نظر دکارت در رابطه نفس و بدن چیست؟

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، نویسنده کتاب دکارت و مابعدالطبیعه ماهیت انسان، مدعی است که ماهیت انسان دکارتی برآیند وحدت per se (بالذات) نفس با بدن کاملا مستعد انسان است. این بدان معنا است که دکارت در قول به نظریه‌ای مبتنی بر ماده-صورت درباره وحدت نفس- بدن کمابیش با پیشینیان و هم‌دوره‌های مدرسی خود هم‌داستان است.

سه فصل آغازین کتاب تمهیدی است برای پایان بخشیدن به پاره‌ای بدفهمی‌ها درباره لوازم اصلی مابعدالطبیعه دکارت که به همین دلیل بیشتر جا افتاده، هرچند نادرست، دامن می‌زند. در ادامه راه، تمایز میان این همانی صوری (یعنی این همان بودن تعریف یا ذات) و این همانی واقعی (یعنی این همان و بدن) در چارچوب تعریف یا ذات و سرانجام برای فهم تمایز دکارت میان وحدت ذات و وحدت ترکیب در فصل ششم به کار می‌آید.

این کتاب با عنوان Descartes and the Metaphysics of Human Nature در سال ۲۰۰۵ منتشر شده است.

قسمتی از متن کتاب

تمایز مفهومی دکارت را باید همچون تمایزی صوری یا عقلیِ معقول‌بنیاد فهمید، چون بنیادش در تعارف، ذوات یا ماهیت نااین‌همانِ چیزها یا صفات واقعا این همانی است که در واقعیت وجود دارند. در این تبیین، اهمیت ما بعدالطبیعی صفات در اندیشۀ دکارت ژرف‌تر از آنی است که تا پیش از این تصور می‌شد. اهمیت وجود شناختیِ تمایز مفهومی دکارت در دلالتش بر این است که صفات عام (یعنی وجود، دیرند، نظم و عدد) موجوداتِ ناقصِ وابسته به همدیگرند که ذوات یا ماهیات همه چیزها را از آن حیث که وجود دارند در بر می‌گیرند و، بر این اساس، ماهیاتشان مندرج در ماهیت خود جوهر است. از این رو، ماهیت جوهر دربردارنده بسی صفات گوناگون، یعنی وجود، دیرند، عدد و نظم، است.

اینک، چون جواهر مرکب از چندین صفت‌اند، امکان مابعدالطبیعی برای وجود جوهری فراهم می‌آید که نه تنها همه این صفات عام بلکه صفات اندیشه و امتداد را نیز دارد و ماهیات یا ذوات این صفات نه در ماهیت همدیگر بلکه در ماهیت انسان مندرج اند. بنابه‌این تبیین، در حالی که میان ماهیت جوهری تام آدمی با اجزای مابعدالطبیعی‌اش، یعنی نفس و بدن، تمایز مفهومی برقرار است، جوهر انسانی، به معنای دقیق کلمه، با این صفات واقعا این‌همان است. با این همه، نفس و بدن، نظر به اینکه هریک ماهیت یا تعریف متفاوتی دارد، نه تنها میانشان تمایز صوری یا مفهومی برقرار است، بلکه یکسره با هم متفاوت اند و، به معنای دقیق کلمه، نفس و بدن واقعا از هم متمایزند. درباره امکان جوهری با دو صفت اصلی، در فصل ششم بیشتر سخن می‌گوییم. (صفحه ۱۱۷)

کتاب دکارت و مابعدالطبیعه ماهیت انسان نوشته جاستین اسکیری با ترجمه مصطفی شهرآیینی با ۲۹۶ صفحه و در شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۱۰ هزار تومان توسط انتشارات ققنوس در سال ۱۴۰۲ منتشر شد.