فضایی برای فعالیت تئاتری دختران مذهبی/ نقش مردانه نداریم

نمایش علیا مخدره از ۲۶ مرداد به مدت ۷شب از ساعت ۲۰ در سالن سوره حوزه هنری، ویژه بانوان در حال اجراست.

مریم شعبانی در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر ایرنا افزود: من خودم معلم هستم. در مدرسه دخترهای مستعد در عرصه هنرهای نمایشی می دیدم که خیلی علاقه مند هستند روی صحنه بروند. اما به خاطر عقاید مذهبی و معیارهایی که دارند، از تئاتر فاصله می‌گیرند. به همین دلیل تصمیم گرفتم، یک فضای مستقل زنانه ایجاد کنم که کارهای نمایشی در آن انجام شود. همه عوامل تئاتر «علیا مخدره» و تماشاگران بانو هستند.

وی افزود: خانم‌هایی که در این تئاتر حضور دارند، محجبه هستند و داشتن حجاب برایشان مطرح است. این تئاتر چون آواز و حرکت دارد، ترجیح دادیم آقایان مخاطب ما نباشند.

وی با تاکید بر این که در داستان های‌مان نقش مرد طراحی نمی‌کنیم اظهار داشت: همه داستان‌ها و موقعیت ها زنانه هستند. محوریت با زنان جریان ساز است که در تاریخ معاصر یک اتفاقی را رقم زده‌اند. شاید نقش مردی هم مطرح شود. اما این نقش در گفت و گوهای زنانه اتفاق می افتد. مثلا در نمایش «فاطمه»(س) نام مبارک حضرت رسول(ص) و حضرت علی(ع) مطرح می شد؛ ولی شخصیت مرد از جهت بصری غایب بود. در نمایش «علیا مخدره» نیز ناصرالدین شاه غایب است.

شعبانی درباره محتوای نمایش «علیامخدره» توضیح داد: سه زن تاریخ ساز شامل فروغ الدوله و فخرالدوله دخترهای ناصرالدین شاه و ماه تابان خانم خواهر شاه قاجار می‌خواهند برای اولین بار در کاخ شاه تعزیه زنانه برگزار کنند. آنها اجرای شبیه‌خوانی را به عهده می‌گیرند. ماه تابان خانم یک عارف و ادیب و شاعر بوده و دوست داشته سبک زندگی زنان تغییر کند.

کارگردان نمایش «علیا مخدره» در پاسخ به این سوال که واکنش ناصرالدین شاه به این شبیه‌خوانی زنانه چه بوده گفت: شاه اوایل مخالف بود. چون ترجیح می داد زن ها در فضای روزمره و تجملی خودشان باشند. حتی از جهت تامین مالی با خانم ها همکاری نمی‌کند و آنها خودشان پول تئاتر را جمع می‌کنند. ناصرالدین شاه در تکیه دولت تعزیه برگزار می‌کرد و در دوره او تئاتر خیلی رشد می کند. کلا در تمام جهان حتی در کشورهای غربی، اوایل از حضور زنان روی صحنه و تماشای نمایش جلوگیری می‌شده است. ناصرالدین شاه تئاتر را از غرب آورده بود. آن زمان خانم ها اجازه تماشای تئاتر را هم نداشتند.

شعبانی با بیان این که ۵۰ درصد داستان تئاتر به فضای پیش از اجرای تعزیه می پردازد اظهار داشت: در بخش اول داستان در خود کاخ زن ها سور و سات تعزیه را فراهم می‌کنند و مردد هستند که تعزیه را اجرا کنند یا نه. در نیمه دوم داستان هم تعزیه خوانی زنان را می بینیم که شامل روایت عاشورایی و شهادت حضرات بنی هاشمی می‌شود.

وی با اشاره به ایهام داشتن اسم نمایش گفت: عنوان نمایش می‌تواند علیامخدره کاخ دربار یا علیامخدره عقیله بنی هاشم باشد. پایان نمایش مشخص می شود که منظور از علیامخدره حضرت زینب(س) است.

به گزارش ایرنا، نمایش علیا مخدره که به نویسندگی و کارگردانی مریم شعبانی و توسط گروه تئاتر هنر مقدس به نمایش درمی آید، داستانی مستند از دوران قاجار است و چگونگی به وجود آمدن تعزیه زنانه در دربار ناصرالدین‌شاه را روایت می‌کند.

در علیا مخدره می‌بینیم که سه زن ادیب و هنرمند برای اولین بار شرایط اجرای تعزیه زنانه را در کاخ ناصری به وجود می‌آورند. در شکل‌گیری این اتفاق، «ماه تابان خانم» یا «قمرالسلطنه» خواهر ناصرالدین‌شاه و فخرالدوله و فروغ الدوله دختران ناصرالدین شاه نقش دارند و تعزیه‌های مختلفی را در کاخ شاه اجرا می‌کنند. در این اثر نمایشی علاوه بر پرداختن به این اتفاق، تعزیه‌هایی مثل تعزیه حضرت قاسم (ع) و حضرت علی‌اکبر (ع) و نوحه‌خوانی حضرت زینب (س) نیز اجرا می‌شود.