تردیدهای پشت پرده و نتایج احتمالی کودتای گابن

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، وضعیت کودتا در گابن از دیدگاه رسانه ها و کارشناسان، تردیدآمیز به نظر می رسد، یعنی با وجود حمایت های مردمی از برکناری رییس جمهوری این کشور و استقبال برخی کشورها از این رویداد، وضعیت در گابن همچنان غیرعادی است.

شبکه تلویزیون "هوسا" از نخستین ساعات اعلام کودتای صبح دیروز/چهارشنبه در گابن، نحوه واکنش کشورهای فرانسه، آلمان، آمریکا، اتحادیه افریقا و رسانه های غربی به این رویداد را با همراه با تردیدهایی مخابره کرده است. یعنی شک و تردیدهایی در خصوص تفاوت کودتای این کشور با رویدادهای مشابه در غرب آفریقا و بطور خاص در کودتای ماه قبل در نیجر از دیگر مستعمرات سابق فرانسه به وجود آمده است که نتیجه گیری مشابه از هردو کودتا را دچار مشکل کرده است.

چون پس از اعلام برنده شدن روز یکشنبه "آلن برنارد بونگو" با نام مستعار «علی بونگو» در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، اتفاقاتی در آن کشور رخ افتاد که با شرایط قبل و بعد از روی کارآمدن نظامیان در کشورهای مالی، بورکینافاسو و نیجر در غرب این قاره متفاوت است.

به گزارش ایرنا از رسانه های منطقه ای و بین المللی، ۱۲ تن از مقامات نظامی گابن از مستعمرات سابق فرانسه در غرب آفریقا صبح چهارشنبه با حضور در تلویزیون این کشور اعلام کردند که نتیجه انتخابات یکشنبه گذشته در این کشور را که به پیروزی سه باره "علی بونگو" منجر شد، غیرمعتبر دانسته و تا اطلاع ثانوی مدیریت کشور را به عهده می گیرند.

رسانه های بین المللی به نقل از "الیزابت بورن" نخست وزیر فرانسه اعلام کردند که دولت این کشور بعد از باختن قافیه در کودتای ماه گذشته در کشور نیجر از مستعمره های سابق فرانسه در غرب آفریقا، این بار نیز اوضاع گابن مستعمره دیگر فرانسه در آفریقای مرکزی را از نزدیک پیگری می کند.

با این وجود سفارت فرانسه در لیبرویل هم به شهروندان خود در گابن توصیه کرد با توجه به حوادث جاری در این کشور تا اطلاع ثانوی از خانه های خود خارج نشوند.

«جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز در اولین واکنش یک مقام اروپایی به وقایع گابن تاکید کرد: آنچه در غرب آفریقا در جریان است، مساله‌ای مهم برای اروپاست و ما وضعیت گابن را بررسی می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد که وزرای دفاع اتحادیه اروپا درباره پیامدهای کودتا در گابن گفت‌وگو خواهند کرد. این مقام سیاست خارجی در اتحادیه اروپا مدعی شد، کودتای نظامی در گابن به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه می‌انجامد.

در این بین دولت های روسیه و چین نیز به نوعی حمایتگرانه از مردم و شاید کودتا، موضغی همدلانه با مردم در پیش گرفتند اما از تشویق مردم گابن به خشونت پرهیز می کنند، در مقابل آمریکا نیز به کلی گویی مبهم در دفاع از دمکراسی بسنده کرده است.

یعنی نحوه مواجهه دولت های غربی و اتحادیه افریقا با حوادث دو روز اخیر در گابن از مستعمره های سابق و تحت کنترل فعالی فرانسه، تناسبی با شدت عملی که آنها در برابر کودتای مشابه ماه قبل در نیجر از خود نشان داده بودند، ندارد.

در حالی که اغلب رسانه های منطقه ای و بین المللی از حمایت خیل عظیمی از مردم گابن از اقدام تازه نظامیان در این کشور از طریق برگزاری تظاهرات ضددولتی و فرانسه خبر می دهند، برخی گزارش ها هم حاکی است که شرکت معدن فرانسه با نام ارامت (Eramet) پس از به دست گرفتن قدرت توسط ارتش فعالیت خود را در گابن به حالت تعلیق درآورد.
به گزارش خبرگزاری آل افریکا از لیبرویل پایتخت گابن، این گروه نظامی ۱۲ نفره ابتدا با اعلام اینکه در انتخابات فوق تقلب صورت گرفته نتیجه آنرا ملغی و سپس با انحلال قانون اساسی، رسما تصرف قدرت را اعلام عمومی کرده و تایید کردند که سخنگوی یک کمیسیون انتقال قدرت برای بازگرداندن نهادهای مسئول برای دفاع از یک حاکمیت صلح در کشورشان هستند.

گابن، واقع در غرب آفریقای مرکزی و در همسایگی خلیج گینه و در سواحل شرقی اقیانوس اطلس قرار گرفته‌است و با کشورهای جمهوری کنگو، کامرون و گینه استوائی همسایه است. این کشور یکی از مهمترین متحدان فرانسه در آفریقای مرکزی به شمار می‌آید که از سال ۲۰۰۹ (به مدت ۱۴ سال) تحت ریاست جمهوری «علی بونگو اوندیمبا» اداره شد و حتی پدر او "عمر" نیز بعد از استقال گابن از فرانسه در ۱۹۶۰، ۴۱ سال بر این کشور حکومت کرده بود.

خبرگزاری آفریقایی ژون افریک، در گزارشی از برگزاری جشن های نظامیان گابن متشکل از بسیاری از ارتشی ها و به ویژه سربازان گارد ریاست جمهوری که با کلاه سبز قابل تشخیص هستند خبر داد و نوشت: این دسته از نظامیان خواستار انتقال قدرت (ریاست جمهوری) به رئیس ستاد گارد ریاست جمهوری هستند، در حالی که هرگز شاهد تصمیمات مشابه بعد از کودتای نیجر در آن کشور نیستسم..
گزارش ها می گوید با وجود این که سرهنگ مانفومبی، رهبر کودتا از حصر خانگی علی بونگو، اعضای خانواده و پزشک مخصوص او خبر داد اما برخی رسانه ها هم اعلام کردند که «ماری-مادلین امبورانتسو» رئیس دادگاه قانون اساسی و «میشل استفان بوندا» رئیس سازمان انتخاباتی CGE این کشور نیز همچنان در منزل خود بازداشت هستند.

همین رسانه ها همچنین خبر دادند که «پاسکالین بونگو اوندیبا» خواهر رئیس جمهوری همان شب کودنا کشور را ترک کرده بود و «نورالدین بونگو والنتین» پسر رئیس جمهوری، تعدادی از سیاستمداران از جمله «جسی الا اکوگا» سخنگوی دولت و «سیریاک مووراندجیامی» رئیس کابینه دولت بونگو نیز متهم به فساد و پولشویی سازمان یافته هستند.

علی بونگو نخستین بار در سال ۲۰۰۹ میلادی جانشین پدرش عمر بونگو شد که تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۹، ۴۰ سال رئیس‌جمهوری گابن و نماد وابستگی به فرانسه بود. خانواده بونگو ۵۶ سال است که در این کشور بر مسند قدرت قرار دارند و مخالفان خواستار تغییر در حاکمیت این کشور غنی از منابع نفت و شکلات اما فقیر هستند.

تحلیل‌گران سیاسی دوره طولانی حکومت خانواده بونگو را نشانگر حمایت فرانسه از آنها می‌دانند، فرانسه حدود هزار نیروی نظامی خود را در گابن مستقر کرده‌ است که اغلب آنها در لیبرویل پایتخت گابن حضور دارند.

اتفاقاتی دیگری هم در طول حکومت داری علی بونگو افتاد که تحلیلگران به راحتی نمی توانند ریشه کودتای دیروز در این کشور را حمایت یا مخالفت فرانسه از رئیس جمهوری این کشور بدانند. مثلا علی بونگو رییس جمهوری برکنارشده گابن در تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۱۸ برای شرکت در «داوس صحرا» به عربستان سعودی سفر کرده و قرار بود به کشورش بازگردد ولی رسانه های گابن بدون نشان دادن تصویری از وی، اعلام کردند که او بر اثر خستگی در بیمارستان بستری است و احتمال می رفت دچار سرنوشتی مانند سعد حریری، نخست وزیر لبنان شده باشد، وی با این که در آن زمان رییس جمهوری گابن بود چندماه بعد، بدون اعلام علت غیبتش به کشورش بازگشت.

این قبل سابقه های حکومت داری و حمایت تاریخی فرانسه از او و همچنین تصمیمات محدودکننده ای که در ایام قبل از برگزاری انتخابات گرفته بود همگی موجب شد کارشناسان نتوانند به راحتی یک تحلیل قطعی در باره این تحولات ارائه دهند.

در هر حال از شنبه گذشته سطح تنش‌ها در گابن پس از برگزاری انتخابات بالا رفته بود و دستور علی بونگو برای تعلیق فعالیت برخی از رسانه‌های فرانسوی نظیر شبکه فرانس ٢٤ و رادیو بین المللی فرانسه و شبکه ۵ تلویزیون فرانسه و قطعی اینترنت و منع آمد و شد شبانه در سراسر کشور، خود نشانه های دیگر از عدم رضایت فرانسه از رییس جمهوری گابن می کند،

از طرف دیگر انتخاب سریع جانشین علی بونگو طی یک روز گذشته هم مزید برعلت شد تا بعضی از کارشناسان نسبت به نتایج کودتای گابن تردید داشته باشند.

در واقع گابن که از سال ۱۸۸۶ از مستعمرات استوایی فرانسه بود و بعد از تقریبا یک قرن ظاهرا مستقل شد، از سال ۱۹۶۴ شاهد جنگ خارجی و داخلی یا کودتا نبوده‌ اما نزدیک ۵ دهه گردش قدرتی در آن صورت نگرفته است، بنبابراین بعید هم نیست دولت فرانسه بعد از تجربه تلخ کودتا غیرقابل کنترل در نیجر، اینبار خودش مستقیم وارد عمل شده و خواسته باشد دچار معادله ای مشابه نیجر نشود و لذا مدیریت این کودتا را به دست خودش گرفته باشد.
چون با وجود اینکه در نیجر اصحاب کودتا امروز سفیر فرانسه را اخراج کردند اما در گابن شاهدیم که نطامیان این کشور اروپایی که حدود هزار تن هستند همچنان حدود ۴۰۰ نفر آنها به طور مداوم در لیبرویل پایتخت این کشور انجام وظیفه می کنند.