فعالیت های انسانی مخرب در مناطق حفاظت شده کهگیلویه و بویراحمد

به گزارش ایرنا، انتخاب مناطق حفاظت شده با هدف حفظ و احیای رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری است که این مناطق محیطی مناسب برای اجرای برنامه های آموزشی، گردشگری و پژوهش های زیست محطی بشمار می آیند.

فعالیت های از قبیل راه سازی، استخراج معادن، کشاورزی، دامپروری و غیره با فلسفه وجودی منطقه حفاظت شده تعارض دارد چرا که وارد کردن فشار بیش از حد به این مناطق عواقب جبران ناپذیر و خطرناکی در پی دارد و نباید از این مناطق انتظار اشتغال زایی و رفع مشکلات اقتصادی را داشت چون کارکرد آنها در اصل حفاظت از گیاه، جانور و اکوسیستم است.

کهگیلویه و بویراحمد هفت منطقه حفاظت شده دارد که این مناطق بیش از ۱۰ درصد مساحت استان را تشکیل داده است حدود یک سوم از مساحت استان را ناهمواری ها و ۸۰ درصد مساحت آن جنگل و مرتع تشکیل داده است

این استان اگرچه از تنوع زیستگاهی کم نظیر برخوردار است اما عوامل متعددی تنوع زیستی مناطق حفاظت شده استان را تهدید می کند که عمده ترین این عوامل را "محسن پاکباز" معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان در گفت و گو با ایرنا برشمرد.

پاکباز با اشاره به فعالیت های مخرب انسانی در مناطق حفاظت شده استان گفت: تخریب پوشش گیاهی از طریق چرای دام، تملک غیرقانونی اراضی ملی، تخریب اراضی ملی منطقه و تبدیل مخفیانه آن به اراضی زارعی، قطع درختان به منظور تامین سوخت و رفع سایر نیازها و فرسایش خاک بواسطه شخم و زراعت، از مهمترین اثراث منفی فعالیت های انسانی در مناطق حفاظت شده استان است.

"سلیمان محمدی" رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری استان پیش تر گفت: هم اکنون بیش از یک میلیون و ۸۰۰ واحد دامی از مراتع و اراضی ملی استان استفاده می کنند که ۲.۵ برابر ظرفیت مراتع منابع طبیعی است و علوفه مراتع این استان تنها جوابگوی چرای دام بیش از ۸۰۰ هزار واحد دامی است.

محمدی تاکید کرد: بیش از ورود دام مازاد به طبیعت، حضور دام خارج از فصل، در کوبیدن خاک نقش اساسی دارد چرا که در استان ما که دامداران عمدتا عشایر و کوچرو هستند که با "کوچ زودرس" و همچنین با خروج دیرهنگام از مرتع و توجه نکردن به زمان بندی و تقویم کوچ، اثر مخربی بر طبیعت و مرتع دارد.

" اسلام جاودان" مدیرکل حفاظت محیط زیست استان پیش تر گفت: بخش زیادی از مناطق حفاظت شده و تحت مدیریت محیط زیست استان در حریم روستاهای حاشیه مناطق حفاظت شده قرار دارد و موجب تخریب و تصرف برخی از اراضی ملی شد که در سال گذشته با همکاری دستگاه قضایی ۵۱ هکتار از اراضی ملی مناطق حفاظت شده استان رفع تصرف شد و به بیت المال برگشت.

" احمد بهمنی نژاد" رییس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری منابع طبیعی استان پیش تر در گفت وگو با ایرنا گفت: میزان فرسایش خاک در زاگرس بسیار بالاست، بیش از ۱۰ تن در سال است، بخشی به شرایط طبیعی منطقه به لحاظ شیب ها و بعضا شیب های تند آن برمی گردد.

بهمنی نژاد تاکید کرد: با "تغییر کاربری" عرصه های طبیعی را تبدیل به عرصه های زراعی می شود و بعد هم خاک را شخم می زنیم و شخم ناصحیح می زنیم و خود این شخم در دامنه های شیب دار موجب افزایش فرسایش می شود.

وی یادآور شد: تغییر کاربری به شکل‌های مختلف، زندگی زاگرس و جنگل ‌های بلوط آن را نشانه گرفته است و عمده این تغییرکاربری به کشاورزی بوده است یعنی عرصه های جنگلی به عرصه های کشاورزی تبدیل شدند.

بهمنی تصریح کرد: احیای جنگل ها در اثر آتش سوزی و بیماری جنگل ها و لو با یک برنامه ریزی پرهزینه قابل برگشت است ولی با "تغییرکاربری" که پس از مدتی مالکیت از دولت سلب شود و مالکیت های خصوصی اعمال می شود، احیای جنگل ها قابل برگشت نیست.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست گفت: مناطق حفاظت شده استان از گونه های گیاهی و جانوری کم نظیری برخوردار است که عواملی این گونه ها را تهدید می کند.

محسن پاکباز گفت: عوامل متعددی تنوع زیستی مناطق حفاظت شده استان را تهدید می کند که عمده ترین این عوامل شامل: چرای بیش از حد دام،افزایش جمعیت روستایی و شهری، تخریب مراتع، قطع جنگل، وجود فرهنگ شکار و صید در بین مردم محلی منطقه، تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی، جاده سازی، فراهم نبودن زمینه های اشتغال برای جذب نیروی کار، گرایش به کشاورزی سنتی در اراضی نامناسب، جمع آوری گیاهان دارویی و خوراکی (ریشه کنی انها مثل کرفس، انتقراض آنها را در پی دارد)، عدم مدیریت جامع و بهره برداری از منابع طبیعی استان و وجود پروانه چرای دام مازاد بر ظرفیت مراتع است.

وی تاکید کرد: احداث جاده و وجود معادن زیر زمینی از جمله چاه های نفت در منطقه خائیز و سرخ بر زیستگاه ها و حیات وحش منطقه تاثیر منفی دارد و کمبود نیرو و امکانات حفاظتی و تجیهزات مورد نیاز در مناطق هفت گانه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست نیز مزید بر علت است.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست یادآور شد: استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به پستی و بلندی های فراوان و تنوع اقلیمی، هفت منطق حفاظت شده؛ "دنا" ، "دنای شرقی" ،"خاییز سرخ" ، "خامی" ، "دیل" ،"سولک" و "سیوک" در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.

منطقه حفاظت شده "دنا"

منطقه حفاظت شده "دنا" با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار در حوزه استحفاظی شهرستان دنا و سمیرم در بخش سردسیری استان است.

منطقه حفاظت شده دارای غنای زیستی ارزشمند است که یک هزار و ۲۰۱ گونه گیاهی دارد و در مقایسه با گیاهان کشور از اهمیت خاصی برخوردار است.

تعداد گونه های آندمیک(بومی) دنا از تعداد گونه های آندمیک ۴۵ کشور جهان بالاتر است و بیش از یک هفتم گونه های گیاهی موجود در ایران، در منطقه حفاظت شده "دنا" رویش دارند به نحوی که این منطقه از آوازه ملی و جهانی برخوردار است.

بالغ بر ۸۵ گونه پرنده، ۲۰ گونه آبزی، ۳۹ گونه دوزیستان و خزندگان در این منطقه شناسایی شده است.

منطقه حفاظت شده "خاییز سرخ"

با وسعت ۳۳ هزار و ۳۸۵ هکتار واقع در حوزه استحفاضی شهرستان های گچساران، کهگیلویه و بههبان است و منطقه ای است تپه ماهوری، کوهستانی و صخره ای که در محدوده گرمسیری استان واقع است.

این منطقه از تنوع زیستی جانوری و گیاهی برخوردار است که گونه های گیاهی آن مانند "بن سرخ" و "کارده" بدلیل بوته کنی در معرض خطر انقراض است.

منطقه حفاظت شده جنگلی دنای شرقی

این منطقه با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار در حوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد، کاملا کوهستانی، متشکل از ارتفاعات، قلل مرتفع، دیواره های عظیم و دره های عمیق و چشمه های متعدد است.

گونه های جانوری چون خرس قهوه ای، پلنگ،گرگ در این منطقه بیشتر یافت می شود و کلیه گونه های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده "دنا" را این منطقه نیز برخوردار است.

منطقه حفاظت شده "خامین"

این منطقه با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران ،غالبا کوهستانی متشکل از ارتفاعات و صخره های سخت و صعب العبور در منطقه گرمسیری استان که در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.

منطقه حفاظت شده کوه خامین، حیات وحش برخی از گونه های جانوری است که می‌توان به حیواناتی مانند سمور وحشی، پلنگ، خوک وحشی(گراز) و گرگ اشاره کرد و پوشش گیاهی و جنگلی بسیاری نظیر زالزالک، بلوط، ارژن، گون، کیکم و انجیر وحشی را در این منطقه مشاهده می کنیم.

منطقه حفاظت شده جنگلی "دیل"

در ضلع شمال و شمال غربی "دوگنبدان" مرکز شهرستان گچساران ، منطقه ای تقریبا کوهستانی که انتهای ضلع غربی آن به بخشی از سد مخزنی "کوثر" محدود می شود

ارزش های منطقه بیشتر تفریحی و تفرجی است و دارای پوشش گیاهی با گونه غالب بلوط و جانواران متعددی است اگرچه گاهی گله های حدود ۱۰تایی قوچ و میش مهاجر در این منطقه مشاهده شد.

منطقه حفاظت شده "سیوک"

منطقه کوهستانی و تپه ماهوری در شهرستان "دنا" از مناطق سردسیری استان بوده، در فصول بارش بویژه فصل زمستان پوشیده از برف و کاملا سفید پوش، دارابودن قابلیتهای ارزشمند گیاهی وجانوری وجود چشم اندازهای طبیعی که پوشش گیاهی آن تیپ های عمده گیاهی و گونه های مهم ودرمعرض خطر تهدید است.

دراین محدوده عرصه بسیارناچیزی ازجمله اراضی کشاورزی و باغ ها بصورت دیم کاشت می شود که باحفاظت ازمنطقه واعمال قوانین ومقررات دستگاههای ذیربط بالاخص منابع طبیعی می توان به راحتی پاسخگوی تعارضات اجتماعی و حفاظت و صیانت ازاین منطقه مستعد و با ارزش شد.

منطقه حفاظت شده "سولک"

منطقه ای کوهستانی و دارای اقلیم گرم و خشک در حوزه استحفاظی شهرستان بهمئی (بخش گرمسیری) با وسعت ۲ هزار و ۴۲۸ هکتار و زیستگاهی جنگلی و صخره ای است.

یکی از دلایل حفاظت شده این منطقه وجود پوشش گیاهی از جمله درخت "زربین" (درخت زربین Cupressus یکی از مقاوم ترین و دیر زیست ترین گونه های سرو است) است که گونه های کم یابی از این نوع در این منطقه وجود دارد که عمر آنها به حدود ۲هزار سال نیز می رسد.

سازمان محیط زیست، مناطقی با ارزش زیست‌محیطی در قالب ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، مناطق چهارگانه (پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده) و مناطق شکارممنوع را تحت حفاظت دارد.

کهگیلویه و بویراحمد یک پارک ملی "دنا" با وسعت ۲۵ هزار و ۸۲۳ هکتار دارد اگرچه در این خطه پناهگاه حیات وحش یا زیستگاه‌های نمونه جانوران وحشی و اثر طبیعی ملی، پدیده‌ها یا مجموعه‌های گیاهی جانوری کم‌نظیر نیست.

استان علاوه بر داشتن هفت منطقه حفاظت شده، همچنین ۶ منطقه شکار ممنوع شامل: "کوه حاتم تلرش" حد فاصل شهرستان بهمئی و لِنده و بهبهان در خوزستان، "پادنای سمیرم"، "ماغر" در شهرستان بهمئی، "لار" در شهرستان باشت، "خرم ناز" در بویراحمد و "کوه اشکر" در شهرستان چرام، دارد.