میزگرد ایرنا/ هشدار شیوع بیماری هاری در خراسان‌شمالی؛ راهکار چیست؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، خراسان شمالی به عنوان قطب دامداری و کشاورزی کشور بوده و استان روستایی محسوب می شود و در این استان بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد دامی نگهداری و پرورش داده می شود که هر نوع کوتاهی در زمینه بهداشت دام می تواند خطرآفرین باشد.

هاری از جمله بیماری های مشترک انسان و دام است که باید جدی گرفته شود و بسیار کشنده است، ویروس هاری از دام اهلی و وحوش قابل انتقال به انسان بوده و سبب مرگ در فرد می شود از این رو بشر از گذشته های دور از آن هراس داشته است.

نگهداری دام و سگ های گله سبب شده تا زمینه ها و نگرانی ها برای ابتلا به بیماری هاری در این استان بیشتر شود، البته که آمار هم نشان از بالا بودن میزان شیوع هاری در میان حیوانات در این خطه از کشور دارد.

براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی، سال گذشته بیش از پنج هزار مورد حیوان گزیدگی در این استان ثبت شد که این ارقام هم گویای حساسیت بالای این منطقه در شیوع بیماری هاری است.

حساسیت بالای بیماری هاری ایجاب می کند تا خدمات درمانی و مقابله با این بیماری در کمترین زمان انجام شود و فرد دچار حیوان گزیدگی به سرعت برای دریافت این خدمات به مراکز درمانی مراجعه کند و این خدمات به صورت کاملا رایگان ارائه می شود.

دغدغه ها، مشکلات و راهکارها در زمینه هاری در میزگردی با حضور حسن قاسمی فرد رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی، ولی عابدی مدیر شبکه دامپزشکی شهرستان بجنورد و فلوریا انفرادی مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفته است.

خدمات رایگان برای کنترل بیماری هاری

مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی در این باره گفت: هرچند در سه سال اخیر فوتی ناشی از هاری در استان صفر بوده است اما موارد حیوان گزیدگی در این خطه از کشور بالا است از این رو باید کنترل بیماری و مراقبت های لازم در این باره مورد توجه باشد.

فلوریا انفرادی اظهار کرد: هاری، نوعی التهاب مغز است که در اثر گزش حیوان آلوده در انسان ایجاد می شود و سالانه سه تا ۶ میلیون گزش در جهان رخ می دهد که حدود ۶۰ هزار نفر از این تعداد در اثر مبتلا به هاری جان خود را از دست می دهند.

وی افزود: ویروس هاری پس از ورود به بدن به سراغ دستگاه عصبی می رود و آن را از کار می اندازد، این بیماری با علائم عصبی ظاهر می شود و در نهایت دام، وحوش و انسان مبتلا را از بین می برد.

وی با بیان اینکه هرگونه فرو رفتن دندان حیوان در پوست گزش محسوب می شود، گفت: در سال های اخیر آمار حیوان گزیدگی در کشور چند برابر شده که ۹۳ درصد آن ها توسط سگ ها بوده است.

مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی افزود: ۴۰ درصد از گزیدگی ‌های توسط حیوانات مظنون به هاری مربوط به کودکان زیر ۱۵ سال بوده و عامل بیش از ۹۰ درصد موارد حیوان گزیدگی و انتقال بیماری هاری و مرگ ناشی از آن در انسان، سگ ‌ها بوده اند.

وی افزود: ویروس در اثر گزش حیوان مبتلا به هاری، عصب منطقه گزیده شده را پیدا و از طریق اعصاب راه خود را به مغز پیدا می کند، هر چقدر گزش حیوان نزدیک تر به مغز باشد مانند گزش های سر و صورت و گردن، بیماری خطرناک تر می شوند.

انفرادی گفت: گزیدگی توسط حیوان آلوده، لیس زدن پوست و مخاط توسط حیوان آلوده، پنجه کشیدن حیوان و تماس با بزاق انسان مبتلا به هاری می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود.

وی درباره علائم ابتلا به هاری اظهار کرد: هنگام گزش، ابتدا گزگز و مور مور رخ می دهد سپس فاقد علامت است و سپس بین یک تا سه ماه بعد علائم عصبی بروز می کند.

مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: بروز این بیماری به ۲ صورت خاموش یا خشمگین است در نوع خشمگین که ۸۰ درصد موارد را شامل می شود، بیمار دچار تشنج و هیجان های زیاد می شود، پرخاشگری و بزاق دهان در بیمار افزایش پیدا کرده و ترس از آب ایجاد می شود در پرخاشگری خاموش که ۲۰ درصد را شامل می شود فرد علائمی ندارد و پس از رفتن به کما جان خود را از دست می دهد.

وی افزود: بالا بودن موارد حیوان گزیدگی از چالش‌های بهداشتی است و اخیرا با افزایش موارد ابتلای گربه ها به هاری، نیاز است حساسیت ها به این بیماری بیشتر شود.

انفرادی خاطرنشان کرد: فردی که دچار حیوان گزیدگی شد باید بلافاصله و در کوتاهترین زمان به مراکز مراقبت و پیشگیری از هاری مراجعه کند تا خدمات لازم را دریافت کند.

وی با بیان این که در صورت بروز علایم بیماری هاری، مرگ بیمار قطعی، است گفت: هر چه فرد دچار حیوان گزیدگی، دیرتر به مراکز مذکور مراجعه کند، ابتلا به هاری افزایش می‌یابد و در صورت بی‌توجهی به اقدامات پیشگیری متاسفانه چند روز پس از شروع اولین علایم، مرگ بیمار قطعی است.

مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی با اشاره به اینکه متاسفانه، هاری، پس از بروز درمان خاصی ندارد و با ادامه روند بیماری، فرد از بین می رود، ادامه داد: خوشبختانه، سال هاست از واکسن و سرم ضد هاری استفاده می شود که لازم است فرد بلافاصله بعد از حیوان گزیدگی به مراکز بهداشتی مراجعه و واکسن را در چند نوبت دریافت کند.

پیشگیری مهمترین اقدام در جلوگیری از هاری

وی با تاکید بر اینکه پیشگیری مهمترین اقدام در جلوگیری از هاری است، اظهار کرد: هاری بیشتر در افراد زیر ۱۵ سال رخ می دهد، بنابراین باید با آگاه کردن کودکان آموخت که از حیوانات فاصله بگیرند و کاری به آن ها نداشته باشند.

انفرادی افزود: باید در اولین اقدام در حیوان گزیدگی، محل گزش را ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب فراوان و صابون شست که این اقدام می تواند در پیشگیری از هاری بسیار موثر باشد، سپس باید از طریق بتادین و الکل محل گزش را ضد عفونی کرد و با مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی در هر ساعت از شبانه روز در چهار نوبت واکسن هاری را دریافت کرد.

وی با تاکید بر این که تزریق تمام نوبت‌های واکسن هاری باید طبق زمان‌ مشخص انجام شود، گفت: نوبت اول واکسن هاری در هنگام اولین مراجعه به بیمار تزریق می شود و نوبت‌های دوم، سوم و چهارم نیز به ترتیب سه، هفت و ۱۴ روز پس از تزریق نوبت اول تجویز می‌شوند.

مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی تاکید کرد: زخم ناشی از گزش نباید بخیه شود، مگر مواردی که جراحت وسیع، خونریزی زیاد است و استخوان از زخم پیداست، بیمار در هنگام مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان حتما به پزشک یا سایر کادر بهداشتی درمانی اطلاع دهد که دچار حیوان گزیدگی شده است چون جراحت‌ های ناشی از حیوان گزیدگی به جز موارد خاص هرگز نباید پوشانده یا بخیه شوند.

وی با بیان اینکه در صورت بروز علایم بیماری هاری مرگ بیمار قطعی است اظهار کرد: ۹۹ درصد از موارد ابتلا به هاری، منجر به مرگ انسان می شود از این رو با توجه به حساسیت موضوع، مراکز بهداشتی در استان در هر روز هفته به صورت ۲۴ ساعته آماده خدمات رسانی به افراد هستند.

آمار بالای گزش حیوانات در استان

رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی نیز در این باره گفت: ویروس هاری در انسان و سایر پستانداران خونگرم اعم از گربه، سگ، روباه، گرگ، شغال، کفتار، گاو، گوسفند، بز، شتر، اسب، الاغ، راسو، خدنگ، موش خرما و خفاش قابلیت رشد و تکثیر دارد.

حسن قاسمی فرد اظهار کرد: سال های اخیر کانون های بیماری هاری در حیوانات در استان رو به افزایش بوده است به گونه ای که در سال ۹۵ تنها ۲ کانون، سال ۹۷ سه کانون، ۹۸ پنج، سال ۹۹ هم ۹ کانون، سال ۱۴۰۰ هم ۶ کانون، پارسال ۱۴ و در سال جاری ۹ کانون هاری شناسایی شده است.

وی افزود: میزان حیوان گزیدگی در استان بالاتر از میانگین کشوری است، به طوری که این رقم در کشور ۳۷۵ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت گزارش شده و در این استان ۶۰۰ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ثبت شده است.

رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: لازم است برای کنترل بیماری، اقدامات برای پیشگیری انجام شود و در این زمینه دام های اهلی، سگ های نگهبان و یا سگ گله باید واکسینه شوند و این امر سالانه تکرار شود.

وی افزود: سایر دام ها نیاز به واکسیناسیون نیست اما در صورت گزیدگی، باید به نزدیک ترین اداره دامپزشکی گزارش شود تا اقدامات لازم انجام شود.

قاسمی فرد اظهار کرد: ۲۴ هزار و ۷۳۴ قلاه سگ صاحب دار در استان شناسایی شده است که زیر نظر دامپزشکی واکسیناسیون می شوند

وی افزود: برای کنترل بیماری و ایجاد ایمنی در جمعیت سگ ها، باید ۷۵ درصد از این حیوانات صاحب دار واکسینه شود که این اقدام در حال انجام است به طوری که در سال گذشته ۱۵ هزار و ۵۰۰ قلاده سگ و در سال جاری ۱۵ هزار و ۳۰۰ قلاده سگ علیه بیماری هاری واکسینه شدند.

رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی اظهار کرد: حیوان مبتلا به هاری باید حذف و معدوم شود، معدوم سازی به وسیله مرگ آرام و یا با هماهنگی نیروی انتظامی با اسلحه انجام می شود.

وی گفت: دام اهلی مبتلا به هاری هم اگر پیش از ۴۸ ساعت پس از گزش، ذبح شود، مشکلی در مصرف گوشت وجود ندارد البته بخش گزش و امعا و احشا باید از بدن دام حذف شود.

مردم از نوازش حیوانات پرهیز کنند

مدیر شبکه دامپزشکی بجنورد هم در این باره گفت: بیشترین موارد حیوان گزیدگی توسط سگ بوده است، در این باره توصیه می شود افراد از نزدیک شدن به سگ ها بپرهیزند و از تحریک سگ ها و گربه ها خودداری کنند.

ولی عابدی اظهار کرد: شایع ترین موارد حیوان گزیدگی و هاری مربوط به سگ ها است و خطر ابتلا به هاری از طریق گزش این حیوان بیشتر است بر این اساس افراد در صورت نگهداری سگ و گربه نسبت به واکسینه کردن آنان اقدام کنند.

وی افزود: افراد از آزار و اذیت و یا نوازش حیوانات پرهیز کنند زیرا در صورت گزش احتمال ابتلا به هاری وجود دارد، برای پیشگیری از این بیماری بلافاصله پس از مجروح شدن توسط حیوانات به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی مراجعه شود.

مدیر شبکه دامپزشکی شهرستان بجنورد درباره چالش های کنترل بیماری هاری در استان گفت: استفاده از واکسن خوراکی برای برخی حیوانات وحشی در دنیا مرسوم است اما این واکسن در کشور وجود ندارد که این امر از چالش ها برای کنترل بیماری به شمار می رود.

وی افزود: اطلاعی از وضعیت بیماری هاری در حیات وحش در دست نیست و در این باره مطالعه ای انجام نشده است.

عابدی یکی دیگر از مشکلات برای کنترل بیماری را، مقاومت دامدار در برابر کشتار و ذبح دام گزیده شده عنوان کرد و گفت: دامپزشکی تا سال ۹۸ بابت کشتار دام، غرامت ها پرداخت می کرد اما از آن سال که بیمه برای دام ها اجباری شد، غرامت پرداخت نمی شود و خسارت ها از طریق بیمه جبران می شود.

وی افزود: بیشتر دام های خراسان شمالی بیمه نیست از این رو دامدار رغبت به کشتار دام ندارد.

مدیر شبکه دامپزشکی بجنورد گفت: یکی از دغدغه ها در زمینه افزایش بیماری هاری در دام، نزدیک شدن وحوش به مناطق مسکونی و درگیر شدن با حیوانات اهلی است که این امر در افزایش ابتلای دام به این بیماری تاثیرگذار بوده است.

وی افزود: یکی دیگر از دغدغه ها، افزایش جمعیت سگ های ولگرد در شهرها و روستاها است، جمع آوری سگ های ولگرد از وظایف شهرداری و دهیاری ها است که باید انجام شود.

به گزارش ایرنا، هاری بیماری ویروسی است که ویروس آن از طریق بزاق حیوان هار و محل گازگرفتگی وارد بدن شده و به سمت اعصاب انتهایی در ماهیچه‌ها رفته و شروع به تکثیر می‌کند. این ویروس در انسان و سایر پستانداران خونگرم نیز قابلیت رشد و تکثیر را دارد.

خراسان شمالی در شمال شرق کشور واقع است و ۴۴ درصد از جمعیت آن در مناطق روستایی سکونت دارند.