روز نهم ذی حجه که روز عرفه نامگذاری شده است از روز های مهم معنوی در سال است که گاهی با شب قدر مقایسه شده است. عرفه به معنای شناخت است. شناخت زیر بنای تمامی عبادات است و عبادت بدون شناخت از ارزش چندانی برخوردار نخواهد بود. این که خدا و صفات او را صحیح بشناسیم می شود معرفت به خدا. این که صفات اخلاقی و رفتاری پیامبر و اهل بیت و نیز اهداف، آرمان ها و برنامه های ایشان را بشناسیم، می شود معرفت نسبت به اهل بیت. این که احکام دین را بشناسیم و فهم عمیق نسبت به اموزه های دینی و معارف الهی پیدا کنیم، می شود معرفت دین. در هر زمینه ای از مولفه های دینی که معرفت وجود داشته باشد، فعالیت در آن عرصه ارزش پیدا می کند. مثلا کسی که معرفتش نسبت به خدا بیشتر است، نمازش از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود، دعایش به استجابت نزدیکتر و دوریش از گناه بیشتر.
معرفت دو نوع است: یکی معرفت علمی و منظور آن است که به آنچه که موضوع معرفت است، علم پیدا کنیم. مثلا صفات الهی را بشناسیم و بتوانیم آن را برای دیگران بیان کنیم یا اینکه ویژگی های اخلاقی پیامبر را مطالعه کنیم و آن ها را بفهمیم و بتوانیم به دیگران آموزش دهیم. دیگری معرفت عملی است و منظور آن است که فرد نسبت به آنچه که معرفت پیدا کرده، عمل نماید و در عمل، آن موضوع معرفتی را پیاده نماید. مثلا اگر می داند خدا بخشنده است، می شود معرفت علمی ولی اگر خودش بخشندگی کند و مراتب صفت یخشش را در خودش پیاده کند، می شود معرفت عملی.
معرفت عملی را تشبیه می کنیم به این که یک وزنه بردار حرفه ای که در رشته وزنه برداری کار می کند، بسیار متفاوت است با معرفت کسی که در این رشته تلاشی نمی کند و فقط نام یک وزنه بردار و مشخصات فنی این رشته را بلد است. با این وصف مشخص می شود که معرفت علمی مقدمه معرفت عملی است و معرفت اگر در حیطه علم بماند و به عمل نرسد، ارزش و کارآمدی نخواد داشت.
اینکه معرفت عملی چگونه به دست می آید، خود در خور اهمیت است. معرفت عملی در دو گام به دست می آید. گام اول معرفت علمی است؛ به این معنی که اول باید معرفت علمی خود را نسبت به خدا، اهل بیت و دین افزایش دهیم. گام دوم عمل به آنچه می دانیم است. یعنی هر چه در عمل به آموزه های اخلاقی و معرفتی عمل کنیم، معرفت عملی ما افزایش و عمق بیشتری پیدا می کند.
ناگفته نماند در تمامی مراحل این سیر باید از خداوند متعال و اهل بیت استعانت جست. چرا که موفقیت بدون عنایت الهی و اهل بیت در این مسیر، غیر ممکن است. خداوند متعال دراین خصوص در سوره مبارکه نور می فرماید: وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَیٰ مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا یعنی اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هیچ کس از شما پاک نمی‌شد و نیز در سوره مبارکه مائده می فرماید یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ یعنی ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا کنید؛ و به او [توسل و] تقرب جویید که در تفاسیر گفته شده مراد از ابتغاء وسیله، توسل به اهل بیت است.
روز عرفه نمادی است برای توجه به معرفت و شناخت. در دعای روز عرفه خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی مطرح شده است و کسی که این دعا را با دقت بخواند و در مضامین آن تعمق کند، خواهد توانست به بخش زیادی از معارف الهی دست یابد.
نظر شما