شناسایی ۴ هزار نیاز فناورانه و جلوگیری از خروج ۱۵۰ میلیون دلار ارز از کشور

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، امروزه استفاده از محصولات و تجهیزات فناورانه که حاصل سال ها کار پژوهشی شرکت های دانش بنیان، فناور و خلاق است، برای حفظ، به‌روزرسانی و افزایش هرچه بیشتر بهره‌وری در بخش های مختلف صنایع کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

چه بسیار شرکت‌های صنعتی کوچک و حتی بزرگ صنعتی فعال در دنیا و البته کشورمان که در طول دهه‌های گذشته و با وجود برخورداری از سهم قابل توجهی از بازار، به دلیل غفلت و بی توجهی به نوآوری حالا دیگر اثری از آنها نیست.

بر همین اساس بود که سال ۱۳۹۴ و هنگامی که تعداد شرکت های دانش بنیان حدود ۲۲۰ شرکت بود، یک مجموعه بسیار راهبردی تحت عنوان "شبکه تبادل فناروی" ذیل ستاد توسعه فناوری نانو وقت با هدف شناسایی نیازهای فناورانه نانویی حوزه صنعت به کمک دانش بنیان ها ایجاد شد.

شبکه ای بسیار مهم که به گفته محمدامین علوی مدیر آن بر اساس تصمیم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و از سال ۱۳۹۷ با افزایش تعداد دانش بنیان ها به حدود چهار هزار شرکت، این شبکه از ذیل ستاد ویژه توسعه فناوری نانو خارج و به عنوان یک شبکه کارگزار بخش خصوصی به فعالیت خود ادامه داده است.

دامنه فعالیت شبکه تبادل فناوری همه حوزه‌ها را شامل می‌شود

مدیر شبکه تبادل فناوری گفت: وظیفه نخست شبکه تبادل فناوری در ابتدا و سال ۱۳۹۴ تنها به اتصال و به‌هم‌رسانی دانش بنیان ها به بخشی از صنعت و شناسایی نیازهای نانویی آنها محدود بود؛ در آن دوره تلاش شد تا از ظرفیت دانش بنیان ها که تعداد آنها ۲۲۰ شرکت بود، برای ارائه راه حل های نانویی به بخشی از متقاضیان فعال در حوزه صنعت استفاده شود.

محمدامین علوی در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا با اشاره به تغییر ماموریت این شبکه از سال ۱۳۹۷ بر اساس تصمیم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: با افزایش تعداد دانش بنیان ها به حدود چهار هزار شرکت، شبکه تبادل فناوری از ذیل ستاد نانو خارج و به عنوان یک شبکه کارگزار بخش خصوصی ادامه فعالیت خود را آغاز کرد.

وی افزود: با این تفاوت که دامنه فعالیت شبکه تبادل فناوری نیز به همه بخش های صنعت و سایر حوزه ها از جمله سلامت، کشاورزی و انرژی گسترش یافت و از طرفی همه شرکت های دانش بنیان فعال در کشور را نیز دربرگرفت.

شناسایی نیازهای فناورانه حوزه‌های مختلف، وظیفه اصلی شبکه تبادل فناوری

مدیر شبکه تبادل فناوری در خصوص وظیفه اصلی این شبکه توضیح داد: هم اکنون هر نیاز فناورانه را که این شبکه و کارگزاران خود در بخش های مختلف صنعت کشور شناسایی کنند، برای رفع آن از زنجیره و ظرفیت شرکت های دانش بنیان که در حال حاضر تعداد آنها به بیش از ۹ هزار شرکت افزایش یافته است، استفاده می شود.

علوی در توضیح بیشتری گفت: اگر شرکت دانش بنیانی در ارائه راه حل به حوزه ای از صنعت موفق بود و محصول فناورانه آن مورد تایید متقاضی واقع شد، کارگزار شبکه تبادل فناوری پیشنهاد فنی و مالی را از دانش بنیان ها دریافت و در اختیار بخش صنعت قرار می دهد و در صورت موافقت آنها، شرکت دانش بنیان و فناور برای رفع نیاز فناورانه به شرکت صنعتی متصل می شود.

وی افزود: بخشی از نیازهای فناورانه صنایع را خودمان به کمک مدیران حوزه شبکه تبادل فناوری و بخشی دیگر را به کمک کارگزاران فعال در کشور احصا و شناسایی می کنیم، اما عمده فعالیت ها از سمت کارگزاران انجام می شود.

فعالیت ۷۵ کارگزار شبکه تبادل فناوری در سراسر کشور

مدیر شبکه تبادل فناوری در ادامه در خصوص تعداد کارگزاران این شبکه گفت: در حال حاضر ۷۵ کارگزار خصوصی در کل کشور ذیل شبکه تبادل فناوری در همه حوزه ها فعالیت می کنند و در استان های مختلف توزیع شده اند؛ البته بیشتر کارگزاران شبکه تبادل فناوری در سه استان کشور که مهمترین آنها استان تهران است، در حال فعالیت هستند.

علوی با بیان اینکه، بعضی از کارگزاران بصورت تخصصی مثلا در حوزه پتروشیمی، نفت و گاز فعالیت می کنند، افزود: البته برای بیشتر کارگزاران شبکه تبادل و فناوری در استان ها از جمله استان های اصفهان، کردستان، فارس و آذربایجان شرقی که بصورت استانی فعالیت می کنند، دیگر حوزه تخصصی مطرح نیست و می توانند با صنایع مختلف ارتباط گرفته و پروژه ها را به کمک دانش بنیان ها به سرانجام برسانند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ماموریت شبکه تبادل فناوری با ماموریت ستادهای ذیل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان تداخل پیدا نمی کند نیز گفت: در واقع ما از سال ۱۳۹۷ به عنوان یک کارگزار و پیمانکار بخش خصوصی برای معاونت علمی و ستادهای ذیل این مجموعه از جمله نانو، انرژی، میکرو و زیست فناوری فعالیت می کنیم. به عنوان یک شبکه کارگزاری بخش خصوصی فعال است و بصورت خودگردان استفاده می شود و به عنوان یک کارگزار و پیمانکار برای معاونت فعالیت می کنیم. اگر خودمان توانستیم خودمان راهبری می کنیم و اگر نتوانستیم کار را در اختیار کارگزاران قرار می دهیم.

دانش‌بنیان‌ها، بهره‌بردار اصلی شبکه تبادل فناوری

علوی در پاسخ به این سوال که درآمد شبکه تبادل فناوری و کارگزاران آن از چه منبعی است توضیح داد: بخش عمده ای از حمایت های معاونت علمی و ستادهای آن از شبکه تبادل فناوری و کارگزاران به منظور پیشبرد ماموریت این شبکه، با حمایت های مصوب پرداخت می شود.

وی توضیح داد: به عنوان مثال معاونت علمی به شبکه تبادل اعلام می کند نیاز فلان بخش صنعت را بواسطه دانش بنیان ها رفع کنید و ما در قالب یک توافقنامه با معاونت یا برخی ستادها و استفاده از شرکت های دانش بنیان برای رفع نیاز صنعت مربوطه، حق الزحمه خود را از معاونت یا ستاد مربوطه دریافت می کنیم.

علوی در عین حال گفت: البته در نهایت بهره بردار اصلی این فرآیند شرکت های دانش بنیان هستند که از طریق شبکه تبادل فناوری با صنایع مرتبط به منظور ارائه راه حل های فناورانه متصل می شوند.

شناسایی بیش از ۴ هزار نیاز فناورانه

مدیر شبکه تبادل فناوری در ادامه در خصوص مهمترین و موثرترین اقدامات شبکه تبادل فناوری در طول فعالیت خود اظهار داشت: تاکنون بیش از چهار هزار و پنجاه نیاز به این شبکه ارجاع شده که در حال حاضر بیش از ۴۶۱ پروژه موفق داشته ایم و نیاز صنعت را در حوزه های مختلف پاسخ داده ایم و ۶۰۰ پروژه نیز در جریان است.

علوی با بیان اینکه، تحقق و به سرانجام رساندن پروژه های فناورانه مقداری زمان‌بر است، افزود: بر همین اساس نیز ممکن است، تعدادی از تقاضاها به هر دلیلی از جمله انصراف متقاضی یا نیافتن راه حل فناورانه منتج به نتیجه نشود.

وی درخصوص مراحل کار شبکه تبادل فناوری و کارگزاران مربوطه نیز، ارائه پیشنهاد فنی، تایید کارفرما، ارائه نمونه و تایید اولیه متقاضی و عقد قرارداد را از آن جمله نام برد و افزود: البته قرارداد نیز ابتدا در قالب یک نمونه کالا یا خدمت خرید انجام و پس از آن قرارداد اصلی بسته می شود و همه این فرآیند در شبکه تبادل فناوری در جریان است.

علوی با بیان اینکه، انجام تعدادی از پروژه ها زمان کوتاهی می برد، ادامه داد: البته یک سری پروژه ها نیز ممکن است با گذشت حتی یکسال به قرارداد نرسد اما متقاضی پای کار است و شرکت دانش بنیان در حال ساخت نمونه اولیه باشد.

دستاوردهای رفع نیازهای صنعتی

مدیر شبکه تبادل فناوری همچنین در پاسخ به دستاوردهای فناورانه این شبکه در راستای رفع چالش‌های بخش های مختلف صنعتی کشور نیز با اشاره به اینکه، یکی از چالش‌های صنعت نفت کشور در میدان‌های نفتی مشترک است، افزود: از سال‌های گذشته، کشورهایی که با ایران میدان نفتی مشترک دارند، با حفاری‌های انحرافی در زمان کمتر اقدام به استخراج نفت می‌کنند، اما این فناوری در کشور وجود ندارد.

علوی افزود: تجهیزات مورد نیاز برای حفاری‌های افقی میادین نفتی در واقع دستگاه حفاری هدایت پذیر دورانی یا Rss است و در دنیا تنها سه تا چهار شرکت این دستگاه را تولید و فقط خدمات این دستگاه را به سایر کشورها صادر می‌کنند و از اعطای این دستگاه به کشورهای دیگر خودداری می‌کنند.

وی تصریح کرد: خوشبختانه با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با وزارت نفت و ایجاد کنسرسیومی با حضور سه شرکت توانمند فناور این حوزه، طراحی و ساخت دستگاه Rss در کشور در حال انجام است و هزینه ساخت اولین نمونه این دستگاه ۲.۵ تا ۳ میلیون دلار خواهد بود.

مدیر شبکه تبادل فناوری همچنین نمونه دیگر دستاوردهای شرکت‌های فناور و دانش بنیان را ساخت صنعتی تجهیزات آزمایشگاهی، پکر متورم‌شونده، فیلتر هوای کابین هواپیما و قطعات اپتیکی صنعت هوایی برای استفاده در بخش های مختلف صنعتی کشور نام برد و در مجموع از خروج ۱۵۰ میلیون دلار ارز از کشور در طول فعالیت این شبکه خبر داد.

صنایع کشور به دانش‌بنیان‌ها برای رفع نیازشان زمان بدهند

مدیر شبکه تبادل فناوری، عدم اتصال فناوران با بخش‌های صنعتی را از دغدغه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد و با اشاره به مطالعات دو ساله انجام شده سیستم موجود در کشورهای موفق دنیا برای رفع این دغدغه دانش بنیان ها، تصریح کرد: طبق تحقیقات انجام شده هزینه های مربوط به تحقیق و توسعه و رفع مشکل در این کشورها برعهده خود صنعت است.

علوی افزود: این درحالی است که ما در ایران باید به دنبال صنایع مختلف بدویم و التماس کنیم که از راه حل‌های ارائه شده از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان بهره مند شوند. بخش‌های صنعتی تمایلی به سرمایه‌گذاری در طرح‌های تحقیق و توسعه ندارند.

وی در پاسخ به اینکه، هم اکنون مهمترین مشکل ارتباطی شبکه با کدام بخش صنعت است، گفت: خیلی راحت بگویم با بخش خودروسازی خیلی خوب نتوانسته ایم ارتباط برقرار کنیم و با صنعت فولاد هم بسیار سخت ارتباط گرفته ایم اما با صنایع نفت و گاز این تعاملات شکل گرفته و خیلی خوب داریم با آنها پروژه ها اجرا می کنیم.

مدیر شبکه تبادل فناوری معتقد است: اگر صنایع کشور برای رفع نیازهای فناورانه خود مقداری صبورانه برخورد کنند و همانطور که با شرکت های خارجی تعامل می کنند و به آنها زمان می دهند، با فناوران داخلی برخورد کنند و به آنها فضا و فرصت لازم را بدهند، دانش بنیان ها نیز به بسیاری از نیازهای فناورانه آنها با هزینه ای به مراتب پایین تر پاسخ خواهند داد.