به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی روز دوشنبه میزبان هفتمین نشست از سلسله پیش‌نشست‌های تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی با عنوان ضرورت و امکان مرجعیت علمی از دیدگاه قرآن کریم با حضور جمیله علم‌الهدی رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، سیدمحمودرضا آقامیری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی، پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، احمد شعبانی رئیس پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی و علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود.
رابطه مستقیم بین تولیدات علمی و سرمایه‌گذاری در علم
رئیس پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی در این نشست به تدوین نقشه جامع علمی کشور در ستاد نقشه جامع علمی کشور در سال ۱۳۸۹ و دیگر اسناد بالادستی در حوزه توسعه علم و فناوری اشاره کرد و گفت: شاخص‌های کمّی برای سنجش مرجعیت علمی را در اسناد بالادستی نمی‌بینیم.
احمد شعبانی ادامه داد: دستیابی به مرجعیت علمی به میزان سرمایه‌گذاری کردن در علم و فناوری وابسته است؛ وقتی می‌گوییم کشوری در پیشرفت علمی شاخص است اولین عامل مهم در آن سرمایه‌گذاری دولت است. البته میزان سرمایه‌گذاری در توسعه علم و فناوری در نقشه جامع علمی مطرح شده است و باید تا افق ۱۴۰۴ بودجه پژوهش به ۴ درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی برسد. با وجود این، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد میزان بودجه پژوهش در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ حدود ۲۵ صدم درصد بوده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود رسوخ و نفوذ اصول و مبانی علمی در زندگی را یکی دیگر از عوامل مرجعیت علمی دانست و گفت: مرجعیت علمی زمانی محقق می‌شود که اصول و مبانی علمی در زندگی ما حکمران شود. باید ببینیم چقدر به آن مبانی علمی اعتقاد داریم و آن را اجرا می‌کنیم. اما آیا رابطه‌ای بین رشد علمی و تولید ناخالص داخلی وجود دارد؟
شعبانی با اشاره به انجام پژوهشی در زمینه رابطه بین سرمایه‌گذاری و تولیدات علمی خاطرنشان کرد: شاخص‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد و ما در یک پژوهش به ۱۷ شاخص در مورد رابطه بین تولیدات علمی و سرمایه‌گذاری رسیدیم و متوجه شدیم همبستگی کاملی بین این شاخص‌ها و تولیدات علمی وجود دارد.
سابقه 40 ساله ایران در تولید علم
وی با بیان اینکه تولید علم در ایران تنها ۴۰ سال سابقه دارد، گفت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد مقالات علمی ایران حدود ۵۰۰ مقاله بود. اکنون تعداد مقالات علمی ایران به ۸۰۰ هزار مقاله رسیده است. ولی کیفیت مقالات علمی باید افزایش یابد و این کار با سرمایه‌گذاری روی توسعه علم ممکن است.
شعبانی با طرح یک سوال به سخنان خود ادامه داد و گفت: این سوال مطرح است که چرا دستاوردهای علمی در کشور نهادینه نمی‌شود؟ باید بدانیم هرجا دولت‌ها عزم خود را جزم کردند، مثل حوزه موشکی، هسته‌ای و فناوری به نتیجه رسیده‌ایم و امروز رتبه چهارم را در نانو فناوری داریم. همچنین قوانین خوبی مانند قانون جهش تولید دانش بنیان داریم که باید به درستی اجرا شود.
وی با تاکید بر اولویت تولیدات علمی افزود: در حوزه علوم پایه و مهندسی باید تولیدات علمی را مد نظر قرار داد و در حوزه علوم انسانی و هنر باید بیشتر در سطح بین‌المللی فعال باشیم و اگر در سطح بین‌المللی مطرح شویم موثرتر خواهند بود.
استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: ما امروز ۲ درصد دانش جهانی را تولید می‌کنیم ولی مصرف کننده بیش از ۲۰ تا ۳۰ درصد تولیدات علمی جهانی هستیم. باید در تولیدات علمی در سطح جهان هم بیشتر نقش‌آفرینی کنیم. مشکلات و مسائلی که باعث می‌شود تولیدات و پیشرفت علمی در زندگی روزمره مردم بروز نیابد، ناشی از درست اجرا نشدن قوانین و عملکرد نادرست بخش صنعت است.
چهار روش برای مرجعیت بخشیدن به قرآن کریم
زالی نیز در این نشست با تاکید بر اهمیت کاربرد علم اظهار داشت: در کنار اهمیت کاربرد علم، استناد به علم و یافته‌های علمی نیز مهم است و در مجموع تولید، کاربست و ارجاع به علم تولیدشده محورهای مهم است.
وی ادامه داد: ایران در سال‌های اخیر در ارجاعات بین‌المللی پیشرفت کرده است؛ ولی بین میزان تولید علم و عرضه انتشارات و تولیدات علمی با میزان بین‌المللی شدن علم ما تجانس وجود ندارد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه قرآن را مرجع علمی دانست و افزود: اگر مرجعیت قرآن را بپذیریم، قرآن جامعیت هم دارد و باید در چارچوب مرجعیت و جامعیت قرآن حرکت کنیم.
وی با اشاره به چهار روش برای استفاده از مرجعیت قرآن یادآور شد: یک روش استفاده استنباطی از قرآن است که در همه زمینه‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. روش دیگر روش استکمالی است؛ یعنی گزاره‌های علمی مشخصی داریم که با آموزه‌های قرآنی آنها را تکمیل می‌کنیم و استفاده از قرآن و مرجعیت قرآن در تکامل علوم فرصت خوبی است.
زالی روش دیگر را حَکَمیت بخشیدن به قرآن دانست و ادامه داد: می‌توان از حکمیت قرآن در بحث‌های علمی استفاده کرد؛ یعنی هر مفهوم علمی که با مفاهیم قرآنی سازگاری نداشته باشد باطل است و روش چهارم برای استفاده از مرجعیت علمی قرآن رجعت به قرآن است که در نقطه مقابل مهجوریت قرآن قرار دارد. می‌دانیم پیامبر اکرم (س) همواره نگران مهجوریت قرآن بودند و با بازگشت به قرآن می‌توان مانع از مهجوریت قرآن شد.
به گزارش ایرنا، نخستین همایش مرجعیت علمی ۲۹ آبان‌ماه توسط مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و با حمایت معاونت پژوهشی وزارت علوم برگزار می‌شود.
نظر شما