سالانه ۱۸۵ تن پلاستیک در کشور تولید می‌شود/ تدوین استاندارد کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر

به گزارش ایرنا از سازمان حفاظت محیط زیست ، مهدی خادم ثامنی به مناسبت ۲۱ تیرماه برابر با ۱۲ جولای روز جهانی بدون پلاستیک افزود: یکی از دلایل نامگذاری این روز، مصرف بسیار زیاد کیسه های پلاستیکی و از سوی دیگر ماهیت تجزیه‌ ناپذیری این ماده‌ نفتی و آسیب‌های ناشی از آن بر محیط زیست است، با توجه به اطلاع رسانی‌ و آگاهی بخشی که از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری و همچنین شبکه‌های مجازی کشور انجام می‌شود، تقریبا بیشتر مردم از آثار زیانبار، مخرب و جبران ناپذیر پلاستیک که پرکاربردترین آنها، کیسه‌های پلاستیکی هستند، مطلع شده‌اند و این آگاهی بخشی، نقطه‌ی شروع تغییر بینش و رفتار انسان ها نسبت به محیط زیست است.

وی تصریح کرد: کیسه‌های پلاستیکی نمادی از فرهنگ مصرف گرایی در دنیای امروز است، این محصولات پلیمری با توجه به روند بسیار کُند تجزیه، نرخ پایین بازیافت و از همه مهمتر رهاسازی در دشت‌ها، رودخانه‌ها، جنگل‌ها، کویرها، اقیانوس‌ها و به عنوان تهدید جدی برای حیات گونه های جانوری و گیاهی، یکی از نگرانی‌ها و دغدغه های جدی زیست محیطی تلقی می شود به طوری که دفتر برنامه محیط زیست سازمان ملل( UNEP )، آلودگی پلاستیکی را به عنوان یکی از ۱۰ مشکل اصلی زیست محیطی در جهان معرفی کرده است.

وی افزود: آمارها حاکی از این است که از سال ۱۹۵۰ تاکنون بیش از ۸ میلیارد تن پلاستیک در دنیا تولید شده است. در سال‌های اولیه به میزان یک و نیم میلیون تن در سال و در حال حاضر نزدیک به ۴۰۰ میلیون تن در سال و این به معنای یک رشد خیره کننده و بسیار فزاینده است.

مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: متاسفانه کشور ما به عنوان هفدهمین تولید کننده بزرگ پلاستیک در دنیا محسوب می‌شود در بخش بسته‌بندی مواد استفاده شده در مرتبه دوم قرار دارد. بخش قابل توجهی از پلاستیک های مصرفی به پسماند تبدیل می‌شود. با توجه به انواع پلاستیک‌ها، بخش کمی از پسماندهای پلاستیکی به عنوان زائدات با ارزش وارد چرخه بازیافت می‌شود اما متاسفانه حدود ۶۰ درصد از پلاستیک‌ها بازیافت نشده و یا در طبیعت رها سازی و یا بخش عمده آن وارد محل‌های دفن پسماند می‌شوند.

خادم ثامنی در خصوص مدیریت بهتر پسماندهای پلاستیکی در کشور توصیه کرد: مهمترین دغدغه زیست محیطی در مورد پسماندهای پلاستیکی، حجم بالای تولید آنها به ویژه کیسه‌های پلاستیکی است که با توجه به قیمت پایین، تولید و سهل الوصول بودن، مصرف آن در کشور بسیار زیاد است و توصیه می‌شود برای پیشگیری از روند زیانبار تولید و مصرف کیسه های پلاستیکی، سیاست‌های تشویقی و تنبیهی برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان توسط دولت اعمال شود تا ضمن کاهش میزان تولید بی‌رویه کیسه‌های پلاستیکی، مردم نیز تمایلی به مصرف آنها نداشته باشند و خوشبختانه این سیاست های تشویقی و تنبیهی در آیین نامه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی پیش بینی شده است.

اکنون حدود ۱۳۰ کشور قوانین و مقرراتی را برای ممنوعیت توزیع و کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تدوین و اجرا کرده‌اند در ایران هم آیین‌نامه‌ اجرایی کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تهیه و سال ۱۴۰۱ تصویب شد
مدیرکل دفتر مدیریت پسماند ضمن تاکید به موضوع آموزش تصریح کرد: در مدیریت اصولی پسماندها، توجه به نقش و جایگاه مردم بسیار مهم و قدم اول آموزش مردم است. در این راستا صدا و سیما باید بر اساس تکالیف مقرر در قانون مدیریت پسماند، در زمینه آموزش مردم و فرهنگ سازی همکاری نمایدو اعتقاد بر این است در صورت افزایش میزان آگاهی‌های جامعه، می‌توان مصرف کیسه‌های پلاستیکی را کاهش داد.

خادم ثامنی ضمن اشاره به وظایف دولت ها در زمینه کاهش تولید و مصرف کیسه های پلاستیکی اظهار داشت: بر اساس گزارش ها، در حال حاضر کشورهایی از جمله انگلستان، چین، ایتالیا، استرالیا، هند، فرانسه،‌ بوتان، بنگلادش و بعضی از کشورهای آفریقایی و بعضی از شهرهای آمریکا استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده‌اند و برخی دیگر از کشورها، از جمله ایرلند، بلژیک، آلمان و چندین ایالت در آمریکا با تعیین مالیات برای این کیسه‌ها، قیمت آنها را افزایش داده‌اند تا جذابیت آنها برای مشتریان کاهش یابد. در سوئیس مردم اجازه ندارند از کیسه‌های پلاستیکی برای حمل زباله‌های خود استفاده کنند و باید کیسه‌های مخصوص زباله که آرم شهرداری روی آنها درج شده را خریداری و برای زباله‌های خود استفاده کنند .

وی افزود: بر اساس آخرین گزارش دفتر برنامه‌های محیط زیستی سازمان ملل (UNEP)، در حال حاضر حدود ۱۳۰ کشور قوانین و مقرراتی را برای ممنوعیت توزیع و کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تدوین و اجرا کرده‌اند. کشور ما نیز در راستای کاهش میزان مصرف کیسه های پلاستیکی، از طریق سازمان حفاظت محیط زیست و با هماهنگی سایر دستگاه‌ها مانند سازمان صدا و سیما، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت آموزش و پرورش و سازمان ملی استاندارد، آیین‌نامه‌ اجرایی کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تهیه و تقدیم هیئت دولت کرد که در مهرماه ۱۴۰۱ تصویب و به دستگاه های متولی ابلاغ شد.

خادم ثامنی ضمن تاکید به وظایف مردم در کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی گفت: دریافت کمترین تعداد کیسه‌های نایلونی هنگام خرید، به همراه داشتن کیسه‌های پارچه‌ای در زمان خریدهای قابل پیش‌بینی، استفاده از سبدهای خرید به جای نایلون، استفاده‌ کمتر از ظروف یکبار مصرف، خرید محصولاتی که در بسته‌بندی آنها، به جای پلاستیک از شیشه یا کاغذ استفاده شده و آنچه بسیار مهم است افزایش سطح آگاهی و دانش درباره‌ موضوعات و شناخت وظایف فردی و به تبع آن تقویت حس مشارکت اجتماعی است .

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به اینکه کیسه‌های پلاستیکی غالبا از جنس پلی‌اتیلن یا پلی‌ پروپیلن و به‌صورت تک‌لایه یا چند لایه‌ای هستند، افزود: آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک در۱۰ ماده تصویب شد و در ماده ۲ آن که یکی از مهم‌ترین مواد آیین‌نامه مذکور است، وزارت صمت مکلف است برنامه‌ای پنج ساله را تدوین کند تا سالانه ۲۰ درصد از ظرفیت تولیدی کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون با کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر و یا سازگار با محیط زیست جایگزین شود.

خادم‌ثامنی با اشاره به ماده ۱ آیین‌نامه که به تعریف کیسه‌های زیست تخریب پذیر و سازگار با محیط زیست پرداخته است، گفت: براساس ماده ۲ مقرر شد یک شیوه‌نامه تشویقی توسط وزارت صمت و سازمان حفاظت محیط زیست تدوین و توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی ابلاغ شود.

وی همچنین درباره ماده۳ آیین‌نامه توضیح داد: بر اساس این ماده وزارت صمت با همکاری وزارت کشور شیوه‌نامه‌ای با هدف کاهش تولید پسماند و محدود کردن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی تهیه خواهد شد همچنین در این ماده بر ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز میوه فروشی‌ها و ممنوعیت توزیع کیسه های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون تاکید شده است.

وی با بیان اینکه در شیوه‌نامه ماده ۳ ممنوعیت توزیع کیسه‌های کمتر از ۲۵ میکرون وجود دارد، افزود: این کیسه‌ها بسیار نازک و سبک هستند و تجزیه و بازگشت‌شان به طبیعت بسته به نوع پلیمر و شرایط محیطی بین ۳۰۰ تا ۹۰۰ سال زمان‌بر است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه در کارگروه های ملی مدیریت پسماند جلسات متعددی برای این موضوع برگزار شده است، توضیح داد: در ماده ۳ آیین‌نامه سه ماه برای ابلاغ این شیوه‌نامه به عبارتی تا بهمن ماه سال ۱۴۰۱ مهلت داده شده بود که به علت برخی مشکلات تهیه و ابلاغ این شیوه‌نامه به تاخیر افتاده است. سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صمت با همکاری وزارت کشور در تلاش برای تهیه این شیوه‌نامه هستند که نیاز به زمان بیشتری است.

به گفته خادم‌ثامنی کیسه‌های پلاستیکی‌ زیست‌ تخریب‌پذیر با اضافه شدن یک سری از مواد شیمیایی، توسط میکرو ارگانیسم های موجود در محیط تجزیه میشوند و به آب، دی اکسیدکربن و مواد غیر مضرر تبدیل خواهندشد.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با اشاره به ماده ۶ آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی گفت: براساس این ماده امیدواریم در آینده نزدیک با توجه به انجام هماهنگی‌های بین دستگاهی و مصوبات کارگروه ملی مدیریت پسماند، استاندارد ملی کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر تدوین و ابلاغ شود.

وی ضمن اشاره به کنوانسیون مبارزه با آلودگی پلاستیک اظهار داشت: جلسات متعددی در سطح بین‌المللی در حال برگزاری است و توانسته با توجه به زیان‌های زیست محیطی پلاستیک ها به محیط زیست و سلامت انسان، تعهدات بین المللی را در حوزه ممنوعیت و محدودیت تولید پلاستیک ایجاد کند.

مدیر کل دفتر مدیریت پسماند در خصوص میزان آلودگی‌های پلاستیکی و میکروپلاستیک‌ها در محیط گفت: در حال حاضر حدود ۱۸۵ هزار تن پلاستیک سالانه در کشور تولید می‌شود که قابلیت برگشت به طبیعت را ندارند بنابراین باید در بخش جمع‌آوری پسماندهای پلاستیکی و بازیافت آن‌ها توجه بیشتری داشته باشیم تا با تبدیل شدن به مواد اولیه صنایع، در محصولات دیگر استفاده شوند. اکنون هیچگونه حدود مجاز برای آلاینده های میکروپلاستیک‌ها در محیط های آب، خاک و هوا همچنین استاندارد ملی و یا بین‌المللی وجود ندارند بنابراین نمی‌توان گفت چه مقدار از آلودگی‌های محیط زیستی ما را شامل می‌شوند اما محققان براساس تحقیقات و پایش های انجام شده بین المللی معتقدند مقدار غلظت این آلاینده‌ها در منابع حیاتی در حال افزایش است.

خادم‌ثامنی تأکید کرد: چالش‌های زیست محیطی کیسه‌های پلاستیکی از یک سو به عنوان یک کشف ممتاز در قرن بیستم محسوب می شود که مصرف از آنها در قرن بیست و یکم نیز ادامه یافته اما به عنوان چالشی بزرگ برای محیط زیست سیاره تلقی می شود و این محصولات اگرچه خواص منحصر به فردی دارند که منجر به افزایش رغبت و استفاده از آنها شده است اما از سوی دیگر آسیب‌های جبران ناپذیری به محیط زیست ما وارد کرده اند و شاید نتوان از محصولات پلاستیکی صرف نظر و یا جایگزینی برای آن انتخاب کرد اما باید استفاده از این محصولات بهینه و به صورت معقول باشد تا به محیط زیست حداقل آسیب وارد شود.