عبدالحمید نقره‌کار در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، درباره مهم ترین موانع شکل گیری مساله علوم انسانی اسلامی گفت: متأسفانه در مدت کوتاه انقلاب فرهنگی فرصتی برای اصلاح سرفصل و محتوای دروس و آموزش اساتید مربوطه فراهم نبود، بنابراین در اکثر موارد به خصوص در رشته های میان دانشی نظیر رشته های هنری ومعماری و شهرسازی همان سرفصل ها و محتواهای ترجمه ای و تقلیدی از فرهنگ و هنر اُمانیستی، لیبرالیستی، داروینیستی و غیره با رویکرد شکاکیت و نسبی گرائی در معرفت شناسی و کثرت گرائی در انسان شناسی ادامه پیدا کرد و هنوز هم ادامه دارد.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی اسلامی هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی اضافه کرد: در گام اول انقلاب اساتید متخصص و متعهد ما در حوزه ها و دانشگاه ها منابع بسیار معتبر و مبانی فرهنگ اسلامی را در شناخت عالم و آدم تولید نموده اند و حالا در این مرحله باید به صورت اساسی و بنیادی سرفصل و محتوای دروس مبتنی بر «هویت اسلامی – ایرانی» اصلاح شود و برای مُدرسین این دروس کارگاه های هم اندیشی و هم افزائی ایجاد کرد، تا استادان ما نیز در «نظر و عمل» هویت «اسلامی – ایرانی» داشته باشند.
نقره کار با تاکید بر اینکه دانش آموخته ها آینده سازان تمدن نوین اسلامی هستند، افزود: این تمدن همانطور که مقام معظم رهبری بارها فرمودند باید «تمدن نوین اسلامی با هویت اسلامی – ایرانی» باشد یعنی نه مانند گذشته و نه مانند وضع موجود و نه تقلید از دیگران بلکه مؤلفه های فرهنگی فرا زمانی و فرامکانی آن از فرهنگ الهی و خطاناپذیر اسلامی استنباط و استناج شود و مؤلفه ای وابسته به مجموع شرایط زمانی و مکانی آن باتوجه به مجموع شرایط موجود ایران مسئله محور و مشکل گشای واقعیت ها و کمبودهای کشور باشد.
فرهنگ اسلامی جامع و مانع ترین منابع، مبانی و شیوه های معرفت شناسی است
وی در پاسخ به این سوال که چرا همچنان منازعه ماهوی در مورد امکان یا عدم امکان ایجاد و شکل گیری علوم انسانی اسلامی در کشور وجود دارد؟ افزود: مسئله رابطه علم و دین یا بهتر است بگوئیم رابطه «مجموع علوم با اسلام» غیر از امامین انقلاب از طریق اساتید برجسته حوزه و دانشگاه نظیر آیت الله جوادی آملی، مرحوم آیت الله مصباح یزدی و قبل از آنها توسط آیت الله علامه طباطبائی، علامه جعفری، شهید بهشتی مطرح و روشن شده است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: آیت الله جوادی می فرمایند «آنچه علمی است عقلانی است» یعنی حتی علوم تجربی هم «استقراء عقلی» است و می فرمایند آنچه «عقلانی است» اسلامی است، زیرا منابع آیات و احادیث معتبر و ابزار عقل را در سطوح محتلف «استقراء، استدلال منطقی و قیاس در حوزه هنجارهای اخلاقی را پذیرفته اند» . البته علوم تجربی و بشری را به عنوان «علوم احتمالی» تا نقض نشده است می پذیریم ولی جزء متن دین نمی دانیم و می فرمایند خطاپذیری عقل بالقوه فردی و اجماع خبرگان تخصصی را نیز خداوند با ارسال «وحی الهی، عقل کل و نقل» جبران نموده است. بنابراین فرهنگ اسلامی جامع و مانع ترین منابع، مبانی و شیوه های معرفت شناسی را در یک دستگاه طولی ارائه نموده است یعنی از «عقل فردی و تجربی به سمت عقل جمعی وخبرگانی با داوری کلام الهی و تفسیر معصومانه امامان معصوم، این دستگاه معرفتی همه علوم بشری و وحیانی را مطرح و صحیح بودن آنرا می تواند تضمین نماید .
نقره کار ادامه داد: بنابراین از طریق «استدلال منطقی» می توان به صورت «برون دینی» با همه علماء جهان حقایق عالم و آدم را بحث و استدلال نمود و هم بیش از آن می توان از طریق «آیات و احادیث» با روش «تفسیری» به صورت «درون دینی» با دانشمندان مسلمان وارد بحث و گزاره های دینی را اثبات نمود. بنابراین تقسیم علوم به طور کلی به اسلامی و غیر اسلامی غیر موجه و بدون دلیل منطقی است.
وی با بیان اینکه ساختار و مراحل فرآیندهای انسانی پنج مرحله است، افزود: من در یک نظریه با عنوان «نسبت اسلام با فرآیندهای انسانی نظیر خلق آثار هنری، معماری و شهرسازی» که در کارگروه هنر و معماری و شهرسازی شورای عالی انقلاب فرهنگی، نقد، داوری و تأئید شده است، اثبات نموده ام ساختار و مراحل فرآیندهای انسانی پنج مرحله است یعنی «ایده هنرمند، انگیزه هنرمند، روش و سبک هنری، تولید اثر و تأثیرات اثر» و اثبات نموده ام هر گزاره با مدعای علمی را می توان در این دستگاه ارزیابی و مورد سنجش و داوری قرار داد.
نتوانسته ایم با دانشمندان جهان و مسلمانان هماهنگی و همراهی لازم را ایجاد کنیم
نقره کار اضافه کرد: مباحث نظری این موضوع را می توان با «اعتقادات و معارف اسلامی»، مباحث عملی را می توان با «احکام پنجگانه حلال و حرام اسلامی» و روش و راه حل های اجرائی آن را با «اصول ده گانه اجتهاد و ارزش های اخلاق اسلامی» مورد ارزیابی و نقد قرار داد و چنانچه در هر مرحله با مباحث اسلامی سازگار بود، تأیید می شود و اگر مغایر آن بود نفی می گردد. بنابراین هر مدعای عملی را می توان از ابعاد «نظری ، عملی و اجرائی» و از طریق «اعتقادات، احکام و اخلاق» اسلامی مورد ارزیابی، نقد و سنجش علمی قرار داد.
وی با بیان اینکه در این نظریه اثبات کرده ام که مکتب الهی اسلام کامل ترین و عالی ترین مباحث «زیبائی شناسی ، فلسفه و حکمت هنر و اصول سبک هنری» را با منابع و مبانی خط ناپذیر ارائه نموده است، افزود: این مطالب باید در سرفصل و محتوای دروس آموزشی در سطوح مختلف از دبستان تا دانشگاه ها وارد شده و مطالب آن در کارگاههای دانش افزائی با اساتید محترم در میان گذاشته شود.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی اسلامی هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با اشاره به اینکه متأسفانه با دانشمندان جهان و مسلمانان نتوانسته ایم هماهنگی و همراهی لازم را ایجاد نمائیم، افزود: مهمتر از آن با کمال تأسف هنوز نتوانسته ایم با برخی از اساتید غربزده و ترجمه ای و تقلیدی کشور خود، یک گفتمان هم اندیشی و هم افزائی داشته باشیم. در این خصوص لازم است وزارت علوم در مقوله تبدیل وضعیت و ارتقاء اساتید به جای ارائه مقالات بی ثمر در مجلات خارجی به مسئله شرکت اساتید در این کارگاه ها مبتنی بر فرهنگ اسلامی اهمیت کافی داده و به عنوان شرط لازم برای ارتقاء و تدریس قرار دهد.
در گام دوّم انقلاب ابتدا باید «دولت اسلامی» داشته باشیم
وی در پاسخ به این سوال که چرا شاهد شکل گیری گفتگو های مستمر علمی در رسانه ها، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در مورد علوم انسانی اسلامی و تولید نظریه بومی نیستیم؟ گفت: می دانیم مباحث نظری و اعتقادی در حوزه آزادی و اختیار انسانها است، بنابراین شرط لازم برای تبادلات فکری و فرهنگی بحث های اقناعی، مستدل، معتبر و برهانی است. متأسفانه بسیاری از مردم، دانشجویان و حتی برخی اساتید ما تحت تأثیر رسانه های متکثر مجازی هستند. آنها انبوهی از اطلاعات عمومی، سطحی و انحرافی را تبلیغ و ترویج می نمایند که از آن به عنوان «شبیخون فرهنگی» یاد می نمائیم و باید با آن مقابله نمود. همانطور که مقام رهبری فرمودند در گام دوّم انقلاب ابتدا باید «دولت اسلامی» داشته باشیم تا پس از آن «مجموع اقشار جامعه» سبک زندگی و زیست آنها «اسلامی» شود.
نقره کار تصریح کرد: با کمال تأسف در گام اول بسیاری از دولتمردان ما در سطوح مختلف یا «تخصص» لازم را نداشتند ویا «تعهد اسلامی» کافی را و یا در برخی موارد «هر دو بُعد تخصصی و تعهدی» را.
وی در پایان سخنانش بیان کرد: بدون مناظره و گفتگوی مستمر علمی تولید علم یک شبه و با بخشنامه ممکن نیست. متأسفانه وزارت علوم و رسانه ملی تا کنون به وظایف خود در ارتباط با این کنگره و دستاوردهای آن برنامه های جدی و مؤثری نداشته است. لازم است این دو نهاد تأثیر گذار یعنی وزارت علوم و رسانه ملی درتبلیغ و ترویج و تحقق دستاوردهای کارگروه های متنوع این نهاد به صورت جهادی و انقلابی برنامه ریزی دقیق و مفید داشته باشند.
هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین دوره اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ۲۲ آبان ماه سالجاری در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.
نظر شما