به گزارش روز شنبه ایرنا، دکتر «ظفر نواز جَسپال» استاد دانشگاه قائداعظم (رتبه اول درمیان دانشگاه‌های پاکستان و یکصدمین دانشگاه پیشرو در آسیا) و پژوهشگر ارشد مسائل راهبردی در یادداشتی اختصاصی با عنوان «پاکستان و ایران: ابتکارات خوشبینانه برای تقویت همکاری اقتصادی» برای دفتر ایرنا در اسلام‌آباد نوشت: راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی و پروژه صادرات برق به پاکستان مرحله جدیدی از همکاری‌های اقتصادی میان دو همسایه را نشان می‌دهد که بیانگر جوانه زدن خوش‌بینی نسبت به توسعه اجتماعی-اقتصادی مردم در مناطق همجوار مرزی از جمله بندر گوادر است.
متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:
همکاری‌های اقتصادی ایران و پاکستان در مسیر مثبتی بوده است. افتتاح اخیر پروژه‌های اقتصادی و مرزی باعث تقویت تجارت مرزی میان آنان و جذب سرمایه گذاری در ایالت بلوچستان خواهد شد. علاوه بر این، تلاش‌ها و طرح‌های دو کشور همسایه در حوزه مدیریت مرزی نیز بهبود می‌یابد، که برای مهار تجارت غیررسمی، قاچاق، جرائم سازمان یافته به ویژه معضل مواد مخدر ضروری است.
به طور واقع بینانه، بدون بهبود شرایط اجتماعی-اقتصادی دو کشور، غلبه بر پدیده شوم قاچاق مواد مخدر و اسلحه، و مهمتر از همه، از بین بردن تروریست‌ها و عناصر مخل امنیت در مرزهای مشترک، از بین بردن حمایت‌های ایدئولوژیک و فیزیکی در حد یک رویا باقی خواهد ماند لذا اسلام‌آباد برای رویارویی با این چالش‌ها نیازمند کمک تهران است.
شهباز شریف نخست وزیر پاکستان و سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری ایران در ۲۸ اردیبهشت امسال بازارچه مرزی پیشین-مند و خط انتقال برق پلان-گبد را به طور مشترک افتتاح کردند. افتتاح بازارچه مرزی اولین گام برای ایجاد شش بازارچه مرزی دیگر است که در امتداد نوار مرزی ایران و پاکستان تاسیس خواهد شد. در واقع، این بازارچه‌های مرزی فرصت‌های شغلی و تجارت محلی را افزایش می‌دهند، کسب‌وکارها میان مناطق همجوار محلی تقویت شده و به افزایش حجم تجارت قانونی در مرزهای مشترک کمک می‌کند.
به نظر می‌رسد سران ایران و پاکستان مصمم به همکاری‌های اقتصادی بین ملت‌های خود هستند. با این حال، چشم‌انداز منطقه‌ای و جهانی ایران به طور مستقیم بر روابط این کشور با پاکستان تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان به دلیل تحریم‌های ایالات متحده به مدت یک دهه در بلاتکلیفی بسر می‌برد. شانس کاهش تنش‌ها بین تهران و واشنگتن در آینده نزدیک به دلیل مناقشه پایان ناپذیر برنامه هسته‌ای غیرنظامی و موشک‌های بالستیک ایران به ویژه توافقنامه همکاری راهبردی چین و ایران که دوسال پیش امضا شد، محدود است.
توافقنامه همکاری بلندمدت ایران و چین یک مشارکت اقتصادی و امنیتی برای سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چین را تشکیل می‌دهد. اگرچه جزئیات رسمی این قراردادها منتشر نشده است، اما رسانه‌های غربی مدعی شدند که ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری چینی‌ها در ده‌ها زمینه از جمله بانکداری، مخابرات، بنادر، راه آهن، بهداشت و فناوری اطلاعات طی ۲۵ سال آینده انجام خواهد شد.
یکی دیگر از عوامل تعیین کننده به همان‌اندازه تأثیرگذار در دوجانبه گرایی تهران و اسلام‌آباد، وضعیت ژئوپلیتیک کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است. در این زمینه، رقابت ژئوپلیتیکی در منطقه بین ایران و عربستان سعودی، حفظ روابط متعادل یا بی‌طرفانه با هر دوی آن‌ها را برای اسلام‌آباد دشوار می‌ساخت اما عادی‌سازی اخیر روابط تهران و ریاض به نفع پاکستان خواهد بود.
آشتی کنونی بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، بیانگر نفوذ فزاینده و آشکار چین در منطقه است. برخلاف ایالات متحده، چین از یک دهه گذشته از قدرت اقتصادی خود به جای زور و ارعاب برای اعمال نفوذ خود در کشورهای پیرامون همسایگی خود و فراتر از آن استفاده کرده است. سرمایه گذاری‌های اقتصادی پکن در خاورمیانه و شمال آفریقا نقش سیاسی چین را افزایش داده است. چینی‌ها در نتیجه این ابتکارات، توانستند در دهم مارس امسال میانجیگری بین ایران و عربستان سعودی را به توافق صلح برسانند. هر دو طرف توافق کردند که روابط دیپلماتیک خود را با بازگشایی سفارت‌های خود در ریاض و تهران از سر بگیرند.
نزدیکی سیاسی و دیپلماتیک بین تهران و ریاض قطعا جنگ‌های نیابتی جاری در منطقه را خنثی می‌کند. صلح در یمن، عراق و سوریه برای تمام منطقه از جمله پاکستان، که از پدیده شوم فرقه گرایی رنج می‌برد، سود اجتماعی و اقتصادی خواهد داشت. دقیقاً، محیط مسالمت آمیز تأثیرگذاری فراوانی بر روابط مهم پاکستان و ایران دارد.
یکی از مهمترین عوامل در تاثیرگذاری منفی بر روابط پاکستان و ایران، تحرکات بازیگران غیردولتی مانند گروه‌های تروریستی و قاچاقچیان هستند. یک گروه تروریستی در اواخر اردیبهشت امسال پنج مرزبان ایرانی را در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان به قتل رساندند. تهران معتقد است عوامل این جنایت در پاکستان پناهگاه دارند. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز اخیرا از پاکستان خواست تا با سرکوب گروه‌های تروریستی در راستای ارتقای امنیت مرزهای مشترک اقدام کند. وی افزود: هدف این گروه‌های تروریستی برهم زدن امنیت مرزهای مشترک و امنیت مردم ساکن در مرزهای دو کشور است.
استان سیستان و بلوچستان ایران دارای جغرافیای منحصر به فردی با تکثر قومی و مذهبی است. اگرچه بندر چابهار اهمیت ژئواکونومیکی خود را نشان می‌دهد، اما با بلوچستان ناآرام پاکستان کشور جنگ زده و افغانستان هم مرز است که باعث چند برابر شدن چالش‌های امنیتی می‌شود. برخی از گروه‌های ستیزه جو از جمله جیش العدل هدفی را دنبال می‌کنند که مداوم بر روابط دوجانبه پاکستان و ایران تأثیر منفی می‌گذارد.
پاکستان برای استقرار قلمرو خود در بلوچستان و تامین امنیت مرزهایش با ایران تلاش کرده است. در واقع، پاکستان تنها با همکاری ایران می‌تواند فعالیت‌های غیرقانونی در مرزهای مشترک را کنترل کند. نخست وزیر پاکستان و رئیس جمهور ایران در دیدار اخیر خود بر لزوم تلاش متقابل برای مهار فعالیت‌های غیرقانونی در مرزهای مشترک تاکید کردند.
در پایان، راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی و پروژه انتقال برق از ایران به پاکستان مرحله جدیدی از همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور را نشان می‌دهد که خوش‌بینی نسبت به توسعه اجتماعی-اقتصادی مردم در مناطق مجاور مرز از جمله بندر گوادر را افزایش می‌دهد.
نظر شما