به گزارش ایرنا، ۲۰ تا ۲۶ آبان به نام هفته ملی دیابت نامگذاری شده است زیرا این روزها ۱۴ درصد از جمعیت ایران درگیر این بیماری شده است و عوارض ناشی از ابتلا به این بیماری، تا پایان عمر سلامت جسمانی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۰ دسامبر ۲۰۰۶ با تصویب قطعنامه برجسته و منحصر به فرد، دیابت را "یک بیماری مزمن و ناتوان کننده با هزینه های هنگفت“ معرفی کرد که خانواده‌ها، دولت ها و کل جهان با آن مواجه است. بر اساس قطعنامه سازمان ملل، چهاردهم نوامبر (۲۳ آبان ماه) روز جهانی دیابت اعلام شد. این سازمان با پذیرش روز جهانی دیابت و برجسته کردن خطرات جهانی این بیماری، تعهد خود را برای مبارزه با دیابت نشان داده است.
شعار کمپین سه ساله دیابت «دسترسی به مراقبت دیابت» است و شعار اختصاصی امسال روز جهانی دیابت نیز «دیابت: شناخت خطرات، اقدام موثر» اعلام شده است.
۵۰۰ میلیون مبتلا به دیابت در جهان
دکتر افشین استوار رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره آمار بروز دیابت در ایران و جهان، گفت: طی سال‌های اخیر شیوع دیابت در دنیا بسیار افزایش یافته؛ به شکلی که اکنون از هر ۱۰ نفر، یک نفر به دیابت مبتلا است و این یعنی شیوع دیابت در دنیا حدود ۱۰ درصد است.
وی افزود: به دلیل این روند افزایشی، سازمان بهداشت جهانی در اهداف ۹ گانه‌ای برای کشورهای دنیا تعیین و هدف گذاری کرده است تا شیوع دیابت را تا سال ۲۰۲۵ متوقف کند؛ زیرا به نظر می‌رسد ما نمی‌توانیم شیوع دیابت را کاهش دهیم؛ بنابراین فعلا هدف این است که نگذاریم از مقدار فعلی بیشتر افزایش یابد که البته همین هدف هم تاکنون در هیچ کشوری محقق نشده است.
استوار یادآور شد: ۱۰ درصد مردم بالای ۲۰ سال جهان مبتلا به دیابت هستند که یعنی بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند و روند به گونه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰ این آمار به ۷۵۰ میلیون نفر برسد.
افزایش ۳۰ درصدی شیوع دیابت در کشور طی ۵ سال
وی افزود: بر اساس پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر که در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ در کشور انجام شده شیوع دیابت در کشور از ۱۱ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۴ درصد شیوع در سال ۱۴۰۰ رسیده است که یعنی شیوع دیابت در کشور به فاصله پنج سال حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است و به نظر می‌رسد که این روند افزایشی همچنان ادامه دارد.
استوار به انواع دیابت اشاره کرد و گفت: دیابت مشتمل بر چند نوع است که شایعترین آنها دیابت نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری است.
رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم علوم پزشکی تهران اضافه کرد: در دیابت نوع یک به هر دلیل انسولین از سلول‌های بتای لوزالمعده که انسولین ترشح می‌کنند تا قند به مصرف سلول‌های بدن برسد، ترشح نمی‌شود. علت این اتفاق هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به هر دلیلی از جمله استعداد ژنتیکی یا عامل محیطی مانند بیماری ویروسی ممکن است دیابت نوع یک به عنوان یک بیماری خود ایمنی بروز یابد که در آن سلول‌های بتای پانکراس تخریب شده و هورمون انسولین در بدن تولید نمی‌شود. به دنبال این اتفاق قند غذاهای مصرفی توسط سلول‌ها مصرف نشده و در نتیجه قند خون افزایش می‌یابد.
به گفته وی بروز دیابت نوع یک در هر سنی محتمل است ولی اغلب در سنین کودکی و نوجوانی افراد دچار این مشکل می‌شوند.
بیماری‌های ویروسی از عوامل بروز دیابت نوع یک
وی افزود: یکی از عوامل بروز دیابت نوع یک ابتلا به انواعی از بیماری‌های ویروسی است. بر اساس یافته‌های بعضی از مطالعات، بروز دیابت نوع یک در مبتلایان به کرونا افزایش یافته است.
تاکید بر تغذیه صحیح
دکتر غزاله اسلامیان عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه، افت قند خون را از مشکلات شایع بیماران تزریق کننده انسولین برشمرد و تاکید کرد که با تغذیه صحیح می تواند از بروز آن پیشگیری کرد.
وی به مناسبت هفته دیابت اظهار کرد: افت قند خون یا هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون بسیار پایین باشد، دلایل گوناگونی می تواند باعث افت قند خون شود، اما شایعترین علت افت قند خون در بیماران دیابتی پس از تزریق انسولین یا مصرف داروهای کاهنده قند خون ممکن است به دلیل مصرف ناکافی مواد غذایی و یا ورزش شدید رخ دهد.
تنظیم قند خون
اسلامیان افزود: گلوکز منبع اصلی انرژی مورد نیاز بدن است، اما نمی تواند بدون کمک هورمون انسولین وارد سلول‌های برخی از بافت‌های بدن شود.
این استادیار خاطرنشان کرد: هنگامی که سطح گلوکز خون بالا می‌رود از برخی سلول های لوزالمعده یا پانکراس هورمون انسولین آزاد می شود که این هورمون به گلوکز کمک می‌کند تا وارد سلول‌ها شود و سوخت لازم برای آنها را فراهم می‌کند.
این دکترای تخصصی علوم تغذیه یادآور شد: گلوکز اضافی در کبد و ماهیچه ذخیره می شود. از سوی دیگر درصورتی که فرد چند ساعت غذا نخورد سطح قند خون او افت پیدا می‌کند.
به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه هورمون دیگری از پانکراس به نام گلوکاگون ترشح می‌شود که می‌تواند قند ذخیره شده در کبد را تجزیه کند و گلوکز را به جریان خون برگرداند.
راهکارهای پیشگیری از افت قند خون
اسلامیان افت قند خون را یکی از مشکلات شایع در بیماران تزریق کننده انسولین عنوان کرد که نشانه‌های آن با تعریق، لرزش، احساس خستگی یا گرسنگی همراه است.
وی با بیان این که بیماران دیابتی به ویژه افرادی که انسولین تزریق می‌کنند در خطر افت قند خون قرار دارند، دریافت منظم میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی را از جمله راهکارهای مهم برای رفع این مشکل عنوان کرد.
این استادیار دانشکده به بیماران دیابتی توصیه کرد: دو ساعت پس از تزریق انسولین از میان وعده مناسب طبق نظر متخصص تغذیه استفاده کنند.
به گفته وی بیمار اگر داروهای جدیدی مصرف می کنند یا برنامه غذایی و دارویی خود را تغییر می‌دهند، یا یک ورزش جدید را شروع می‌کنند حتما باید با متخصص تغذیه خود درباره تاثیر این تغییرات بر نحوه مدیریت بیماری و خطر افت قند خون مشورت کند.
دکتر اسلامیان همچنین تاکید کرد: بیماران دیابتی باید با متخصص تغذیه درخصوص نوع و میزان میان وعده آخر شب خود به منظور پیشگیری از افت قند خون در هنگام خواب مشورت کند.
کنترل وضعیت افت قند خون در بیماران دیابتی
وی با تاکید بر ضرورت کنترل وضعیت افت قند خون در بیماران دیابتی گفت: بیماران دیابتی باید قند خون خود را با استفاده از دستگاه‌های تست قند خون خانگی پایش کنند.
این دکترای تخصصی علوم تغذیه خاطرنشان کرد: افراد مختلف، حس‌های متفاوتی در زمان بروز افت قند خون دارند؛ اگر حس معمول و طبیعی نداشتید، حتما قند خون خود را چک کنید. اگر دچار افت شدید قندخون می شوید این سؤالات را از خود بپرسید:
آیا وعده یا میان وعده غذایی خود را مصرف کرده ام؟
آیا وعده های غذایی خود را در زمان مشخص خورده ام؟
آیا کمتر از معمول غذا خورده ام؟
آیا کمتر از معمول منابع غذایی حاوی کربوهیدرات مصرف کرده ام؟
آیا بیشتر از معمول ورزش کرده ام؟
آیا بیش از معمول انسولین تزریق کرده ام؟
آیا اخیرا پزشک داروهایم را تغییر داده است؟
اسلامیان یادآور شد: در مواقعی که احساس افت قند خون به فرد دست می دهد، بلافاصله قند خون باید چک شود. اگر قند خون زیر ۷۰ بود باید سریعا یک ماده غذایی قندی دریافت شود. برای مثال نصف لیوان آب میوه یا شربت قندی بنوشد و یا یک قاشق غذاخوری عسل یا شکر را در یک لیوان آب ریخته و مصرف کند.
وی افزود: باید ۱۵ دقیقه بعد قند خون فرد مجدد اندازه گیری شود. اگر هنوز قند خون زیر ۷۰ بود، مراحل بالا باید تکرار شود. در صورتی که فرد به قدری بی‌حال است که نمی‌تواند اقدامات بالا را انجام دهد و یا با وجود انجام اقدامات بالا، قند خون پس از نیم ساعت، بالای ۸۰ نیامده با اورژانس (شماره ۱۱۵) باید تماس گرفته شود.
این استادیار دانشگاه تاکید کرد: افراد دیابتی، همواره یک منبع کربوهیدرات ساده (مانند آبنبات) باید همراه داشته باشند تا در صورت کاهش قند خون مصرف کنند.
اسلامیان به افراد دیابتی توصیه کرد در مواقعی که بیرون از منزل هستند یک ماده غذایی شیرین مانند آبنبات همراه خود داشته باشند تا در زمان افت قند خون استفاده کنند. همچنین هنگامی که در حال رانندگی هستند وقتی دچار افت قند خون می شوند نباید به رانندگی ادامه دهند.
روزشمار هفته ملی دیابت نیز به این شرح است:
شنبه ۲۰/آبان/۱۴۰۲ پیش دیابت
یکشنبه ۲۱/آبان/۱۴۰۲ دیابت و نقش رسانه ها
دوشنبه ۲۲/آبان/۱۴۰۲ دیابت، آموزش، مشارکت مردمی و سمن ها
سه شنبه ۲۳/آبان/۱۴۰۲ روز جهانی دیابت «دیابت: شناخت خطرات، اقدام موثر»
چهارشنبه ۲۴/آبان/۱۴۰۲ دیابت، بهبود دسترسی به درمان
پنجشنبه ۲۵/آبان/ ۱۴۰۲ دیابت، شیوه زندگی سالم با تغذیه سالم
جمعه ۲۶/آبان/۱۴۰۲ دیابت، شیوه زندگی سالم با فعالیت بدنی
نظر شما