهور ظرفیت اسمی تولید در این واحد صنعتی به ۱۲۰ هزار تن افزایش یافت.

آهن اسفنجی یکی از مواد اولیه مورد نیاز واحدهای ریخته‌گری محسوب می شود که در مجتمع صنعتی فولاد اسفراین برای تولید شمش فولاد آلیاژی به این محصول نیاز است.

معاون صنایع و معادن اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی هم در این باره گفت: براساس برآوردها، این استان ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی نیاز دارد اما به زودی نیاز به این محصول افزایش و به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن خواهد رسید.

مهیار مشایخی تصریح کرد: ساخت یکی از این واحدهای تولیدی آهن اسفنجی، ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و شرکت دیگری هم فعال شده است.

۶۸ ماده معدنی در کشور شناسایی شده است که ۲۸ مورد آن در خراسان شمالی نیز یافت می‌شود؛ استانی که با توجه به گستره و جمعیت کمتر آن در مقایسه با سایر استان‌های کشور باید از نظر درصد بهره‌مندی از مواد معدنی در جایگاه بالایی قرار داشته باشد.

با وجود این منابع زیرزمینی سالانه فقط پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تن ماده معدنی از معادن خراسان شمالی استخراج می‌شود و از ۲۵۰ معدن ثبت شده، کمتر از نیمی از آن‌ها فعال و مابقی غیرفعال است.

کارشناسان اقتصادی خراسان شمالی نیز معتقدند که سرمایه گذاری بخش خصوصی راه نجات معادن خفته و حذف دلالان و واسطه گران است و لازمه آن را هم ارایه تسهیلات و همکاری بانک های استان عنوان می کنند.

اما بهره‌مندی از این ظرفیت نیازمند ورود جدی دولت است؛ اینک این وظیفه مهم و اساسی بر عهده دولت سیزدهم بوده تا با ورود و جذب سرمایه گذار بتواند اشتغال و معیشت مردم استان محروم خراسان شمالی را متحول کند.

شهرستان ۱۲۰ هزار نفری اسفراین در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی بجنورد مرکز خراسان شمالی قرار دارد که به دلیل برخورداری از ۲ مجتمع بزرگ و مهم صنعتی فولاد و لوله گستر، قطب صنایع بزرگ استان خراسان شمالی محسوب می‌شود.