گروه جامعه ایرنا - ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت و تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، امیدهایی را در دل‌ها زنده کرده است اما این پنجره یک فرصت طلایی است که هنوز در ایران وجود دارد و تا فرصت باقی است باید از این زمان طلایی استفاده کرد و از منابع انسانی به عنوان منبعی مهم برای توسعه کشور بهره برد.
جمعیت به عنوان یکی از مهمترین مولفه‌های حوزه اجتماعی و سلامت کشور است و رهبر انقلاب اسلامی در یک دهه گذشته بارها بر موضوع جمعیت و سیاست‌های جمعیتی تاکید فرموده و در سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ کردند.
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز با تصویب مجلس شورای اسلامی توسط رییس جمهور در آبان ۱۴۰۰ ابلاغ شد. در این قانون که در ۷۳ ماده تنظیم شده، تکالیف دستگاه‌های اجرایی مشخص شده است. پس از ابلاغ این قانون، قرارگاه جمعیت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ریاست وزیر تشکیل شد.
به اعتقاد کارشناسان، بقای ساختار مناسب جمعیتی در سه گروه پایه، مولد و سالمند بر موالید متناسب استوار است و بدون باروری مناسب در کشور، ساختار جمعیتی بر هم خورده و به قول جامعه‌شناسان جمعیت پوچ می‌شود و بدیهی است که مهاجرت و مرگ هم در اینجا تاثیر دارند.
اکنون کشور از نظر جمعیت مولد ۱۵ تا ۵۶ سال، وضعیت نسبتا مناسبی دارد اما ادامه این وضعیت، مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد. این در حالی است که برخی از کشورهای ثروتمند با بهره‌گیری از ترفندهای علمی در بلندمدت و کوتاه مدت این جمعیت را بالای ۷۰ درصد کل جمعیت کشور خود نگاه داشته‌اند و اجازه سقوط به آن نداده‌اند.
فرصت طلایی پنجره جمعیتی
در ایران از حدود سال ۱۳۸۵، پنجره جمعیتی شروع شده است که فرصتی طلایی برای برنامه‌ریزی و استفاده از جمعیت مولد است. پنجره جمعیتی تا زمانی باز است که بیش از دو سوم یا بیش از ۶۶ درصد جمعیت بین ۱۵ تا ۶۵ سال باشند و جمعیت سالمند نیز کمتر از ۱۵ درصد و جمعیت کودکان نیز کمتر از ۱۰ درصد باشد.
هنوز ایران در این پنجره جمعیتی قرار دارد اما با روند کاهش رشد جمعیت در سال ۱۴۲۵ با پنج سال کمتر یا بیشتر یعنی بین ۱۴۲۰ تا ۱۴۳۰ پنجره جمعیتی بسته خواهد شد.
اکنون در فرصت استفاده پنجره جمعیتی قرار داریم و باید تا حدود سال ۱۴۲۵ برای افزایش جمعیت و استفاده از این فرصت اقدامات لازم را انجام دهیم؛ بعد از آن با وجود نسل جوان باقیمانده از قبل می‌توانیم برای مدتی بعد از بسته شدن پنجره جمعیت به تولید، رشد اقتصادی و توسعه کشور ادامه دهیم که به آن فرصت دوم جمعیتی گفته می‌شود مانند ژاپن که پنجره جمعیتی آن بسته و کشوری سالمند شده است اما هنوز با اتکا به جمعیت جوان، مولد و در سن کار خود روند توسعه اقتصادی و اجتماعی خود را ادامه می‌دهد.
دوران طلایی پنجره جمعیتی ژاپن دهه ۷۰ تا ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ میلادی بود و هنوز هم به علت زیرساخت‌هایی که در دوران طلایی خود ایجاد کرده از در روند توسعه خارج نشده است اما به زودی دچار مشکلات جدی می‌شود.
اگر فرصت پنجره جمعیتی را هم از دست بدهیم به یک کشور سالمند تبدیل خواهیم شد که باید همه توان و ظرفیت کشور را صرف نگهداری و مراقبت از سالمندان کنیم و از روند توسعه و پیشرفت عقب خواهیم ماند.
تامین مسکن و مشکلات پیش روی خانواده‌ها، نگرانی از بیکاری سرپرست خانواده، اشتغال و نگرانی آتیه زنان، هزینه بالای مراکز ناباروری، برنامه‌های تنظیم خانواده در دهه ۷۰، افزایش سزارین، عدم اطمینان به زندگی مشترک، نهادینه شدن فرزند کمتر زندگی بهتر و رایگان بودن اقلام پیشگیری از جمله عوامل بازدارنده در افزایش جمعیت بود.
حال با تکیه بر سیاست‌های جمعیتی ابلاغ شده و شرح وظایف دستگاه‌های مرتبط همچنین تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و نگاه ویژه دولت سیزدهم به این مقوله،توجه به بنیان خانواده و جایگاه زنان همچنین اعمال مشوق‌های جمعیتی، امیدهای تازه‌ای شکوفا شده است که امیدواریم که این شکوفه‌ها به بار بنشیند و ثمرات آن عاید کشور شود تا به بهترین نحوه از سرمایه‌های اصلی نیروی انسانی استفاده شود.
دستگاه‌ها تکالیف خود را در مورد اجرای قانون جوانی جمعیت انجام دهند
معاون امور مجلس رئیس جمهوری در مصاحبه‌ای که با خبرنگار ایرنا داشت با اشاره به اینکه در اجرای سیاست‌های کلی جمعیت و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ابتدای راه قرار داریم در عین حال ابراز امیدواری کرد دستگاه‌ها وظایف و تکالیف خود را در اجرای این قانون به خوبی انجام دهند.
سید محمد حسینی افزود: زمانی که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، بلافاصله دولت ستاد و دبیرخانه مربوطه را تشکیل داد و اقدامات خود را آغاز کرد و رئیس جمهوری هم شخصا مدیریت جلسات را در این خصوص را برعهده دارد.
وی تصریح کرد: دولت سیزدهم یک دولت ولایی است و آنچه از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سیاست‌های کلی نظام ابلاغ شده همچنین رهنمودهای معظم له در این زمینه در اولویت کار دولت قرار دارد.
حسینی اضافه کرد: البته ممکن است در برخی مسائل مالی بحث‌هایی وجود داشته باشد که امیدواریم امسال مشوق‌های جمعیتی به موقع انجام شود و وزارت اقتصاد و دارایی هم در این زمینه، مشوق‌ها و حمایت‌هایی برای خانوداه‌هایی که صاحب چندمین فرزند خود می‌شوند در نظر گرفته است.
معاون امور مجلس رئیس جمهوری با بیان اینکه مسائل اجتماعی برای کشور بسیار مهم است، تاکید کرد: دستگاه‌ها تلاش‌های خود را انجام داده‌اند اما چون در آغاز راه قرار داریم این اقدامات یک مقدار زمان بر است اما امیدواریم دستگاه‌ها در این زمینه به وظایف و تکالیف خود به خوبی عمل کنند.
پنجره جمعیتی تدبیر نشود، سالمندی می‌تواند به یک بحران تبدیل شود
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: ایران در مرحله پنجره جمعیتی قرار دارد اما اگر برای این موضوع تدبیر نکنیم، به یقین سالمندی می‌تواند به یک بحران در جامعه تبدیل شود.
حسن موسوی چلک افزود: اکنون در مرحله پنجره جمعیتی قرار داریم و معمولا کشورهایی که مدیریت هوشمندی دارند، پنجره جمعیتی را به یک فرصت برای جهش و توسعه اقتصادی تبدیل می‌کنند و به طور طبیعی به دنبال آن بسترسازی برای اقدامات دیگر از جمله تشکیل خانواده از جمله این برنامه‌های مهم در این عرصه جمعیتی است.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: بخشی از شرایط کنونی جمعیت به سیاست‌های ۳۰ سال قبل در کشور برمی‌گردد که اعلام شده بود «فرزند کمتر، زندگی بهتر» یا برای کنترل جمعیت به خانواده‌ها جایزه داده می‌شد و اکنون آثار سوء بلندمدت این سیاست‌های گذشته را شاهد هستیم.
وی با بیان اینکه کاهش آمار ازدواج به عنوان یک مشکل برای جلوگیری از رشد جمعیت به شمار می‌رود، تصریح کرد: اکنون کاهش آمار ازدواج در جامعه به عنوان دغدغه‌ای جدی برای مسئولان اجرایی و متولیان کشور است.
موسوی چلک ادامه داد: اکنون دغدغه‌های جدی در این زمینه برای افزایش جمعیت فعال کشور وجود دارد و از آن طرف هم دغدغه مسئولان برای افزایش جمعیت هم یک حرف درستی است چون ترکیب سنی جمعیت کشور به سمت سالمندی با شیب زیاد حرکت می‌کند و ما هنوز در پنجره جمعیتی قرار داریم.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران اظهار داشت: اکنون حدود هشت تا ۹ درصد جمعیت ایران سالمند است که در چند سال آینده به ازای هر سه نفر، یک نفر از جمعیت به بالای ۶۰ سال می‌رسد که باید برای گذر از این مرحله برنامه‌ریزی جدی داشت. به همین دلیل برای تسهیل در سازوکارهای تشکیل خانواده، پرداخت تسهیلات به عنوان یک موضوع در دستور کار قرار گرفته شده است تا از این طریق رغبت بیشتری برای تشکیل خانواده به ویژه در جوانان مشاهده شود.
وی تاکیدکرد: اکنون سیاست کلی خانواده و جمعیت در ایران موجود است، همه این سیاست‌ها در همین راستا است که بستری برای افزایش جمعیت فراهم شود به همین منظور سیاست‌های تشویقی در راستای افزایش جمعیت تدوین شده است و یکی از راههایی که شاید به استدلال مسئولان کشوری در راستای افزایش جمعیت می‌تواند کمک کند ازدواج در سنین پایین است که این هم یک راهبرد محسوب می‌شود.
نظر شما