آذربایجان‌غربی رنگین‌کمان اقوام و ادیان؛ ظرفیتی کم‌نظیر در حوزه گردشگری

به گزارش ایرنا، قرارگرفتن مسجد و کلیسا و اماکن مذهبی دیگر کنار هم، به صدا درآمدن نوای الله اکبر از ماذنه مساجد، نواخته شدن ناقوس کلیساها، گویش ها و لهجه های مختلف، اماکن تاریخی گوناگون، غذاهای متنوع، ادبیات و فولکور بی نظیر، آداب و رسوم متفاوت، رقص های محلی که تبلور یکدلی و یکپارچگی است؛ همه و همه روایتگر تنوع قومیتی و فرهنگی دیار رنگین کمان اقوام و ادیان است.

هرکدام از این ظرفیت ها، آداب و رسوم و اماکن تاریخی و گویش ها جلوه زیبایی از فرهنگ و تمدن بی بدیل این دیار را به تصویر می کشند و هر گردشگر و توریستی را ساعت ها محو زیبایی و اصالت خود می کنند.

کافی است گردشگری آواز کردی بشنود، مولودی خوانی را ببیند، رقص جلمان آذری را تماشا کند، گوش به نوای ساز عاشیق ها بسپارد، سر سفره غذاهای رنگارنگ کردی و ترکی و آشوری و ارمنی بنشیند؛ بی شک وقتی به وطن خود باز می گردد کوله باری از فرهنگ غنی دیار اقوام و ادیان را خواهد برد و می توان گفت زیباترین سوغاتی را به هموطنانش تقدیم خواهد کرد.

وجود بناهای تاریخی اقوام مختلف که نامشان در فهرست جهانی یونسکو جای گرفته و حتی گردشگران دورترین نقطه دنیا با آن آشنا هستند، پتانسیل دیگری است که می تواند به رشد صنعت گردشگری استان کمک کند.

وجود ۱۳۱ کلیسای تاریخی در آذربایجان غربی

وجود کلیساهای کهن و تاریخی از جمله ظرفیت های قومیتی آذربایجان غربی است؛ کلیساهایی با قدمت های چند هزار ساله و ثبت شده در فهرست جهانی که بارزترین آن قره کلیسای چالدران به عنوان نخستین کلیسای جهان مسیحیت است.

کارشناس باستان‌شناسی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی با اشاره به وجود ١٣١ کلیسای تاریخی در این استان، آنها را از جاذبه‌های مهم تاریخی و گردشگری می داند.

بهروز خان محمدی ادامه می دهد: درمجموع تاکنون ۱۱۱ کلیسای ارمنی و ۲۰ کلیسای آشوری در این استان شناسایی شده‌ که از این میان شهر ارومیه با ۴۰ کلیسا و سلماس با ۳۹ کلیسا به ترتیب بیشترین شمار را دارند.

از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کلیسای طادئوس مقدس (قره کلیسا) در دشت چالدران اشاره کرد که از شهرت جهانی برخوردار است و همچون نگینی درخشان بر تارک هنر معماری ارمنی در این خطه از کشور می‌درخشد و امروزه نیز در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.

همچنین کلیسای زورزور درماکو از دیگر کلیساهای مهم آذربایجان غربی است و علاوه بر این کلیساهای قره‌باغ ملهم، اخته‌خانه، قریس و هفتوان نیز از جمله کلیساهای مهم استان به شمار می‌روند.

کلیسای «ننه مریم» در ارومیه دومین کلیسای جهان مسیحیت نیز از جمله آثار تاریخی مهمی است که هرساله میزبان توریست ها و گردشگران داخلی و خارجی می شود؛ یا کلیسای سیر، کلیسای ماردانیال در ۲۵ کیلومتری ارومیه که هرساله میزبان هزاران نفر از مسیحیان داخلی و خارجی شده و مراسم مذهبی در آن برگزار می شود.

وجود سه هزار روستا با تنوع قومیتی

وجود سه هزار روستا با تنوع قومیتی و جاذبه های تاریخی منحصر بفرد چهره دیگری به استان بخشیده و هرکدام روایتگر تاریخ قطور و کهن و در عین حال آداب و رسوم بی بدیل این دیار هستند؛ روستاهایی که برخی اقامتگاه های بوم گردی هم در خود جای داده و هرساله به استقبال توریست ها و گردشگران می روند و جلوه ای از تمدن و فرهنگ این سرزمین را برای آنها بازگو می کنند چنان که منطقه سیلوانای ارومیه نمونه بارزی از مناطق دیدنی و بی نظیری است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند؛ گوی تپه، دیزج تکیه، سپورغان با خانه هایی به سبک معماری کهن، تمتمان با غار تمتمان به عنوان سکونتگاه انسان‌های نخستین، باراندوز با طبیعت بکر، امامزاده با امامزادگان ابراهیم و محمد و هزاران روستای دیگر هرکدام قابلیت گردشگری ویژه دارند.

ودود فخاری مدیر اقامتگاه‌های بوم گردی آذربایجان غربی در این خصوص معتقد است: تنوع فرهنگی و قومیتی جذابیت محصولات تولیدی را برای گردشگر بیشتر می‌کند؛ یک محصول تنها یک جاذبه دارد ولی تولیدات متنوع جذابیت‌های متنوع به دنبال دارند.

وی با بیان اینکه ۳۵ درصد جمعیت استان در روستاها زندگی می‌کنند، اضافه کرد: روستاهای آذربایجان غربی و زیبایی‌های موجود در آن از جمله مولفه‌های صنعت گردشگری و بوم گردی به شمار می رود.

بناهای تاریخی جلوه دیگر تنوع قومیتی در آذربایجان غربی

بناهای تاریخی مختلف در سراسر استان با معماری بی بدیل حکایت زندگی اقوام مختلف در این سرزمین است؛ از تپه های باستانی گرفته تا قلعه های سر به فلک کشیده از خانه های تاریخی تا مساجد بی نظیر، از جاذبه های طبیعی تا آبشارهای نیلگون همه گواه روشن بر تنوع قومیتی این سرزمین است.

آتشکده آذرگشنسب در تخت سلیمان تکاب به یادگار مانده از زرتشتیان، مسجد امام شافعی با معماری بی نظیر متعلق به اهل سنت در ارومیه، مسجد تاریخی چورس و کاروانسرای شاه عباسی درخوی، آرامگاه استاد حسن زیرک در بوکان، مسجد جامع بوکان، تپه باستانی قالایچی در۱۲ کیلو متری بوکان، کاخ موزه باغچه چوق و عمارت کلاه فرنگی در ماکو و هزاران اثر تاریخی بی بدیل نشان از تنوع قومیتی این سرزمین است و هرکدام از آنها هرساله مسافران و گردشگران داخلی و خارجی میزبانی می کنند.

غذاهای بومی و سنتی

امام وردی کارشناس گردشگری غذای میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی هم اعتقاد دارد که این استان با تکیه بر فرهنگ غنی، مردمان میهمان نواز و زنان هنرمند و کدبانوی خود همیشه سفره‌های رنگینی داشته و از این نگاه حرف زیادی برای گفتن دارد؛ از طرفی طبیعت سرسبز و گیاهان خاص و مفید این خطه دلیل دیگری بر پر بار شدن سفره‌ها از قدیم الایام است،

وجود غذاهای مقوی و خوشمزه با در نظر گرفتن طبع غذا و نگاه تندرستی، دمنوش‌های بی بدیل و مفید، ترشی، دسرها، شیره‌های میوه‌های متفاوت در این استان هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند تا علاوه بر تناول به سوغات از آنها همراه خود ببرد.

وجود فرهنگ‌های شهری، روستایی و عشایری در این استان تنوع حوزه گردشگری خوراک را تصدیق می‌کند که نمونه های بارز آنها را می توان به گوزلمه( منتظر نباش)، کوفته، دولمه برگ مو، آش دوغ و غذاهای کردی همانند کلدوش، پلور، گیپه (نوعی سیرابی گوشت)، دو کیو (نوعی آش محلی) و کده (نوعی کلوچه محلی بزرگ) دستپخت هموطنان مسیحی، کیک طبقه، شیرینی های مختلف با سلیقه خاص که درایام کریسمس و اعیاد تهیه می شود از جمله غذاهای سرزمین رنگین کمان اقوام و ادیان است که نقش بارزی در جذب گردشگران دارند.

گویش ها و لهجه های متنوع

گذشته از آثارتاریخی، انواع غذاها، مکانهای دیدنی، گویش ها و لهجه های مختلف نیز ظرفیت دیگر تنوع قومیتی و فرهنگی در این دیار است؛ آن گونه که مساجد و کلیساها و سایر اماکن مذهبی در کنارهم قرار گرفته اند، اینجا زبان های ترکی، کردی، آشوری و ارمنی و لهجه های مختلف شمال استان کنار هم قرار گرفته اند و زیبایی خاصی به این دیار بخشیده اند.

آداب و رسوم های با قدمتی بلند

علاوه برگویش ها و لهجه ها، آذربایجان غربی دارای آداب و رسوم های بی نظیر و با قدمتی طولانی است که شاخص ترین آنها چیلله گئجه سی (شب یلدا)، چهارشنبه سوری (چارشنبه بایرامی)، خدر نبی، شانادر (آشوریان)، جشن آب پاشان (آشوریان)، جشن مولودی خوانی اهل سنت و «پارشیو» از آداب خوب مردم سردشت که در این آئین گروهی دف زن و مناجات خوان در کوچه‌های روستا راه می‌افتند و با داعیه و دعا و مناجات خوانی مردم را برای «سحری» بیدار می‌کنند؛ هرکدام از این آیین ها قدمتی طولانی دارند که قدمت بعضی از آنها به هزار سال می رسد.

چند قومیتی بودن آذربایجان غربی نه تهدید بلکه فرصت است

محمدصادق فتح الهی، دانش آموخته کارشناسی ارشد مردم شناسی و دکترای جامعه شناسی توسعه اجتماعی درباره آذربایجان غربی معتقد است: وجود مذاهب مختلف نه تنها تهدیدی برای استان نیست بلکه برعکس فرصتی برای نشان دادن قابلیت ها و توانمندیهای استان در عرصه های مختلف است.

وی اضافه کرد: در آذربایجان غربی، مردم آذری و کُرد در جوار هموطنان مسیحی آشوری و مسیحیان ارامنه زندگی می‌کنند و نسل امروز ریشه‌های توطئه و تحریکات بیگانگان را شناخته و متوجه اهمیت امنیت و یکپارچگی هستند و این فهم ژرف در وجدان عمومی جامعه استانی عمیقا ریشه دوانده است.

به گزارش ایرنا، تنوع قومیتی آذربایجان غربی ظرفیت و پتانسیل پنهانی است که هنوز به فعلیت نرسیده و هنوز گامهایی برای عملی کردن آن برداشته نشده است؛ در حالی که استانی با این پتانسیل ها و ثروت عظیم می تواند نه تنها در بین استان های کشور بلکه در مرحله ای فراتر از آن در سطح منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد و درهای توسعه را به روی استان بگشاید.

اما تنوع قومیتی این دیار گاهی در غبار بی مهری گم شده، گاهی مورد بی تفاوتی قرار گرفته و زمانی هم به دلیل عدم آگاهی از مزیت‌های چند قومیتی و تاثیر آن در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، رشد و توسعه استان به فراموشی سپرده و یا نگاه دقیقی به آن نشده است.

دیاری که عنوان زیبای «رنگین کمان اقوام و ادیان» را یدک می‌کشد و چه بسا با آن در ایران و حتی دنیا شناخته شده، در شناساندن ثروت عظیم «تنوع قومیتی» اندکی و یا بیشتر سهل انگاری کرده و فرصت‌های زیادی را از دست داده؛ فرصت‌هایی که می‌توانست بستر پیشرفت و توسعه را برای استان فراهم کرده و گامی بلند برای ترقی بردارد.