محدودیت های زیست محیطی در طالقان / تهدید یا فرصت

به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان طالقان در منطقه‌ای ییلاقی واقع شده که وجود جاذبه‌های بسیاری از جمله چشمه‌های آب گرم مختلف، آبشارهای زیبا، غارهای طبیعی، گونه‌های متنوع حیات وحش و گیاهی به ویژه گیاهان دارویی ظرفیت بالایی از نظر گردشگری به این منطقه بخشیده است.

این شهرستان با جمعیت ثابت و شناور نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر دارای یک شهر و حدود ۸۰ روستای کوهستانی است. طالقان به رغم وجود ظرفیت‌های بالای طبیعی از مناطق محروم استان البرز به شمار می‌رود.

به گفته برخی مسوولان اداره کل حفاظت محیط زیست البرز، با توجه به نقش حیاتی سد طالقان در تامین آب پایتخت ، مصوبه‌ای در سال ۱۳۹۴ برای حفظ و حراست از منابع آبی این منطقه در شورای عالی امنیت ملی تصویب شد که به رغم تاثیر مثبت در حفاظت از منابع آبی، توسعه این شهرستان را در بن بست قرار داده است.

براساس این مصوبه هرگونه ساخت و ساز خارج از بافت روستا و شهر در این منطقه برای حفظ سلامت آب سد طالقان ممنوع شده است و درآمدهای مالی شهرداری‌ها، بخشداری و دهیاری‌ها از بخش ساخت و ساز محدود است.

بر اساس این مصوبه هیچ پسماند شهری نباید در طالقان دفن شود که به گفته مدیران شهری ، این موضوع هزینه‌های گزافی را برای کنترل پسماند به شهرستان طالقان تحمیل کرده است و بودجه مدیریت شهری به جای ارتقای خدمات شهر صرف تامین مصوبه شورای عالی امنیت ملی می‌شود.

همچنین مسوولان استان البرز و شهرستان طالقان معتقدند که علاوه بر موضوع عدم توسعه شهری و روستایی در طالقان، تهدیدات زیست محیطی برای حیات وحش و زیستگاه های این منطقه از اثرات نامناسب این مصوبه است .

بنا به گفته متولیان محیط زیست ، یکی از تهدیدات جدی که چندسالی است در فصل تابستان دامنگیر حیات وحش منطقه می شود، بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک است که گونه های کل و بز وحشی را در خطری جدی قرار می دهد.

در همین راستا اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز برای مطالبه گری این موضوع بر آن شد تا این مسایل را در مقابل دیدگان کنشگران اجتماعی و نیروهای دلسوز نظام وانقلاب استان قرار دهد تا ضمن اینکه بتوانند موضوع را از طریق سمن ها و تشکل های مردمی حل کند این مشکلات را برای دریافت راهکارهای قانونی به گوش مسوولان مربوطه برساند.

به همین منظور گروهی از کنشگران اجتماعی و معتمدان به همراه مدیران اداره کل حفاظت محیط زیست استان در قالب اردوی جهاد تبیین در منطقه شکار ممنوع طالقان حضور یافتند و به واکاوی تهدید ها و فرصت های زیست محیطی منطقه پرداختند.

تلف شدن افزون بر یک هزار راس کل و بز وحشی در طالقان

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان البرز در حاشیه بازدید از منطقه شکار ممنوع و زیست بوم طالقان در جمع این کنشگران اجتماعی گفت: شهرستان طالقان یکی از مناطق زیستی مطرح کشور است که منطقه بالا دست سد طالقان طولی افزون بر ۱۰۰ کیلومتر دارد که ۷۵ هزار هکتار از این منطقه به عنوان منطقه «شکار ممنوع » توسط سازمان حفاظت محیط زیست به مدت پنج سال تعیین شده که اکنون دوره دوم خود را سپری می کند.

«مجید درگی» یکی از گونه های شاخص در این منطقه را کل و بز وحشی برشمرد و افزود: از چالش ها و خطرات بزرگ برای این گونه ، شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک است که از ابتدای سال ۱۳۹۴ شاهد شیوع بیماری و تلفات سنگین این گونه در منطقه بودیم.

وی با بیان اینکه متاسفانه طی این سال ها حدود یک هزار راس حیات وحش منطقه طالقان از بین رفته است، اظهار کرد: ورود دام های اهلی بیمار و غیرواکسینه به منطقه شکار ممنوع طالقان منجر به انتقال این بیماری به حیات وحش شده و این ذخیره ژنتیکی و ثروت ملی را با خطر انقراض

روبرو کرده است.

درگی یکی دیگر از خطرهای بر سر راه این گونه های شاخص را وجود شکارچیان متخلف عنوان کرد و گفت: سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت این گونه های حیات وحش ، ۱۵۱ شهید در کشور تقدیم کرده است که صیانت از گونه های جانوری با خطرات جانی برای محیط بانان همراه است.

وی افزود: برای جلوگیری از شکار یک راس از گونه های حیات وحش جان محیط بانان به خطر می افتد و این در حالی است که در اثر یک بیماری صدها راس از حیات وحش تلفات می دهیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز تصریح کرد: یکی از چالش های اصلی منطقه طالقان ، مصوبه شورای عالی امنیت ملی کشور برای حفظ سلامتی آب شرب و محدودیت های زیادی در این منطقه است که هیچ گونه بارگذاری صورت نگیرد تا این آب سالم بماند.

محدودیت ها روستاهای طالقان را در تنگنا گذاشته

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: محدودیت های اعمال شده ، تمام روستاهای طالقان را در تنگنا گذاشته بطوریکه توسعه و برنامه ریزی در حوضه آبریز طالقان دست و پاگیر است.

وی افزود: ۲ سال است که فرماندار شهرستان طالقان در تلاش است تا سرمایه گذاران را به این شهرستان بیاورد ولی پهنه بندی های صورت گرفته توسط شورای عالی امنیت ملی و وزارت راه و شهرسازی اجازه این کار را نمی دهد.

درگی تصریح کرد: در هر یک از کوه های شهرستان طالقان سه یا چهار پهنه بندی ترسیم شده و فقط چرای دام ها در منطقه آزاد است.

وی با بیان اینکه فعالیت های گردشگری در طالقان تحت تاثیر این مصوبه قرار گرفته است ، گفت : اعمال محدودیت ها سبب آسیب به اقتصاد مردم بومی و مشکلات زیست محیطی شده و آثار مخربی هم برای حیات وحش داشته است.

درگی افزود: مسوولان اگر دغدغه حفظ سلامتی آب را دارند باید با اعمال ضوابط سختگیرانه در کنار ساخت و ساز ها ، مشکلات توسعه ای را به شکل منطقی و علمی برطرف کنند.

وی تصریح کرد: استاندار البرز قرار است این موضوع را به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی اعلام کند تا با اعمال یک سری ضوابط و با بهره گیری فناوری جدید این محدودیت ها را کم کنیم.

نگرانی امام جمعه طالقان از تخریب زیست بوم ها

امام جمعه شهرستان طالقان نیز در این بازدید محیط زیست را محیطی برای زندگی تمام جانداران دانست و گفت: تخریب زیست بوم ها زندگی جانداران از جمله انسان ها و حیات وحش را به خطر می اندازد.

حجت الاسلام و المسلمین «سید فضل الله حسینی» با بیان اینکه شهرستان طالقان وسعتی بالغ بر یک هزار و ۳۲۰ کیلومتر مربع دارد، افزود:‌از این میزان ۱۱۵ هزار هکتار را عرصه های زیست محیطی تشکیل می دهد که ۷۵ هزار هکتار آن جزو مناطق شکار ممنوع به شمار می رود.

وی به وجود رودخانه ۱۲۰ کیلومتری شاهرود در این شهرستان اشاره کرد و اظهار کرد: در این رودخانه ثروت و ظرفیت های زیادی نفهته در حالیکه شرکت آب منطقه ای البرز ماهیگیری و شنا در این رودخانه را ممنوع کرده که این ممنوعیت و برخوردهای قهرآمیز مردم را به سوی تخلف و انجام دور از چشم ماهیگیری و شنا ترغیب می کند.

امام جمعه طالقان افزود: ممنوعیت ها سبب عصیانگری مردم می شود در حالیکه باید در این فضای طبیعی و خدادادی تفریحی برای مردم ایجاد شود تا به دنبال انجام اعمال خلاف قانون نروند.

وی با اشاره به اینکه نگاه به طالقان نباید شهرستانی باشد بلکه باید نگاه استانی و ملی به این منطقه داشت، اظهار کرد: این منطقه وسیع با آب و هوای منحصر به فرد از منابع تامین آب تهران، قزوین و کرج است که باید در ابعاد مختلف زیست محیطی و توسعه ای مورد توجه ویژه قرار گیرد.

حسینی گفت: اگر چالش های زیسنت محیطی و توسعه ای طالقانی برطرف نشود در آینده شاهد ریزگردها در این شهرستان گردشگری خواهیم بود .

وی اظهار کرد: در روزهای پایان هفته و تعطیلات شاهد ورود ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر گردشگر در این شهرستان هستیم.

حسینی با تاکید بر مطالبه گری از وزارت نیرو افزود: در جایی که نباید فشاری بر مردم بیاوریم اعمال فشار می شود و در جایی که بایدبه تکالیف خود عمل کرد، اقدامی صورت نمی گیرد ؛ برخی اقدامات شرکت آب منطقه ای البرز منجر به آلودگی بیشتر رودخانه شاهرود طالقان شده است.

وی با بیان اینکه مدیریت سد طالقان بر عهده تهران است چون در آن پول نهفته است، اظهار کرد: ولی رودخانه دردسر دارد و مدیریت آن را به دست شهرستان داده اند.

وی عمر مفید سد طالقان را با گل و لای و رسوباتی که وارد آن می شود رو به کاهش دانست و گفت: فرصت بزرگ رودخانه شاهرود به تهدیدی برای شهرستان تبدیل شده است ضمن اینکه اموال مردم همچون اراضی، باغ ها و خانه های روستائیان به بهانه سلامت آب مورد تهدید قرار گرفته است.

رودخانه شاهرود تبدیل به تهدید برای مردم منطقه و طبیعت شده است

فرماندار شهرستان طالقان نیز در این بازدیدبه ضرورت حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و گفت: فرصت هایی در محیط زیست وجود دارد ضمن اینکه مخاطرات، تهدیدها و چالش هایی که بر سر راه این فرصت ها به وجود آمده باید مورد بررسی قرار گیرد.

«علی مهدوی» با طرح این سووال که برای پرورش این فرصت ها و رفع چالش ها و تهدیدات باید چکار کنیم؟، افزود: در طالقان فرصت هایی بی بدیل و بی نظیر در حوزه محیط زیست وجود دارد که به آن بی توجهی شده که یکی از این فرصت ها وجود زیستگاه های حیات وحش با گونه هایی همچون خرس، عقاب طلایی، کل و بز وحشی، پلنگ و سیاهگوش است که باید تحت حفاظت قرار گیرند.

وی رودخانه شاهرود طالقان را دارای شاخه های متعددی در روستاهای این شهرستان دانست و اظهار کرد: رودخانه ۱۲۰ کیلومتری شاهرود فرصت بی نظیری برای شهرستان است و در جایی که در تمام دنیا رودخانه ها فرصتی استثنایی برای بهره برداری های مختلف هستند در این شهرستان فقط محدودیت ها و ممنوعیت ها را برای این منبع اجرا کرده اند.

وی با اشاره به اینکه رودخانه های شاهرود و چالوس تبدیل به یک تهدید برای مردم و طبیعت البرز شده اند، گفت: در این شهرستان اراضی مستعد همراه با آب و هوا و اقلیم مناسب وجود دارد که بستری مناسب برای کشت گیاهان دارویی و انواع میوه ها به شمار می رود ضمن اینکه از عرصه های این شهرستان می توان برای توسعه سرانه فضای سبز استان و کاشت یک میلیارد اصله نهال استفاده کرد.

مهدوی افزود: زیستگاه های این شهرستان به صورت مداوم از سوی شکارچیان، فعالیت های معدنی و چرای بی رویه دام در معرض خطر قرار دارد ضمن اینکه روستاهای این شهرستان در حال تبدیل شدن به محلات کوچک هستند که تغییر سیمای روستاها تهدیدی برای طبیعت است.

این مسوول اظهار کرد: فلسفه برگزاری این اردوی زیست محیطی برای فعالان و کنشگران اجتماعی که تاکنون ورود زیادی به این موضوع نداشته اند، بررسی و طرح این موضوعات با مسوولان امر و رفع این چالش ها است.

نگاه اجتماعی به موضوع محیط زیست ضعیف است

فرماندار طالقان گفت: تاکنون و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نگاه اجتماعی جریان های اثر گذار به موضوع محیط زیست و در کل موضوعات اجتماعی ضعیف بوده است.

وی افزود: اردوی جهاد تبیین زیست محیطی در طالقان به منظور گفتمان سازی و ورود جریان انقلابی در موضوع محیط زیست اتفاق افتاده تا محیط زیست به صورت مردمی حفظ شود و تا زمانیکه مردم وارد این موضوع نشوند این یک هزار و ۳۲۰ کیلومتر عرصه طالقان را نمی توان حفظ کرد.

مهدوی با بیان اینکه مردم باید به صورت جهادی وارد این موضوع شوند، اظهار کرد: اگر جریان مردمی و انقلابی وارد این موضوع شود می تواند نقشی اساسی برای حفاظت و احیای محیط زیست انجام دهد.

کلام آخر:

یکی از اقدامات مناسب حفاظت محیط زیست استان البرز افزون بر نظارت و حمایت کامل از بخش حیات وحش، محیط‌ ‌زیست انسانی و طبیعی استان به خصوص در مناطق حفاظت شده البرز جنوبی و شکار ممنوع طالقان کار در بخش آموزش و مشارکت های مردمی است.

با این حال حضور کنشکران اجتماعی در منطقه طالقان و بررسی مشکلات زیست محیطی و توسعه ای این شهرستان می تواند فتح بابی برای افزایش مشارکت عمومی در مسائل زیست محیطی با شد.

نکته حائز اهمیت اینکه بازنگری در طرح های حفاظتی و بررسی های بیشتر کارشناسی می تواند محیط زیست شهرستان طالقان را از منظر توسعه مناسب شهری و روستایی و صیانت از گونه های جانوری و گیاهی منطقه با مشارکت مردم مورد توجه ویژه قرار دهد.