به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، مراسم گرامیداشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه و افتتاحیه دوازدهمین رویداد هفته ترویج علم ایران با حضور جمعی از مسئولان و مدیران علمی و سیاسی کشور در محل آسمان نمای گنبد مینا برگزار شد.
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار (۱۹ آبان مصادف با ۱۰ نوامبر) بر اهمیت نقش علم در جوامع و نیاز برای تعامل با افراد بیشتر در مورد مسائل نوظهور علمی تاکید دارد. این روز همچنین اهمیت ارتباط علم با امور و زندگی روزمره را نشان می‌دهد.
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار با هدف تعمیق پیوند جوامع با علم، در تقویم جهانی جای گرفت که شهروندان کشورهای مختلف از پیشرفت‌های علمی مطلع باشند. این روز بر نقش دانشمندان در گسترش بینش افراد از سیاره زمین تاکید دارد تا جوامع پایدارتر باشند و همچنین فرصتی برای هم‌افزایی و بسیج همه فعالان حوزه علم برای صلح و توسعه از دولتمردان گرفته تا رسانه‌ها و دانش‌آموزان فراهم می‌کند.
به همین مناسبت در ایران هفته‌ای تحت عنوان هفته ترویج علم، ۱۹ تا ۲۵ آبان با برگزاری برنامه هایی متنوع گرامی داشته می‌شود.
در مورد برنامه‌های این هفته اینجا بیشتر بخوانید.
جنگ گلوله‌های واقعی است
اکرم قدیمی رییس انجمن ترویج علم در این مراسم که شامگاه جمعه (۱۶ آبان) برگزار شد، اظهار داشت: امسال دوازدهمین سالی است که به مناسبت هفته ترویج علم و بزرگداشت روز جهانی علم در خدمت توسعه و صلح گرد هم می‌آییم و این روز را به امید و آرزوی سالی بهتر برای جهانیان ارج می‌نهیم. امسال در حالی این روز را گرامی می‌داریم که افراد بی‌گناه زیادی در غزه جان خود را از دست داده و یا در بدترین شرایط انسانی و در بیم و امید زنده ماندن روزهای وحشتناکی را سپری می‌کنند. به نظر می‌رسد علم نتوانسته است صلح و توسعه را برای همگان به ارمغان بیاورد یا شاید ما انسان ها نخواستیم علم مسئولیت اصلی و بنیادین خود را برای همگان انجام دهد.
بر اساس خبر رسیده از انجمن ترویج علم، وی اضافه کرد: استفاده اخلاق‌مدارانه از علم، حلقه مفقوده این روزهای بشریت است، روزهایی که به وسیله آخرین دستاوردهای علمی می‌توان صحنه درد و رنج کودکان زخمی و آواره را دید و بر اخلاق گمشده از دامان بشریت گریست.
رییس انجمن ترویج علم با بیان اینکه جنگ فقط یک خبر نیست، اظهار داشت: جنگ گلوله‌های واقعی است که توسط سربازان شلیک می‌شود. کشته شدن انسان‌های بی‌گناهی است که میل به مُردن ندارند و قدرت نمایی افرادی است که انسانیت در درون آن‌ها مرده است. جنگ خبر نیست، جنگ واقعیتی تلخ و وحشتناک است و امروز همه ما با هر سمت و سوی سیاسی و اجتماعی که داریم عزادار سوگ انسانیت هستیم.
قدیمی ادامه داد: روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی است تا یادآوری کنیم، بنابر گفته یونسکو، علم یک حق بشری است، صلح نیز حق تک تک افراد بدون هیچگونه تبعیضی است.
وی تصریح کرد: روز جهانی علم برای صلح و توسعه با هدف ایجاد ارتباط تنگاتنگ میان علم و اقشار مختلف جامعه برای رسیدن به اهدافی همچون بهره‌مندی آحاد جامعه از نتایج علم، فناوری و نوآوری، معرفی پیشکسوتان و شخصیت‌های علمی برجسته کشور، ایجاد زمینه مناسب برای آشنایی دانش‌آموزان با مهارت‌ها و مشاغل علمی، ایجاد بستر و فضای مناسب گفتمان پیرامون تأثیر علم، فناوری و نوآوری بر زندگی روزمره مردم از سال ۲۰۰۱ به وسیله یونسکو نامگذاری شده است؛ این در حالیست که در همان سال جمعی از بزرگان و دغدغه مندان و دوستداران توسعه علمی ایران، انجمن ترویج علم را بنا نهادند.
رییس انجمن ترویج علم افزود: از سال ۱۳۹۱ انجمن ترویج علم ایران با همکاری برخی از نهادهای علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین المللی این مناسبت بین المللی را پاس داشته است و ضمن بزرگداشت این مناسبت جهانی در راستای ارتباط علم و جامعه، هفته ترویج علم برگزار می‌کند. در این بین، یونسکو برای تأکید بر ظرفیت های عظیم علم، هر ساله روز جهانی علم برای صلح و توسعه را جشن می‌گیرد. امسال، ضمن بزرگداشت سال بین‌المللی علوم پایه برای توسعه پایدار، با توجه به اهمیت این موضوع، این سال بنا به پیشنهاد یونسکو به دهه بین‌المللی علوم برای توسعه پایدار (۲۰۲۴-۲۰۳۳) تبدیل شد.
قدیمی توضیح داد: در این راستا در این هفته انجمن نشست شیوه‌های ترویجی علوم پایه و بنیادی و نشستی با عنوان اولویت تغییر اقلیم در ایران چیست؟ با حضور اساتید پیشکسوت و نامدار کشور در روز ۲۳ آبان برگزار خواهد کرد. همچنین یونسکو امسال بر اهمیت اعتماد عمومی به علم تأکید دارد و معتقد است علم در جستجوی مداوم کشف حقیقت است.
وی همچنین گفت: بسیار روشن است توجه به اعتماد به علم به عنوان یک فرهنگ ضروری است. با توجه به نقشی که اعتماد به علم به عنوان منبع معتبر ِشناخت در شیوه عملکرد شهروندان و مراجع علم و فناوری در جوامع دارد، شاید بتوان گفت در فرایند رشد و پیشرفت علم وفناوری، رابطه‌ای دوسویه بین علم و جامعه برقرار است که از سواد علمی به مشارکت می رسد.
رشد روزافزون علم و فناوری ازیک سو، موجب ارتقای کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی می شود و از سوی دیگر، به مشارکت فعال مردم منجر خواهد شد. در جهان در حال تغییر امروزی، حمایت از علم و پژوهشگران سنگ بنای توسعه علمی است.
رییس انجمن ترویج علم ضمن تشریح برنامه‌های هفته ترویج علم، خاطرنشان کرد: تا زمانی که با خود صلح نکنیم، هرگز نمی‌توانیم در جهان بیرون به صلح برسیم.
چرا رشته‌های علوم پایه متقاضی ندارند؟
رییس شورای انجمن‌های علمی نیز حرکت از وضعیت فعلی به سمت مطلوب را ضروری دانست و گفت: حمایت از پژوهشگران و دانشگاهیان امری ضروری برای رسیدن به مطلوب است.
مجید قاسمی افزود: بیشتر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور بدون برنامه راهبردی بلند مدت و میان مدت فعالیت می‌کنند و دستاورد قابل اعتنایی در این حوزه‌ها به دست نمی‌آید؛ اما اگر برنامه راهبردی وجود داشت مطلوب و ابزار رسیدن به مطلوب کاملاً ملموس بود.
وی تراکم در برخی رشته‌های دانشگاهی و فقدان تعادل در علوم پایه را از نتایج فقدان یک برنامه راهبردی در حوزه علم دانست و اظهار داشت: در حالی که کشور در بخش علمی با کمبود منابع مواجه است و دانشگاه‌ها هم با محدودیت منابع دست و پنجه نرم می‌کنند، منابع موجود بیشتر در رشته‌هایی صرف می‌شود که در آینده کشور نقش اثربخش نخواهند داشت.
رییس شورای انجمن‌های علمی تصریح کرد: اگر امروز در رشته‌های علوم پایه که مهم ترین شاخه برای توسعه کشور هستند، داوطلبی وجود ندارد، باید دلیل را در عدم تقاضای تعریف شده جستجو کرد. به عبارت بهتر کشور هنوز نتوانسته تقاضای درستی در حوزه علوم پایه ارائه دهد.
قاسمی خاطرنشان کرد: تقاضا دستوری نیست، بلکه علمی است؛ در واقع تقاضا و قیمت تابع هم هستند اگر امروز در رشته‌های علوم پایه داوطلبی وجود ندارد، به دلیل فقدان تقاضای علمی و راهبردی است. در دانش فرسوده، دانشمند بی‌عمل و دانشمندی که خیر عمومی را لحاظ نمی‌کند، خردی نیست.
کشور در رشد علمی موفق بوده است
مدیر آسمان نمای گنبد مینا هم در این مراسم به نقش مهم علم در توسعه و صلح به جهانی اشاره کرد و گفت این مرکز سال‌های سال در ترویج علم به خصوص علم نجوم پیش قدم بوده و هست و برای آشنایی بیشتر جوانان گام‌های بلندی برداشته است. برنامه این مرکز ترویج علوم دیگر علاوه بر علم نجوم است در علوم دیگر نیز اقدامات ویژه‌ای برای ترویج انجام شود.
علیرضا مهاجری تاکید کرد: کشور در سال‌های اخیر در رشد علمی موفق عمل کرده است؛ اما در ترویج علم و تزریق علم به زندگی اجتماعی هنوز راه بسیار است. جنگ غزه نشان داد علم بدون معنای انسانی، تخریب‌کننده است.
۱۸۰ مدرسه در غزه تخریب شده است
همچنین در ادامه این مراسم رییس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد گفت: روزهای بدی در عرصه بین‌المللی سپری می‌شود که نشان می‌دهد علم هم نمی‌تواند به تنهایی صلح آفرین باشد؛ زیرا امروزه پیشرفته‌ترین و فناورانه‌ترین سلاح‌ها دردهای بزرگی را برای بشر ایجاد کرده‌اند که نمونه آن وقایع و فجایع بزرگ در غزه است که از آن به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی تاریخ معاصر یاد می‌شود.
نسرین مصفا افزود: در چنین شرایطی حقوق بشر هیچ توجیهی ندارد و فضای امن علمی غزه به هم ریخته است و دانشگاه‌ها و دانشگاهیان این منطقه در حال نابودی هستند. زیرساخت‌های علمی و پژوهشی از بین می‌رود و حتی آموزش نیز دچار اختلال شده است. هیچ کدام از این اتفاقات با هیچ بهانه‌ای توجیه پذیر نیست.
وی ادامه داد: طبق آمار رسمی، ۱۸۰ مدرسه تخریب شده است و امکانات آموزشی بسیاری از مدارس دیگر نیز به این رفتند؛ آیا سازمان‌های بشردوست نباید ریشه این مشکلات را بر مبنای یک اراده سیاسی محکم قطع کنند تا جهان دیگر شاهد چنین رخدادهایی نباشد.
رییس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد با بیان اینکه اعتمادسازی به علم و عالم اهمیت دارد، اظهار داشت: جهان امروز به سمت دو قطبی شدن، اسلام ستیزی، نفرت افکنی، خشونت‌های قومی، نژادپرستی، انسانیت زدایی و مفاهیم این چنینی در حرکت است. در جهان امروز، حقوق بشر یک زبان مشترک جهانی نیست چرا که تعداد زیادی از مردم بی‌گناه در حال کشته شدن هستند.
مصفا تاکید کرد: چنین رخدادهایی، پیشرفت‌های علمی و به تبع آن ارتباطات علمی را به سمت نابودی سوق می‌دهد که این مهم در دراز مدت بشریت را با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد کرد. استفاده از سلاح‌های پیشرفته فناورانه در غزه نشان می‌دهد، علم به تنهایی چاره ساز بشر نیست به خصوص اینکه امروزه کار به جایی رسیده است که اصل حمله و غصب مورد چالش نیست و این یعنی علم که باید زمینه ساز توسعه و پیشرفت می‌شد و صلح را برای جوامع به ارمغان می‌آورد، حالا خود به ابزاری برای افزایش دردهای بشر تبدیل شده است.
وی تصریح کرد: جنگ در غزه نه فقط ارزش‌های انسانی بلکه علم را هم به چالش کشید و نشان داد پیشرفت علم و فناوری بدون معنای انسانی نتیجه‌ای جز تخریب زندگی انسان و انسانیت نخواهد داشت علم زمانی به توسعه پایدار می‌رسد که بشر به صلح برسد.
در این مراسم همچنین از شخصیت های حقیقی و حقوقی فعال و همکار و همراه انجمن ترویج علم تقدیر شد.
نظر شما