دارالشفای امام رضا(ع)، بیش از پنج قرن خدمت بی‌وقفه به زائران

به گزارش ایرنا، دارالشفای امام رضا(ع) یکی از موقوفات ثامن الحجج(ع) است که بر اساس اسناد موجود قدمت آن به سال ۹۳۲ هجری قمری و دوران صفویه بازمی‌گردد.

به گفته مسوولان مربوطه، دارالشفای حضرت رضا(ع) ابتدا زیرمجموعه شربت‌خانه بود و از بیوتات و بخش های مهم حرم مطهر رضوی به شمار می‌رفت و قدیمی‌ترین سند آن به سال ۱۰۱۰ هجری قمری بازمی‌گردد که مربوط به داروها، شربتخانه و بیمارخانه آستان قدس رضوی است.

قدیمی ترین سند مکتوب درباره دارالشفای رضوی مربوط به کتاب 'عالم آرای عباسی' است که در آن از حکیم عمادالدین محمود شیرازی و امیر معزالدین اصفهانی نام برده شده که در دوران صفوی (قرن دهم هجری قمری) در دارالشفا طبابت می کرده اند.

اسناد موجود نشان می دهد ساختمان دارالشفای امام رضا(ع) افزون بر پنج قرن قدمت دارد.

برخی بنای دارالشفا را به گوهرشادآغا، همسر شاهرخ میرزای تیموری، نسبت داده اند و مطلبی نیز در این خصوص در کتاب 'مطلع الشمس' اعتمادالسلطنه ذکر شده است، و جایگاه قدیمی این مرکز درمانی در کنار مدرسه پریزاد و مدرسه دودر در مجاورت در خروجی مسجد گوهرشاد بوده است.

پس از انقلاب اسلامی، دارالشفایی با وسعت ۲۹۰۰ متر مربع تاسیس شد و آن چیزی که به عنوان دارالشفای جدید می شناسیم در دوربرگردان بست شیرازی با مساحت چهار هزار و ۹۳۰ متر مربع با تجهیزات پزشکی جدید است که در سال ۱۳۸۸ با بودجه‌ای بالغ بر چهار میلیارد تومان تاسیس شد.

ساختمان جدید دارالشفای امام رضا (ع) در ابتدای خیابان شیرازی (دوربرگردان حرم مطهر، بست شیخ طوسی) و در ساختمانی چهار طبقه بنا شد که در ساختمان جدید، تجهیزات پزشکی روز دنیا همچون کالر داپلر رنگی در بخش رادیولوژی، اکوکاردیوگرافی قلبی، آندوسکوپی، اسپیرومتری، دستگاه‌های شنوایی‌سنجی، تجهیزات پیشرفته مربوط به اورژانس و احیای قلبی (CPR) به کار گرفته شده است.

آزمایشگاه، داروخانه شبانه‌روزی، دندانپزشکی، بینایی‌سنجی، شنوایی‌سنجی، واحد مامایی، کلینیک تخصصی، واحد دیالیز و واحد شیمی درمانی از جمله بخش های این مرکز درمانی به شمار می رود و کلینیک تخصصی بیمارستان دارالشفای امام رضا(ع) دارای تخصص های قلب و عروق، چشم، گوش و حلق وبینی، جراحی مغز، مغز و اعصاب، داخلی، روانپزشکی، داخلی و گوارش، کلیه و فشارخون، پوست، اورتوپدی، زنان و زایمان، انکولوژی، عفونی و اطفال است.

مراجعه به دارالشفای امام رضا با اعتقاد به شفا گرفتن

زائر اینجا که به پناه می‌آید، هزار حرف و صدها درد دارد. حرف‌ها را به حبیب می‌گوید و دردها را نزد طبیب می‌برد و خوشا حبیب طبیبی که میزبان است و این سنتی دیرینه در ارض اقدس است.

همین اعتقاد سبب شده تا سوای حریم حرم، همیشه مکان‌هایی برای تیمار زائران از راه‌رسیده وجود داشته باشد که دارالشفای حضرتی به‌عنوان قدیمی‌ترین و تنها مکان بهداشتی و درمانی مشهد یکی از آن‌هاست.

دارالشفای امام رضا(ع) مامنی برای مادربزرگها و پدربزرگهای ماست که از سالها قبل این مرکز را محلی برای ارایه خدمات خالصانه خادمان بارگاه منور رضوی می دانستند و چشم امیدشان بعد از امام رضا(ع) به پزشکانی بوده که در مرکز درمانی مزین به نام انیس النفوس بتوانند دردشان را تسکین دهند.

حرم امام رئوف افزون بر اینکه شفادهنده بسیاری از بیماران لاعلاج بوده، مرکزی هم داشته که خدمات رایگان یا کم هزینه به زائرانی ارایه می کرده که هنگام زیارت ناخوش می شدند و توانی برای مراجعه به مراکز درمانی سطح شهر نداشته اند.

مدیرعامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی گفت: بسیاری از زائران برای شفا یافتن به دارالشفای امام رضا(ع) می آیند چرا که اعتقاد دارند در مرکز درمانی متعلق به امام هشتم شفا خواهند گرفت.

دکتر سیدسعید سعیدی افزود: در نظرسنجی‌هایی که از مراجعان به این مرکز درمانی صورت گرفته است بیشتر افراد بیان کرده اند که اقدامات درمانی و دارویی در این مرکز اثرگذارتر از سایر درمانگاه‌ها است چرا که این درمانگاه متعلق به حضرت ثامن الحجج (ع) است.

وی ادامه داد: دارالشفای امام رضا (ع) یک مرکز درمانی قدیمی با تعداد بسیار زیادی پزشک و پرستار است که عاشق خدمت رسانی به زائران رضوی هستند.

این مسوول عنوان کرد: این مرکز صرفا یک مرکز پزشکی نیست بلکه خدمات درمانی با دلجویی از بیماران ارائه می شود و سعی شده تا تعرفه های درمانی این مرکز نسبت به سایر درمانگاه ها پایین تر باشد و فشار مالی به زائران وارد نشود.

دکتر سعیدی افزود: خدمات داخل حرم برای موارد اورژانسی به زائران است و اگر زائر نیاز به دریافت خدمات سطح بالاتر داشته باشد به بیمارستان ها و مراکز درمانی خارج از حرم اعزام می شود که هزینه آن رایگان است و از سوی آستان قدس رضوی پرداخت می شود.

استقرار ۹ پایگاه فوریت‌های پزشکی دارالشفای امام رضا(ع) در حرم مطهر رضوی

مدیرعامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: فعالیت و خدمت‌رسانی دارالشفای امام رضا(ع) به ۲ قسمت خدمات داخل درمانگاه و خدمات خارج از درمانگاه تقسیم می شود.

۹ پایگاه فوریت‌های پزشکی مستقر در صحن‌های حرم مطهر رضوی، خدمات فوریت‌های پزشکی را به صورت رایگان به زائران و مجاوران ارائه می‌کند.

دکتر سعیدی افزود: در داخل دارالشفا، در بخش های آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی، ماموگرافی، دیالیز، طب کار، چکاپ، نوار قلب، تست ورزش، دندانپزشکی، خدمات تخصصی با تعرفه بسیار پایین‌تر از سایر درمانگاه‌ها به زائران و مجاوران ارائه می‌شود.

وی ادامه داد: در خارج از درمانگاه نیز در ۹ پایگاه فوریت‌های پزشکی مستقر در صحن‌های حرم مطهر رضوی خدمات فوریت‌های پزشکی به صورت رایگان به زائران و مجاوران ارائه می‌شود.

عضو هیات مدیره موسسه درمانی آستان قدس رضوی اظهار داشت: از ۹ پایگاه فعال در دارالشفای امام رضا(ع) ۶ پایگاه توسط این دارالشفا و ۲ پایگاه توسط خادمان سلامت و به صورت افتخاری اداره می شوند.

دکتر سعیدی افزود: یک پایگاه دیگر نیز توسط مرکز فوریت های پزشکی اورژانس ۱۱۵ مشهد اداره می شود که به زائران رضوی خدمات فوریت های پزشکی ارائه می دهد.

وی ادامه داد: تمامی این پایگاه ها از نظر فنی و نظارت و کنترل زیر نظر دارالشفای امام رضا فعالیت دارند.

فعالیت ۲۹۰ نیروی انسانی و پزشک و پرستار در دارالشفای امام رضا(ع)

مدیرعامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی با بیان به اینکه دارالشفای امام رضا(ع) دارای ۲۹۰ پرسنل است که ۶۴ نفر از آنان پزشک متخصص هستند، افزود: ۳۲ تن از این نیروها پزشک عمومی، ۶۸ نفر پرستار رسمی، ۳۲ نفر پرستار شرکتی و بقیه کمک پرستار و نیروی کادر ادارای و پذیرش هستند.

۳۲ پزشک عمومی و ۶۸ پرستاری رسمی و ۳۲ پرستار شرکتی و به همراه کمک پرستاران و نیروی کادر ادارای و پذیرش به زائران رضوی در دارالشفای امام رضا خدمت می کنند

دکتر سعیدی افزود: متخصصانی نیز در رشته‌های اطفال، مغز و اعصاب، قلب، پوست، گوش و حلق، عفونی، جراحی، انکولوژی، چشم، اورولوژی، غدد و روانپزشکی در طول هفته در طبقه اول دارالشفای امام رضا(ع) به معاینه و درمان زائران و بیماران می پردازند.

عضو هیات مدیره موسسه درمانی آستان قدس رضوی اظهار داشت: دارالشفای امام رضا(ع) دارای یک داروخانه است که در اختیار موسسه دارویی آستان قدس رضوی است که در این داروخانه حدود ۶۰ نفر نیروی انسانی مشغول به فعالیت و خدمت رسانی به مراجعان هستند.

دکتر سعیدی افزود: چهار دستگاه آمبولانس برای حمل و انتقال بیماران به بیمارستان ها و مراکز درمانی بالاتر در این دارالشفا مستقر است.

مراجعه روزانه ۶۰ هزار ایرانی و غیر ایرانی به دارالشفای امام رضا(ع)

زائران و مجاوران بسیاری با ارادت به انفاس قدسی حضرت ثامن الحجج (ع) و انتساب این مرکز درمانی به این امام بزرگوار، با اعتقاد به شفا یافتن از سوی امام مهربانی‌ها، برای درمان بیماری خود و عزیزانشان به این مرکز درمانی مراجعه می‌کنند.

دارالشفای امام رضا(ع) همه ساله پذیرای خیل عظیم جمعیت بومی، مجاوران و زائران ایرانی و غیر ایرانی است و ماهانه پذیرای ۶۰ هزار مراجعه کننده است.

آستان قدس رضوی با بهره‌گیری از بودجه موقوفاتی در حوزه‌های مختلف بهداشتی، درمانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) خدمت رسانی می کند.

مدیرعامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: این مرکز درمانی همه ساله پذیرای خیل عظیمی از جمعیت بومی، مجاوران و زائران ایرانی و غیر ایرانی است و بنا بر آمارهای موجود ماهانه پذیرای ۶۰ هزار مراجعه کننده است.

دکتر سعیدی افزود: حدود ۶۰ درصد از مراجعان به این مرکز درمانی جمعیت بومی مشهد و بقیه از مجاوران و زائران ایرانی و غیر ایرانی هستند.

وی ادامه داد: از ابتدای سال ۱۴۰۲ تاکنون ۱۲۰ هزار نفر به این مرکز درمانی مراجعه کرده و از خدمات درمانی آن بهره‌مند شده‌اند.

افزایش ۵۰ درصدی مراجعات به دارالشفای امام رضا(ع)

مدیرعامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی گفت: در سال ۱۴۰۰ با شیوع ویروس کرونا، میزان مراجعه به دارالشفای حضرت رضا (ع) کاهش یافت اما با فروکش کردن این بیماری در سال ۱۴۰۱، آمار مراجعات رشد بسیاری داشته است.

میزان زائران غیر ایرانی مراجعه کننده به این مرکز درمانی دارالشفای امام رضا(ع) با رشد ۸۷.۵ درصدی از ۴۰ هزار زائر غیرایرانی که سال ۱۴۰۰به این مرکز درمانی مراجعه کردند به ۷۵ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ افزایش یافت.

دکتر سعیدی افزود: سال ۱۴۰۰ حدود ۵۰۰ هزار نفر به دارالشفای امام رضا (ع) مراجعه کردند که این عدد با رشدی ۵۰ درصدی در سال ۱۴۰۱ به ۷۵۰ هزار نفر رسید.

وی با بیان اینکه مراجعات زائران غیر ایرانی به این مرکز درمانی نیز ۸۷.۵ درصد افزایش یافته است، ادامه داد: در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ هزار زائر غیرایرانی به این مرکز درمانی مراجعه کردند که این عدد در سال ۱۴۰۱ به ۷۵ هزار نفر افزایش یافت.

این مسوول بیان کرد: ۴۲ درصد از مراجعان به دارالشفای امام رضا (ع) در سال گذشته زائران و مجاوران ایرانی و غیر ایرانی بودند که از این تعداد زائر، ۱۰ درصد زائر خارجی و غیر ایرانی از کشورهای همسایه به ویژه کشورهای شیعه و عربی بودند.

دکتر سعیدی افزود: زائران غیر ایرانی برای دریافت خدمات عمومی و تخصصی به درمانگاه دارالشفای امام رضا (ع) مراجعه می‌کنند چرا که علاوه بر وجود پزشکان حاذق و متخصص در این مرکز، قیمت تعرفه‌های درمانی تخصصی آن پایین است و این امر سبب شده تا مراجعه به این مرکز درمانی مورد اقبال زائران غیر ایرانی قرار گیرد.

ارائه خدمات درمانی به پنج هزار و ۹۰۰ بیمار دیالیزی و سرطانی

مدیر درمان دارالشفای امام رضا(ع) گفت: این مرکز با استفاده از ظرفیت ۲ واحد همودیالیز و شیمی‌درمانی به جمعی از بیماران صعب العلاج زائر و مجاور خدمت‌رسانی می‌کند که این ۲ واحد در سال گذشته به ترتیب پذیرای بیش از پنج هزار و ۴۰۰ بیمار همودیالیزی و ۵۰۰ بیمار سرطانی بوده اند.

سیدمهدی موسوی نژاد با بیان اینکه بخش همودیالیز دارالشفای امام رضا(ع) به افراد دارای سیروز کلیه به صورت شبانه روزی خدمات می دهد، افزود: بخش همودیالیز این مرکز خدمات درمانی تا سال ۱۴۰۱ با ۶ تخت فعالیت می‌کرد که این تعداد اکنون در حال افزایش به ۱۰ تخت است.

وی خدمت رسانی به بیماران سرطانی را نیز بر عهده بیمارستان رضوی دانست و ادامه داد: هم اینک به منظور خدمت رسانی به بیماران سرطانی در حال تامین فضای فیزیکی مناسب برای دارالشفای امام رضا(ع) هستیم.

بهره‌مندی بیش از ۵۸ هزار بیمار از خدمات دندانپزشکی دارالشفای امام رضا(ع)

مدیر درمان دارالشفای امام رضا(ع) به خدمات ارائه شده در پلی‌کلینیک دندان‌پزشکی دارالشفای امام رضا(ع) نیز اشاره کرد و گفت: این پلی‌کلینیک در طول سال ۱۴۰۱ به بیش از ۵۸ هزار و ۷۵۶ هزار بیمار خدمات متنوع دندان‌پزشکی شامل پروتز، ترمیم، جراحی، جرم‌گیری، معالجه ریشه، کشیدن دندان، رادیوگرافی، ایمپلنت و معاینه ارائه کرده است.

موسوی نژاد افزود: هزینه درمان در این موسسه به جز بخش دندانپزشکی برابر با تعرفه دولتی است و این امر جذابیت بسیاری برای زائران به ویژه مجاوران حرم مطهر رضوی دارد لذا بخش عمده مراجعان دارالشفا را مجاوران تشکیل می دهند.

وی با بیان اینکه در درمانگاه دارالشفای امام رضا(ع) خدمات درمان ناباروری ارائه نمی شود، افزود: در این مرکز بخش زنان و زایمان برای خدمت رسانی به زنان باردار فعال است.

مدیر درمان دارالشفای امام رضا(ع) در خصوص اقدامات این مرکز درمانی در دوران شیوع کرونا بیان کرد: در دوران همه گیری کرونا مطابق با پروتکل های ابلاغی خدمات شناسایی بیماران و واکسیناسیون کرونا در این مرکز درمانی انجام شده است و خدمات درمانی سطح یک ارائه می شد و بیماران نیازمند به بستری را به بیمارستان های دیگر معرفی می شدند.

موسوی نژاد افزود: در حرم مطهر رضوی نیز با کمک دانشگاه علوم پزشکی مشهد غربالگری کرونا برای زائران و مجاوران انجام می شد و پایگاه واکسیناسیون با کمک معاونت درمان این دانشگاه در حرم مطهر فعال بود.

قدمت پنج قرنی پرستاری در دارالشفای امام رضا (ع)

به گزارش مرکز اسناد آستان قدس رضوی، قدیمی‌ترین سند مربوط به ارائه خدمات پرستاری در دارالشفای حرم مطهر امام رضا (ع) به سال ۱۰۱۱ هجری قمری بازمی‌گردد.

مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیش از هزار و ۲۰۰ برگ سند پرستاری از دورۀ صفویه، قاجار تا پهلوی را در بایگانی خود جای داده است که این اسناد، سِیر تاریخی وظایف پرستاران و موقعیت شغلی آنان و به ویژه پرستاران زن را نشان می‌دهد.

بیشتر این اسناد مربوط به پرداخت حقوق پرستاران دارالشفای امام است که قدیمی‌ترین سند مربوط به دوره شاه عباس اول صفوی می‌شود که در این دوره پرستاران با نام "بیماردار" معروف بوده اند.

مدیر عامل موسسه درمانی آستان قدس رضوی گفت: در دوره قاجار، مکانی به نام «دارالرضاعه» برای نگهداری و شیردادن به اطفال بی‌سرپرست در دارالشفای آستان قدس رضوی وجود داشت و زنانی به عنوان "مرضعه" حضور داشتند که کار شیر دادن به اطفال بی‌سرپرست را به عهده داشتند و مواجب آنان از طریق دارالشفا تأمین می‌شد.

دکتر سعیدی اضافه کرد: اما پس از ایجاد سازمان بهزیستی این امر به این سازمان واگذار شد و دیگر این بخش فعال نیست.