به گزارش خبرنگار ایرنا، بررسی های آماری نشان می دهد در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک کشاورزی بیش از سه برابر شده است و از حدود چهار میلیون تن در سال ۱۳۵۶ به بیش از ۱۳ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ رسیده در حالیکه سطح زیر کشت این محصول فقط حدود یک میلیون هکتار افزایش داشته است.
متوسط عملکرد گندم در سال زراعی ۵۶- ۵۵، حدود ۸۵۰ کیلوگرم در هکتار بود که با وجود جمعیت ۳۵ میلیون نفری در این برهه زمانی، یک میلیون و ۱۴۰ هزار تن، معادل ۳۰ درصد تولید داخل، گندم به کشور وارد می شد، در حالیکه در سال زراعی ۹۷-۹۶، به رغم رشد جمعیت به حدود ۸۲ میلیون نفر، نیازی به واردات این محصول نداشتیم.
پس از آن تولید گندم در سال های ۹۸ و ۹۹ به دلیل خشکسالی و نداشتن برنامه مناسب خرید تضمینی کاهش یافت اما این نشان می‌دهد که ظرفیت‌های بسیار خوبی برای تولید این محصول راهبردی در کشور ایجاد شده است.
کارهای تحقیقاتی، مدیریت مزرعه و افزایش سطح سواد کشاورزان و همراهی آنان با تحقیقات منجر به افزایش حدود ۴۰۰ درصد تولید گندم در ۴۰ سال اخیر شده است.
استقرار بخش عمده مراکز تحقیقاتی و اجرایی وزارت جهاد کشاورزی از جمله معاونت آب و خاک و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر این وزارتخانه در استان البرز این بستر را فراهم کرده تا بخش عمده فعالیت های تولیدی ، کشاورزی و باغی کشور از طریق این استان مدیریت ، نظارت و برنامه ریزی شود.
خودکفایی ۹۸ درصدی ایران در تولید بذر هسته های اولیه گندم
رییس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر وزارت جهاد کشاورزی می گوید: از ابتدای تشکیل این موسسه (سال ۱۳۲۸ ) تاکنون حدود ۶۰۰ رقم مختلف بذر معرفی شده که ۳۰۰ رقم آن بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفته است.
«محمد زمانیان» با بیان اینکه تشکیلات موسسه تحقیقات اصلاح بذر از سال ۱۳۳۸ ابلاغ شد و اکنون قدمتی ۶۴ ساله دارد، افزود: این موسسه با بهره گیری از روش های علمی و تحقیقاتی باعث رشد قابل توجه تولیدات کشاورزی شده و با افزایش ضریب امنیت غذایی و خوداتکایی در خط مقدم امنیت غذایی قرار گرفته است.
وی بیشتر فعالیت ها در بخش تحقیقات غلات را بر روی گندم نان، دوروم، جو، ترتیکاله عنوان کرد و افزود: تولید هسته های اولیه بذر باعث شده که ما در کشور از نظر هسته های اولیه بذر گندم و جو ۹۸ درصد خودکفا بشویم.
وی ادامه داد: بیشتر ارقام معرفی شده در ۹ سال اخیر از مقاومت یا تحمل بالا و یا مطلوب در برابر تنش های زنده و غیرزنده از جمله آفات و بیماری های مهم، خشکی و کم آبی برخوردار بوده اند.
زمانیان یادآور شد: به طور کلی موسسه روی ۳۵ محصول زراعی تحقیق می کند ولی با توجه به سیاست های کلی کشور اولویت با غلات (گندم و جو)، دانه های روغنی و علوفه ای است که در همین راستا تولید بذر ارقام ذرت را به بخش خصوصی واگذار کرده و صادرات این بذور به کشورهای عربی نیز انجام می شود.
افزایش ۶۰ کیلوگرمی برداشت گندم در هر هکتار
رییس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور به پیشرفت ژنتیکی ظرفیت عملکرد ارقام معرفی شده در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: در نتیجه استفاده از ارقام جدید معرفی شده در گندم آبی و فعالیت های تحقیقاتی محققان این موسسه ، سالانه شاهد افزایش ۶۰ کیلوگرمی برداشت گندم در هکتار هستیم .
زمانیان ادامه داد: مجموعه تحقیقات بخش غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذردر طول سال های فعالیت خود تا سال گذشته ۱۴۰ رقم گندم نان، ۱۴ رقم گندم دوروم، ۴۶ رقم جو و ۳۳ رقم ترتیکاله معرفی کرده است.
وی با بیان اینکه سال گذشته این موسسه ۱۵ رقم زراعی معرفی کرد، گفت: از این تعداد هفت رقم مربوط به بخش تحقیقات غلات بوده که نشان از سهم ۵۰ درصدی بخش تحقیقات غلات دارد که بیانگر اهمیت و جایگاه بخش غلات است.
زمانیان یکی دیگر از دستاوردهای محققان را افزایش کیفیت نانوایی گندم ها دانست و اظهار کرد: میزان پروتئین گندم از ۱۰ به ۱۲ درصد افزایش یافته ضمن اینکه در تولید هسته های اولیه جلوتر از برنامه هستیم.
وی یادآور شد: در راستای تنش های زنده و غیرزنده در مزارع باید تلاش های بیشتری کرد زیرا با شرایط اقلیمی به وجود آمده نژادهای جدید زنگ وارد کشور می شود که باید در این زمینه فعالیت ها بیشتر شود.
معرفی هفت رقم گندم و جو در سال زراعی جاری
رییس بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر وزارت جهاد کشاورزی نیز با اشاره به تبادل ژرم پلاسم و دریافت مواد ژنتیکی از مراکز بین المللی،گفت: ۶۴۳ نوع ژنوتیپ ارقام مختلف غلات گندم و جو طی یک سال گذشته وارد سیستم به نژادی تحقیقات کشور شده است.
«توحید نجفی میرک» با بیان اینکه روند ارتباطات علمی و تحقیقاتی با مراکز بین المللی تحقیقات غلات و موسسات تحقیقاتی و دانشگاه های داخل و موسسات ملی تداوم دارد، افزود: از ۶۴۳ رقم ژنوتیپ غلات، ۴۶۵ رقم مربوط به گندم بهاره و زمستانه، ۹۰ رقم گندم دوروم و ۸۸ رقم ژنوتیپ جو بوده است.
وی با بیان اینکه سال زراعی جاری برهه زمانی خوبی برای تولید گندم و جو همراه با موفقیت برای کشاورزان و محققان کشور بوده است ،گفت: پاییز سال گذشته اجرای برنامه کشت و کار با نگرانی شروع شد بطوریکه مجموع بارش ۳۵ میلی متر بود که نسبت به میانگین بلند مدت با کاهش بارندگی به جز در استان بوشهر مواجه بودیم.
وی تصریح کرد: در این دوره زمانی استان هایی که از نظر تولید گندم دارای اهمیت بودند زمستان پربارانی نسبت به بلند مدت داشتند که در کل وضعیت نسبت به سال های گذشته مطلوبتر شد.
رییس بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تولید نهال و بذر ادامه داد: بیشترین علت افزایش تولید محصول را در سال زراعی جاری را مدیون وضعیت آب و هوایی در فصل بهار امسال هستیم که نسبت به سال گذشته وضعیت خوبی داشتیم ولی نسبت به بلند مدت مقداری کاهش داشتیم.
نجفی میرک اضافه کرد: در سال زراعی جاری محققان این موسسه موفق به معرفی چهار رقم گندم نان، یک رقم گندم دوروم و دو رقم جو برای اقالیم مختلف کشور شدند به طوریکه ارقام گندم نان سپهر و بامداد برای اقلیم معتدل، رقم گندم نان پریان برای اقلیم معتدل و گرم دارای آب و خاک شور و رقم گندم نان راج برای اقلیم گرم و خشک جنوب معرفی شده اند.
میزان خرید تضمینی گندم ۴۴ درصد افزایش یافت
مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح گندم کشور با اشاره به اینکه میزان خرید گندم در سال زراعی جاری ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده است ، افزود: میزان خرید تضمینی گندم از کشاورزان نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد و نسبت به ۲ سال گذشته ۱۲۷ درصد رشد داشته که نشان از تلاش های محققان داشته است.
«سهراب سهرابی» با بیان اینکه هفت استان کشور رکورد بلند مدت تولید گندم را شکسته اند، نخستین استان را خوزستان با خرید تضمینی یک میلیون و ۷۲۰ هزار تن عنوان کرد و افزود: از دیگر استان ها می توان به کرمانشاه با ۸۰۶ هزار تن، آذربایجان غربی با ۶۷۱ هزار تن و ایلام با ۳۲۴ هزار تن عنوان کرد.
وی اظهار کرد: همچنین در استان های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، مرکزی و کردستان وضعیت کیفیت خوبی نداشتیم که بایستی با نفوذ ارقام جدید و مدیریت مزرعه این چند استان را هم کمک کنیم.
سهرابی با بیان اینکه سرعت معرفی رقم در سال های اخیر خیلی خوب بوده است ، گفت: یکی از دلایل افزایش تولید گندم ، بارش مناسب بوده به طوریکه در سال جاری متوسط بارش های کشور تا روز گذشته ۱۸۶ میلی متر بوده که ۵.۴ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.
مجری طرح گندم کشور با اشاره به اینکه میزان خرید گندم در سال زراعی جاری ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده است ، افزود: میزان خرید تضمینی گندم از کشاورزان نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد و نسبت به ۲ سال گذشته ۱۲۷ درصد رشد داشته که نشان از تلاش های محققان داشته است.
وی به مجموع اقدامات و سیاستگداری های وزارت جهاد کشاورزی در افزایش تولید و بهبود کیفیت اشاره کرد و تصریح کرد: استفاده از ارقام جدید گندم در عرصه تولید اراضی آبی و دیم زار، توجه به تغذیه گیاهی و رسیدن به مصرف متعادلتر کودهای شیمیایی و مدیریت بیماری ها در استان هایی که بیماری داشتند از دیگر دلایل افزایش تولید است.
مجری طرح گندم با بیان اینکه شرایط اقلیمی بهار امسال در افزایش تولید موثر بوده است، ادامه داد: امسال درجه حرارت هوا تعادل بهتری داشت و خرید بیشتری هم در مناطق مختلف کشور داشتیم.
سالانه بیش از ۲۰ هزار نمونه ژنتیکی گندم در کشور جمع آوری می شود
سهرابی با بیان اینکه در افزایش تولید گندم روند ارتقای کیفیت هم موثر بوده است ، اضافه کرد: نخستین دلیل افزایش تولید ژنتیک گندم بعد از مدیریت مزرعه بوده است به طوریکه یک روند رو به رشد در ارتقای کیفیت گندم داریم.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه سالانه بیش از ۲۰ هزار نمونه ژنتیکی گندم از مزارع کشور جمع آوری می شود، گفت: این تحقیقات منجر به ۱۲.۵۵ درصد میزان پرووتئین گندم ها بوده است.
وی افزود: در سال جاری میزان خرید بذر گندم گواهی شده و مادری از مرز ۴۴۰ هزار تن گذشته است که در گندم آبی ۲۸۰ هزارتن و دیم ۱۶۶ هزار تن بوده است
میانگین عملکرد گندم در مزارع به ۶ تن در هکتار برسد
سهرابی با بیان اینکه سند امنیت غذایی کشور تدوین و رییس جمهور آن را به دستگاه های مربوطه ابلاغ کرده است، گفت: در این سند مصوب شده که سطح اراضی گندم آبی کشور بایستی کاهش یابد ضمن اینکه درصد خودکفایی گندم مطابق این سند بایستی به ۱۰۵ درصد برسد.
وی افزود: همچنین بر اساس این سند عملکرد تولید گندم در اراضی به طور میانگین به ۶ تن در گندم آبی و در گندم دیم به ۲ تن برسد.
مجری طرح گندم اضافه کرد: در این بخش نیاز به حمایت و پشتیبانی های فنی مجموعه نهال و بذر در سطح ملی و مراکز تحقیقاتی استان ها داریم ضمن اینکه در نظام های زراعی و خرده اقلیم ها نیاز به بسته های مدیریتی هستیم.
وی تاکید کرد: همچنین بایستی کشاورزی حفاظتی برای افزایش مواد آلی خاک داشته باشیم که نیاز به یک بسته و دستورالعمل مدیریتی است.
سهرابی یادآور شد: توافقات خوبی در روسیه نیز داشتیم که بایستی از ظرفیت این کشور بیشتر استفاده کنیم که موسسه نهال و بذر هم باید کمک کند تا از ظرفیت های این کشور در دانه های روغنی، غلات، پنبه و علوفه بیشتر استفاده کنیم.
نکته پایانی
امروزه امنیت غذایی مهمترین دغدغه جوامع و ملت هاست که بسیاری از کشورها در تلاش هستند تا با استفاده از ظرفیت های درونی بتوانند نیازهای غذایی خود را تامین کنند.
کشورما نیز با برخورداری از حدود ۱۸ میلیون و۵۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی و داشتن بیش از ۳۰ میلیون هکتار اراضی قابل کشت از ظرفیت بزرگی در زمینه تولید محصولات کشاورزی و خودکفایی در این عرصه برخوردار است.
بر این اساس آنچه موجب شد تا به رغم افزایش جمعیت و تحریم های گسترده جهانی، کشورمان بتواند در تامین و امنیت غذایی موفق عمل کند تکیه بر دانش محققان داخلی و زحمات کشاورزان و باغداران است هر چند که امروز در بحث کشت مکانیزه ، آبیاری نوین و استفاده بهینه از ظرفیت ها جای کار وجود دارد.
اینکه بخشی از کشاورزی ایران از حالت سنتی به رو ش مکانیزه ، نیمه مکانیزه و نیمه سنتی کشت و کار می شود موضوعی است که در کنار تحقیق و ترویج و تهیه بذور مناسب باید به خوبی مورد توجه و الگو قرار گیرد.
گذر از کشت و آبیاری سنتی در اقلیم نیمه خشک و خشک ایران و تکیه بر دانش و فناوری و ابزارهای جدید بی شک می تواند پازل تحقیق ، ترویج و کشت وکار را تکمیل کند.
امروز به رغم افزایش چند برابری جمعیت ایران نسبت به دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، دستیابی به موفقیت های بی نظیر در عرصه تولید و بالا بردان سطح کمی و کیفی برداشت محصولات نشانه آن است که کارهای صورت گرفته در۴۳ گذشته بی تاثیر نبوده است.
اینک کارشناسان و محققان این امید را دارند تا با پیاده سازی تمام طرح های تحقیقاتی افزون بر بالا بردن سطح تولید گندم و سایر محصولات کشاورزی تا فراتر از خودکفایی پیش رود ضمن آنکه از هدر روی میلیون ها تن محصول حین کاشت ، داشت و برداشت با بهره گیری از شیوه های نوین و صنایع تبدیلی جلوگیری شود.
استان البرز میزبان ۱۴ موسسه تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) است که همین ظرفیت البرز را به عنوان قطب علم و فناوری بخش کشاورزی مطرح می کند.
نظر شما