استفاده از اخبار جعلی به‌عنوان سلاح جنگی علیه فلسطینیان/رسانه‌ متعهد به خشونت دامن نمی‌زند

به گزارش ایرنا، «علی نادری» روز یکشنبه در نشست بین المللی «رسانه و نقش آن در تشدید نفرت افکنی و خشونت: خطرات گمراه کردن و جانبداری» با محوریت مقابله با اطلاعات نادرست و غرض ورزی نسبت به مسئله فلسطین در جده اظهار داشت: شاخص‌های فراوانی برای ارزیابی اخلاقی یک رسانه در دنیای مدرن وجود دارد. احتمالا صداقت، بی‌طرفی و پرهیز از تبعیض‌های قومی، نژادی، دینی و جنسیتی، در صدر این ارزش‌ها قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: رسانه‌ای که به این ارزش‌ها بها دهد، هرگز به خشونت و نفرت دامن نخواهد زد، زیرا بسیاری از خشونت‌ها و نفرت‌ها ریشه در تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها دارد و به همین دلیل است که بسیاری از خبرگزاری‌های حرفه‌ای، در کنار شیوه‌نامه تهیه خبر، یک منشور اخلاقی نیز دارند.

مدیرعامل ایرنا در این نشست که با حضور نمایندگان خبرگزاری‌های بزرگ اسلامی و بین‌المللی، برجسته ترین رهبران مذهبی، فکری، حقوقی و حقوق بشری و رهبران سازمان‌های بین المللی برگزار شد، افزود: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) دارای چنین منشوری است. همچنین اعضای سازمان خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه (اوآنا) مجموعه‌ای از اصول اخلاقی را تحت عنوان OANA Ethics Code تصویب کرده‌اند که در وبسایت این سازمان نیز موجود است. در این مجموعه، به بسیاری از ویژگی‌های اخلاقی رسانه‌ها، از جمله دقت در صحت اخبار، حفظ بی‌طرفی، پرهیز از تبعیض‌های قومی، مذهبی و نژادی، اشاره شده است.

وی تصریح کرد: یکی از چالش‌های اخلاقی در کار رسانه‌ها، انتشار اخبار جعلی است. فناوری در عصر دیجیتال، به ما کمک می‌کند که اطلاعات را سریع‌تر و به مخاطبان بیشتری ارائه کنیم. این، اتفاق خوبی است اما اخبار کذب نیز به همین سرعت و آسانی منتشر می‌شود، زمانی که اخبار کذب با هدف فریب دادن گروهی از مخاطبان منتشر شود، به آن «disinformation» (دروغ‌رسانی) می‌گوییم. دروغ‌رسانی (disinformation) ممکن است گروهی از مردم، تصمیم‌گیران، ملت‌های یک منطقه یا کل جهان را هدف بگیرد. این پدیده، در هر صورت، آسیب‌رسان است و از رسانه‌ها انتظار می‌رود که از مردم در مقابل این آسیب، پشتیبانی کنند.

اخبار جعلی، ابزاری غیر اخلاقی در جنگ غزه
نادری با اشاره به جنگ اخیر در غزه گفت: در جریان این جنگ از تولید و انتشار اخبار جعلی، به عنوان ابزاری غیراخلاقی، بسیار استفاده شد. یک نمونه معروف، ادعای گردن زدن کودکان توسط حماس در اسرائیل بود. بسیار زود و به واسطه خبرنگاران حرفه‌ای که کوشیدند که این خبر را راستی‌آزمایی کنند، معلوم شد که این ادعا، یک دروغ بوده است.

وی ادامه داد: سپس ادعاهای دیگر مطرح شدند؛ مانند اینکه فلسطینیان به صورت تصادفی، بیمارستان المعمدانی را بمباران کرده‌اند که البته این هم مشخص شد که بی‌اساس بوده است. پس از چندی، معلوم شد که یک بالگرد اسرائیلی به شرکت‌کنندگان در جشنواره «رعیم» آتش گشوده بود اما دستگاه‌های تبلیغاتی آن را به طرف مقابل نسبت دادند. سپس یک روزنامه‌نگار معروف آمریکایی فاش کرد که ارتش اسرائیل، شهرک بیری را بمباران و ادعا کرده که حماس خانه‌های آنجا را به آتش کشیده است.

مدیر عامل ایرنا اظهار داشت: شاید یکی از مهمترین خبر کذب این روزهای جنگ غزه، ادعای یافتن تونل ها و مرکز فرماندهی حماس در زیرزمین بیمارستان شفا بود؛ دروغی که این‌بار سی ان ان ساختگی بودن آن را اثبات کرد؛ مثال‌هایی از این دست که نشان می‌دهد اخبار جعلی در جنگ علیه فلسطین به صورت سیستماتیک به کار گرفته شده، فراوان است. اما چرا این حجم زیاد از خبر دروغ در همه این روزها درباره جنگ غزه تولید و در رسانه‌ها انتشار یافت؟

وی توضیح داد: پاسخ را باید در جنایت جنگی بزرگی پیدا کرد که ۴۰ روز گذشته در یک باریکه تحت محاصره علیه زنان و کودکان اتفاق افتاد. آمار رسمی نشان می دهد در جنگ غزه از میان ۱۳ هزار کشته غیرنظامی فلسطینی که بر اثر بمباران جنایتکارانه رژیم صهیونیستی کشته شده‌اند، بیش از ۵ هزار نفر کودک بوده‌اند. این جنایت آنقدر بزرگ است که بانیان آن را وادار خواهد کرد تا با انتشار اخبار دروغ، فضای ذهنی افکار عمومی را به نحوی مشغول کنند تا شاید تعداد کمتری از انسان‌ها از این فاجعه انسانی یعنی کشتار ۵ هزار کودک در ۴۰ روز خبردار شوند.

لزوم نشر ندادن برخی گزارش ها بدون بررسی و راستی آزمایی
مدیر عامل ایرنا با بیان اینکه جنگ ۴۰ روزه علیه مردم محاصره شده غزه، جنگی نامشروع بود که رژیم صهیونیستی برای مشروع جلوه دادن آن نیاز به تولید اخبار دروغ داشت، گفت: به نظرمی‌رسد این بار قدرت رسانه مانع از رسیدن جنایتکاران به این هدف شد.پرسش این است که رسانه‌ها چگونه می‌توانند مانع از دروغ‌رسانی شوند یا دست‌کم تاثیر آن را کاهش دهند؟

وی افزود: واقعیت این است که در اغلب موارد، ادعاهای کذب را روزنامه‌نگاران حرفه‌ای، راستی‌آزمایی و کذب بودن آن را فاش کرده‌اند. بنابراین، ما مسئولیت مهمی برعهده داریم. گاهی لازم است خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها، گزارش‌های رسانه‌های جریان اصلی (mainstream) را بدون بررسی و راستی‌آزمایی، بازنشر نکنند.

نادری تصریح کرد: شاید همین تاثیر شگرف، یعنی روشنگری درباره دروغ و فیک‌نیوز توسط خبرنگارانی که به دنبال اجرای رسالت حرفه ای خود بوده‌اند، سبب شد تا رژیم صهیونیستی در جنگ غزه نزدیک به ۷۰ خبرنگار را مورد هدف قرار دهد و البته آخرین آنها، دو خبرنگار شهید شبکه المیادین بودند که همه ما اخبار آن را شنیدیم و البته در رسانه‌های خود مخابره کردیم.
مقابله با اخبار جعلی با راه اندازی یک اتحادیه

مدیرعامل ایرنا از مدیران و اصحاب رسانه خواست تا با صدایی رساتر و نیرویی موثرتر، پیگیر مصونیت خبرنگاران برای اطلاع‌رسانی صادقانه از این جنگ نابرابر باشند و پیشنهاد کرد با شکل دادن یک اتحادیه و همکاری حرفه‌ای، یک حرکت جهانی را برای مقابله با اخبار جعلی سامان داد.

به گفته وی، این نشست می‌تواند نقطه شروعی بهنگام برای این حرکت جهانی باشد.

نادری افزود: گاهی ما در منطقه‌ای خبرنگار نداریم که بتواند خبری که گزارش شده را بررسی کند، اما می‌توانیم این مشکل را از طریق همکاری با سایر خبرگزاری‌ها جبران کنیم.

نادری تاکید کرد: موضوع مقابله با اخبار جعلی، یکی از موضوعات اصلی مورد توجه اتحادیه خبرگزاری‌های آسیا (اوآنا) هم بوده که ریاست آن را، ایرنا به عهده دارد و در نشست اخیر هیات اجرایی این اتحادیه در استانبول نیز موضوع اصلی مورد بحث، چگونگی امکان همکاری برای مقابله با این چالش بزرگ و جهانی بود.

مدیر عامل ایرنا گفت: وظیفه خود می دانم از ابتکار بجا و به موقع اتحادیه خبرگزاری‌های عضو سازمان همکاری اسلامی و همچنین دبیرکل آن برای برگزاری این نشست و دعوت از اصحاب رسانه برای بررسی این موضوع مهم، قدردانی کنم. این نشست در کنار نشست سران عضو سازمان همکاری اسلامی که چندی پیش به میزبانی پادشاهی سعودی برگزار شد، اعلام حمایت بزرگ از مظلومین و همچنین نویدبخش پیروزی مردم بی دفاع غزه است، پیروزی که این روزها پس از ۴۰ روز مقاومت، با برقراری آتش بس شاهد آن هستیم.

وی با بیان اینکه همکاری میان خبرگزاری‌ها و سایر رسانه‌ها نه‌تنها از نظر حرفه‌ای، بلکه از جنبه‌های اخلاقی نیز می‌تواند سودمند باشد.ابراز امیدواری کرد که این همکاریها بیش از پیش به تقویت جریان رسانه‌های مستقل و موثر جهان بیانجامد و مسیری را برای اطلاع رسانی صادقانه به مردم جهان بگشاید.

نشست بین المللی با محوریت مقابله با اطلاعات نادرست و غرض ورزی نسبت به مسئله فلسطین به همت اتحادیه خبرگزاری های کشورهای سازمان همکاری اسلامی (UNA) و با حضور دکتر محمد بن عبدالکریم العیسی دبیرکل اتحادیه علمای جهان اسلام و حسین ابراهیم طه دبیر کل سازمان همکاری اسلامی و احمد عساف وزیر ناظر کل رسانه های رسمی فلسطین در جده برگزار شد.

در این نشست موضوعات مختلف ازجمله غرض ورزی و گمراهی در رسانه های بین‌المللی و به ویژه در رابطه با مسئله فلسطین مورد بررسی قرار گرفت.

هدف از این نشست، شناسایی کاستی‌ها در برخورد رسانه‌ها با مسائل بین‌المللی به‌ویژه مسائل مذهبی و رصد تأثیر منفی تحریک و سوگیری در گفتمان رسانه‌ای و خطر آن برای جوامع بشری و همچنین تشکیل یک اتحادیه بین‌المللی مشترک در برابر خطرات ارائه اطلاعات نادرست و نفرت پراکنی در گفتمان رسانه‌ای است.