«تحول، عدالت و اعتماد» ایده مرکزی برنامه‌های تامین‌اجتماعی در دولت سیزدهم

گروه جامعه ایرنا - در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان میثاق‌نامه نظام اسلامی، به‌طور مشخص در سه اصل ۳، ۲۹ و ۴۳ به موضوع تأمین‌اجتماعی توجه شده است. در بند (۱۲) اصل ۳ قانون اساسی «پی‌ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه برطبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه‌های تغذیه و مسکن و کار و بهداشت و تعمیم بیمه» به‌عنوان یکی از تکالیف دولت جمهوری اسلامی بر شمرده شده است.

به‌موجب اصل ۲۹ قانون اساسی «برخورداری از تأمین‌اجتماعی از نظر بازنشستگی‏، بیکاری‏، پیری‏، ازکارافتادگی‏، بی‌سرپرستی‏، درراه‌ماندگی‏، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به‌صورت بیمه و غیره» به‌عنوان حقی همگانی به رسمیت شناخته شده و دولت مکلف شده طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم‏، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای تک‌تک افراد کشور تأمین کند.

در این اصول «تأمین‌اجتماعی» به‌معنای عام کلمه مدنظر قانون‌گذار بوده و تحقق آن بر عهده دولت قرار گرفته است و سازمان تأمین‌اجتماعی به‌ عنوان بزرگترین صندوق بیمه اجتماعی کشور نقش مهمی در تحقق این اهداف دارد.

در این گزارش به اهم اقدامات این سازمان بیمه‌گر اجتماعی اقتصادی در دولت سیزدهم برای تحقق این اصل (تامین‌اجتماعی) در راستای عدالت‌ اجتماعی خواهیم پرداخت. سازمانی که باوجود برخی چالش‌های اساسی در آغاز فعالیت دولت اعم از ناترازی منابع و مصارف صندوق و کسری نقدینگی ناشی از آن، کاهش ضریب پشتیبانی، استقراض بی‌رویه و آسیب‌زا از نظام بانکی برای جبران کسری نقدینگی در دوره مدیریت پیشین و تبعات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن برای سازمان، انباشت بدهی‌های ناشی از تعهدات جاری دولت در زمینه پرداخت ۳ درصد حق بیمه و بالغ بر ۲۷ قانون و نیز تأثیرپذیری منابع و مصارف صندوق از متغیرهای کلان اقتصادی و اجتماعی مانند تورم، وضعیت اشتغال، هرم سنی جمعیت، نرخ باروری، توانست از طریق همکاری و تقویت تعامل با دولت و مجلس شورای اسلامی اعتماد و رضایتمندی را در جامعه افزایش دهد.

در دوره مدیریتی جدید سازمان تأمین‌اجتماعی، سه مفهوم "تحول"، "عدالت" و "اعتماد" به‌عنوان ایده مرکزی سازمان و راهنمای عمل تصمیمات و اقدامات در نظر گرفته شد تا کژکارکردی‌های سازمان متناسب با این سه مفهوم شناسایی و برطرف شده و تحول در سه سطح چشم‌انداز، سیاست‌های کلان و رویه‌های اقدام و عمل در تأمین‌اجتماعی محقق شود؛ تحولی که باید در این مسیر تحقق "عدالت" را به‌عنوان دال مرکزی همه اقدامات دانسته و در نهایت بتواند منجر به افزایش "اعتماد" و ایجاد رضایت در نقاط تماس با مردم شود.

بر همین اساس برای ایجاد تحول، هشت راهبرد توسعه پوشش بیمه همگانی برای آحاد جامعه، اصلاح و ساماندهی صندوق بیمه تأمین‌اجتماعی با رویکرد توانمندسازی، توسعه کمی و کیفی خدمات و تعهدات بیمه‌ای و درمان، هوشمندسازی تأمین‌اجتماعی، صیانت مالی از بیمه‌شدگان در درمان تأمین‌اجتماعی، کنترل مصارف و هزینه‌های سازمان در قواعد بیمه‌ای و هزینه‌های مدیریتی و مصارف درمان، مبارزه با فساد و صیانت از اموال و دارایی‌های سازمان و حوزه سرمایه‌گذاری و افزایش نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی تدوین شد.

در دوره مدیریتی جدید سازمان تأمین‌اجتماعی، سه مفهوم تحول، عدالت و اعتماد به‌عنوان ایده مرکزی سازمان و راهنمای عمل تصمیمات و اقدامات در نظر گرفته شد تا کژکارکردی‌های سازمان متناسب با این سه مفهوم شناسایی و برطرف شود

تسویه بدهی بانکی بالغ بر ۱۰۶ هزار میلیارد تومانی سازمان به‌عنوان بزرگ‌ترین تسویه تاریخ نظام بانکی، وصول کم‌نظیر رقم تقریبی ۱۷۰ هزار میلیارد تومان از مطالبات سازمان از دولت در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در قالب سهام مناسب و برخلاف رویه پیشین در واگذاری سهام نامطلوب (وصول ۷۶ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ و ۹۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ و نیز پیش‌بینی پرداخت حداقل ۷۰ هزار میلیارد تومان از مطالبات در بودجه سال ۱۴۰۲) اقدام بی‌سابقه دولت سیزدهم در بازپرداخت بدهی‌های بیمه‌ای انباشته سالیان گذشته، همراهی و حمایت دولت مردمی و مجلس انقلابی و توشیح رهبر معظم انقلاب، بزرگترین افزایش سرمایه در تاریخ نظام بانکی کشور به میزان بیش از ۴۶ هزار میلیارد تومان در بانک رفاه در سال ۱۴۰۱، طراحی و اجرای طرح بیمه فراگیر خانواده ایرانی در قالب بیمه دانشجویان و بیمه زنان خانه‌دار و دختران و افزوده شدن بالغ بر یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بیمه‌شده جدید از ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم (که منجر به افزایش ماهانه بیش از یک هزار میلیارد تومان به منابع پایدار سازمان شد)، افزایش بهره‌وری و تولید در زیرمجموعه‌های اقتصادی؛ افزایش سرمایه ۱۴.۲ هزار میلیارد تومانی شستا از محل تجدید ارزیابی دارایی و رسیدن سرمایه به ۱۶۰ هزار میلیارد تومان، رشد۵۰ درصدی سود خالص در عملکرد تجمیعی در سال مالی ۱۴۰۱، رشد ۴۳ درصدی فروش در عملکرد تجمیعی هلدینگ‌ها در سال مالی ۱۴۰۱، رشد تولید گروه شستا در سال ۱۴۰۱ و تولید ۱۲۰ قلم محصول دارویی جدید (که ۴۴ قلم برای نخستین بار در کشور انجام گرفته است) نیز از اقدامات مهمی است که در این دوره به وقوع پیوست.

جذب و بکارگیری ۳۵۰۰ نفر در سازمان تامین اجتماعی از طریق آزمون استخدامی

مدیریت مصارف و هزینه‌های سازمان از طریق اجرای طرح‌هایی چون طرح پالایش بیمه‌ای برای مشمولان بیمه‌های حمایتی و مقرری‌بگیران بیمه بیکاری و جایگزینی افراد واجد شرایط به جای افراد من‌غیرحق که در سال ۱۴۰۰ منجر به صرفه‌جویی ۱۸۰۰ میلیارد تومانی و در سال ۱۴۰۱ نیز منجر به صرفه‌جویی ۳۵۰۰ میلیارد تومانی در مصارف صندوق بیمه بیکاری شده است؛ ارتقا و توسعه سرمایه‌های انسانی در قالب انتصاب ۹۰ درصد مدیران جدید از بدنه سازمان و انتصاب ۴۰ درصد مدیران از خانواده معزز شهدا و ایثارگران که با این انتصابات میانگین سنی مدیران سازمان ۷ سال کاهش یافته است؛ جذب و بکارگیری ۳۵۰۰ نفر در بخش‌های مختلف سازمان از طریق برگزاری آزمون استخدامی و انجام بیش از ۲۵۰۰ مورد تبدیل وضعیت استخدامی در مورد همکاران عضو خانواده معزز ایثارگران و نیز پزشکان شاغل در مراکز درمانی سازمان، تکمیل، طراحی و اجرای ۱۳۳ پروژه عمرانی در حوزه بیمه، درمان و رفاهی با زیربنای بیش از ۹۰۰ هزار مترمربع و بودجه ۹۶۸۲ میلیارد تومانی عمدتاً در مناطق محروم و بهره‌برداری ۲۰ پروژه عمرانی در مناطق کم برخوردار، راه‌اندازی و توسعه ۱۸۵ کلینیک دیابت و فشار خون با هدف غربالگری و ارائه بهنگام خدمات پیشگیری و کنترل بیماری‌های مزمن، اجرای طرح بخشودگی جرایم در جهت ایجاد مشوق‌های حمایت از تولید، حفظ و ایجاد اشتغال با استقبال بیش از ۲۶.۶ هزار کارگاه با مبلغ بدهی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان در سال مهار تورم و رشد تولید، توسعه کمی و کیفی خدمات به بازنشستگان و مستمری‌بگیران معزز در قالب اجرای طرح‌هایی چون افزایش ۸۰ درصدی سقف تعهدات بیمه تکمیلی بازنشستگی و افزایش ۱۲۰ درصدی مبلغ ریالی سهم سازمان تأمین‌اجتماعی در بیمه تکمیلی بازنشستگان در سال جاری نیز از دیگر اقدامات مهم این مجموعه مردمی طی ماه‌های اخیر است.

افزایش مبلغ ریالی وام‌های قرض‌الحسنه

افزایش مبلغ ریالی وام‌های قرض‌الحسنه از هفت به ۲۰ میلیون تومان و اجرای طرح اعزام بازنشستگان به سفرهای زیارتی، مرکزیت‌زدایی و حضور میدانی و پایش خدمات در قالب انجام ۴۰ سفر استانی مدیرعامل و سفرهای استانی و نظارتی سایر مدیران سازمان، توسعه نرم‌افزارها و سامانه‌های نظارتی و شفافیت‌زا در بنگاه‌های اقتصادی به‌ویژه در گلوگاه‌های فساد و نیز رونمایی از سه سامانه نظارتی، سوت‌زنی و رسیدگی به شکایات اداره‌کل بازرسی و رسیدگی به شکایات، ستاد خبری اداره‌کل حراست و سامانه ثبت تخلفات اداری ذیل درگاه واحد نظارت مردمی، ارائه روزانه بیش از ۲۰ هزار مورد خدمات مشاوره غیرحضوری از طریق مرکز ارتباطات مردمی ۱۴۲۰ و افزایش تعداد خدمات غیرحضوری از ۴۳ سرویس به ۵۷ سرویس؛ بیش از ۱۶۰ میلیون مراجعه سالانه به سامانه خدمات غیرحضوری (ماهانه بیش از ۱۲ میلیون) و ارائه سالانه بیش از ۴۴ میلیون ارائه خدمت در سامانه خدمات غیرحضوری (ماهانه بیش از ۳.۶ میلیون)؛ طراحی و دردسترس قرارگرفتن برنامه کاربردی (اپلیکیشن) "تأمین من" با ۴۹ خدمت و بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار کاربر نیز از اقدامات شاخصی است که در این دوره مدیریتی اتفاق افتاد.

اقدامات انجام‌شده در زمینه توسعه کمی و کیفی خدمات درمانی

معاف شدن همه بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران اصلی و تبعی تحت پوشش سازمان از پرداخت فرانشیز ۱۰ درصد خدمات بستری (براساس تعرفه دولتی) در همه بیمارستان‌های دولتی‏‏‏ دانشگاهی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نفت و نیروهای مسلح طرف قرارداد در شهرهای فاقد مرکز درمانی ملکی، معاف شدن بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران اصلی و تبعی تحت پوشش سازمان دارای سن ۶۵ سال و بالاتر، از پرداخت فرانشیز ۱۰درصد (سهم بیمه‌شده) خدمات بستری در تعهد در تمامی بیمارستان‌های دولتی‏‏‏ دانشگاهی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نفت و نیروهای مسلح طرف قرارداد، پرداخت هزینه لوازم مصرفی پزشکی و اندوپروتزها برای تمامی بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران اصلی و تبعی بستری در بیمارستان‌های دولتی‏‏‏ دانشگاهی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رایگان بودن کلیه خدمات درمانی بیماران خاص (تالاسمی، دیالیزی، هموفیلی) و سایر بیماری‌های همراه اعم از بستری و سرپایی با تعرفه دولتی، پرداخت ۲۰ درصد از فرانشیز سهم بیمار توسط سازمان علاوه بر پرداخت ۷۰ درصد فرانشیز سهم سازمان جهت داروهای اختصاصی بیماران مبتلا به اماس و یا شیمی درمانی نیز از جمله طرح‌های سازمان در راستای کاهش پرداخت از جیب بیمه‌شدگان است.

ارائه همه خدمات درمان ناباروری با پوشش بیمه‌ای

ارائه همه خدمات درمان ناباروری با پوشش بیمه‌ای ۹۰ درصد تعرفه مصوب بخش دولتی در مراکز دولتی و پرداخت ۹۰درصد تعرفه مصوب بخش عمومی غیردولتی در مراکز عمومی غیردولتی، خصوصی و خیریه، پوشش بیمه‌ای ۶۳ قلم داروی تخصصی درمان ناباروری و ۲۸ قلم لوازم و تجهیزات پزشکی و ۵۶ قلم آزمایش و دریافت خدمات کمک باروری برای زوجه نابارور تا سن ۴۹ سال تمام و بدون محدودیت سنی، پرداخت هزینه‌های دارو و پاراکلینیک و تجهیزات پزشکی مرتبط با زوج‌های نابارور به صورت ۹۰ درصد هزینه مصوب و تشکیل بالغ بر ۴۷،۴۷۲ پرونده جهت درمان ناباروری در سازمان تأمین‌اجتماعی از سال ۱۴۰۰ لغایت پایان سال ۱۴۰۱ با رشد ۱۲ برابری نسبت به سال ۱۴۰۰ و هزینه بالغ بر چهار هزار میلیارد ریال نیز در راستای طرح پوشش بیمه‌ای زوج‌های نابارور (طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) کلید خورد.

نصب و راه‌اندازی یک دستگاه ام.آر.آی پیشرفته در بیمارستان سبلان اردبیل، خرید و تحویل یک دستگاه گاما اسکن و یک دستگاه سیتی‌اسکن به بیمارستان شهید لبافی‌نژاد، خرید و تحویل یک دستگاه سیتی‌اسکن به بیمارستان شهید معیری، برنامه‌ریزی جهت تأمین تعداد ۴۶ دستگاه آمبولانس و ۲۲ دستگاه تجهیزات‌پزشکی پیشرفته مانند سیتی‌اسکن، MRI، سنگ‌شکن و آنژیوگرافی برای ارائه خدمات تشیخصی و درمانی به استان‌های نیازمند هم ذیل دستیابی به هدف توسعه دسترسی عادلانه به خدمات تشخیصی درمانی توسط این مجموعه بیمه‌گر اجتماعی انجام شد.

اکنون این مجموعه به عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر اجتماعی کشور و مهم‌ترین حلقه در بخش بیمه‌های اجتماعی نظام جامع رفاه و تأمین‌اجتماعی کشور با پوشش بالغ بر نیمی از جمعیت کشور و بیش از ۳۶.۷ میلیون نفر بیمه‌شده اصلی و تبعی و بیش از ۸ میلیون نفر بازنشسته و مستمری‌بگیر اصلی و تبعی تحت پوشش در کل کشور با ۷۹ مرکز بیمارستانی (ملکی و هیئت‌مدیره‌ای) به‌همراه ۵ مرکز جراحی محدود ملکی و ۳۱۸ مرکز سرپایی در سطح کشور که با به‌کارگیری ۴۶۱۹۵ نفر نیروی انسانی متخصص پزشک و غیرپزشک مشغول ارائه خدمات درمانی به بیمه‌شدگان تحت پوشش خدمت‌رسانی می‌کند.